به گزارش خبرنگار ایمنا، «متفورمین» برای کنترل قند خون و درمان تخمدان پلی‌کیستیک تجویز می‌شود. متفورمین نام ژنریک یا عمومی این دارو است و با نام‌های مختلف تجاری مثل متفورمکس و گلوکوفاژ نیز تولید و عرضه می‌شود. متفورمین یک داروی خوراکی دیابت است که به کنترل سطح قند کمک می‌کند؛ این دارو همراه با رژیم غذایی و ورزش برای بهبود کنترل قند خون در بزرگسالان که دیابت نوع دو دارند، استفاده می‌شود.
متفورمین چیست؟
متفورمین به‌عنوان کاهنده قند خون در درمان دیابت نوع دو (دیابت غیروابسته به انسولین) به کار می‌رود. متفورمین در اختلال متابولیسم کربوهیدرات و درمان سندرم تخمدان پلی‌کیستیک نیز تجویز می‌شود. افرادی که دیابت نوع دوم دارند، سطح قند خونشان بالاتر از حد نرمال است و متفورمین آن را درمان نمی‌کند، بلکه کمک می‌کند تا سطح قند خون در رنج نرمال بماند. این دارو سطح انسولین را در بدن افزایش نمی‌دهد، اما در عوض میزان قندی را که بدن تولید و جذب می‌کند کاهش می‌دهد. متفورمین در زمانی که باعث کاهش تولید گلوکز در کبد می‌شود با افزایش حساسیت بدن به انسولین، قند خون را نیز کاهش می‌دهد و میزان دریافت گلوکز بدن افراد را از غذاهایی که می‌خورند کاهش می‌دهد.
مکانیسم اثر متفورمین
متفورمین از طریق کاهش گلوکونئوژنز و افزایش مصرف محیطی گلوکز اثر می‌کند و ازآنجاکه تنها در حضور انسولین آندوژن مؤثر است، این دارو تنها برای افرادی است که بخشی از سلول‌های پانکراس آن‌ها سالم باشد. تصور می‌شود که متفورمین تعداد و یا قدرت اتصال انسولین به گیرنده‌های غشای سلول، به‌ویژه گیرنده‌های محیطی را افزایش می‌دهد.
نحوه و زمان مصرف متفورمین
بهتر است قرص‌های متفورمین همراه با وعده غذایی مصرف شود تا عوارض آن کاهش یابد. قرص‌های متفورمین باید به‌طورکامل با یک لیوان آب مصرف شود و حداکثر دوز روزانه ۲۰۰۰ میلی‌گرم است.
انواع متفورمین
متفورمین به صورت قرص‌های با انتشار استاندارد و قرص‌های با انتشار آهسته وجود دارد. قرص‌های با انتشار استاندارد، متفورمین را به سرعت در بدن آزاد می‌کند. بسته به دوز مصرفی، ممکن است، لازم باشد چندین بار در روز این دارو را مصرف کنید. قرص‌های آهسته رهش به آهستگی حل می‌شود؛ بنابراین فرد مجبور نیست آن‌ها را به دفعات زیاد مصرف کند و معمولاً یک دوز کافی است که همراه با وعده غذایی عصرانه مصرف می‌شوند.
منع مصرف متفورمین
متفورمین در مواردی مانند بیماری‌های کبدی و کلیوی، بیماری‌های قلبی، استعداد ابتلاء به اسیدوز لاکتیک، عفونت شدید، سوختگی شدید، جراحی، تروما، دهیدراتاسیون، اغمای دیابتی و کتواسیدوز نباید مصرف شود.
عوارض متفورمین
- تهوع، استفراغ و اسهال خصوصاً در ابتدای شروع درمان با این دارو ممکن است، رخ دهد.
- در صورت احساس طعم غیرطبیعی در دهان، کاهش اشتها و درد شکمی ادامه‌دار، به پزشک خود مراجعه کنید.
- در صورت بروز علائمی همچون تهوع، بی‌حالی یا خستگی شدید، تنگی نفس یا نفس زدن (کوتاه و بریده نفس کشیدن)، احساس بوی الکلی یا میوه فاسد شده در دهان، باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کرد.
تداخل‌های دارویی متفورمین
مهم‌ترین تداخلات دارویی متفورمین با Abacavir، Dolutegravir و Lamivudine است. اگر این داروها در ترکیب با متفورمین استفاده شود، دوز کل روزانه متفورمین نباید بیشتر از ۱۰۰۰ میلی‌گرم شود. Dolutegravir ممکن است مواجهه را با متفورمین افزایش دهد به این ترتیب، خطر هیپوگلیسمی، عوارض جانبی دستگاه گوارش و خطر بالقوه لاکتیک اسیدوزیس بیشتر می‌شود.
مزایا و خطرات استفاده همزمان Dolutegravir و متفورمین باید سنجیده شود. قند خون بیمار و وضعیت بالینی وی باید از نزدیک تحت بررسی باشد (عوارض جانبی گوارشی، عملکرد کلیوی، تعادل الکترولیت‌ها و اسید – باز) زمانی که درمان با Dolutegravir قطع شود، دوز متفورمین شاید نیاز به تنظیم داشته‌باشد.
از دیگر داروهایی که استفاده از آن‌ها شایع است و مصرف همزمان آن‌ها با متفورمین مشکل‌ساز می‌شود، می‌توان به استامینوفن، کلرفنیرآمین، دکسترومتورفان و فنیل‌افرین اشاره کرد. عوامل تقلید کننده سیستم سمپاتیک و آگونیست‌های آدرنرژیک که به صورت سیستمیک تجویز می‌شود، غلظت قند خون را افزایش می‌دهد؛ بنابراین کنترل بیشتر قند خون در این شرایط الزامی است.
داروهای آدنرژیک ممکن است جذب قند را توسط سلول‌های عضلانی کاهش دهد. برای درمان علائم سرماخوردگی، دکونژستانت‌های بینی ممکن است برای کوتاه‌مدت قابل قبول محسوب شود، استفاده محدود (یک تا سه روز) به عنوان درمان جایگزین دکونژستانت‌های سیستمیک در بیمارانی که داروهای ضد دیابت مصرف می‌کنند، توصیه می‌شود.
داروهای خاصی مانند دیورتیک‌های تیازیدی، تمایل دارند که هیپرگلیسمی ایجاد کند و ممکن است منجر به کنترل ضعیف قند خون شود. اثرات دیورتیک‌های تیازیدی بر کنترل قند وابسته به دوز است. علاوه بر این، دیورتیک‌های تیازیدی خطر استروک و بیماری قلبی‌وعروقی را در بیماران مبتلا به دیابت کاهش می‌دهد. در بعضی از بیماران، تعدیل و تنظیم دوز الزامی است.
از دیگر موارد تداخلات دارویی، می‌توان به والزارتان اشاره کرد. آنتاگونیست‌های گیرنده آنژیوتانسین II ممکن است اثرات هیپوگلیسمی متفورمین را با افزایش حساسیت انسولین افزایش دهد. علاوه بر این، این داروها با کاهش بروز پیشرفت دیابت با شروع جدید در بیماران مبتلا به هیپرتانسیون و دیگر بیماری‌های قلبی همراه است. آنتاگونیست‌های گیرنده آنژیوتانسین II ممکن است به ندرت عملکرد کلیوی را کاهش دهد که یک عامل خطر برای کاهش کلیرانس کلیوی متفورمین است. بیماران دریافت کننده این دو دارو با هم، باید از نظر تغییرات عملکرد کلیوی و کنترل قند خون، تحت نظر قرار بگیرند.
توصیه‌های دارویی متفورمین
- مصرف متفورمین باید به مدت دو روز قبل از جراحی یا استفاده از مواد حاجب برای آزمایشات پزشکی قطع شود.
- در صورت بروز علائم اسیدوز لاکتیک (اسهال، درد و کرامپ‌های عضلانی، تنفس کوتاه و سریع، خستگی، ضعف و خواب‌آلودگی) یا استفراغ سریعاً به پزشک مراجعه شود.
- در افراد مسن به دلیل احتمال وجود بیماری‌های عروق محیطی یا اختلال عملکرد کلیوی، دارو باید با احتیاط مصرف شود.
- در شرایطی مانند اسهال، استفراغ، فلج معده، انسداد روده و دیگر شرایطی که جذب غذا را به تأخیر می‌اندازد، ممکن است تغییر مقدار مصرف دارو لازم باشد یا انسولین جایگزین آن شود.
- در پرکاری یا کم‌کاری تیروئید تنظیم مقدار مصرف دارو لازم است.
موارد منع مصرف متفورمین
متفورمین در مواردی مانند بیماری‌های کبدی و کلیوی، بیماری‌های قلبی، نارسایی آدرنال، الکلی بودن، شیردهی، تب، گاستروپارزی، انسداد گوارشی، هیپرتیروئیدی، هیپوتیروئیدی، آنمی پرنیشوز، استعداد ابتلاء به اسیدوز لاکتیک، عفونت شدید، سوختگی شدید، جراحی، تروما، دهیدراتاسیون، اغمای دیابتی و کتواسیدوز دیابتیک نباید مصرف شود، متفورمین نباید در درمان دیابت نوع یک استفاده شود.
تأثیر متفورمین بر درمان تنبلی تخمدان (سندرم تخمدان پلی‌کیستیک)
متفورمین برای کاهش کلسترول LDL و سطوح چربی خون و کاهش خطر بیماری‌های قلبی و عروقی نیز مفید است و می‌توان از آن برای درمان ناباروری و مشکلات بارداری ناشی از pcos استفاده کرد. خانم‌های مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک اغلب میزان تخمک‌گذاری کمتر و چرخه قاعدگی نامنظمی دارند که باروری را برای آن‌ها مشکل می‌سازد. متفورمین می‌تواند با تحریک تخمدان و منظم‌سازی قاعدگی احتمال باردار شدن در فرد را افزایش دهد و دیابت بارداری را نیز درمان کند.
نحوه مصرف متفورمین برای تخمک‌گذاری
بهترین زمان مصرف قرص متفورمین برای تنبلی تخمدان معمولاً ظهرها همراه با وعده غذایی اصلی است. مقدار مصرف متفورمین برای تخمدان پلی‌کیستیک به شدت سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و مقدار قند خون فرد بستگی دارد. معمولاً در اختلال تحمل گلوکز و تخمدان پلی‌کیستیک، قرص متفورمین ۵۰۰ یک‌بار در روز تجویز می‌شود.
قرص متفورمین برای لاغری
استفاده از قرص متفورمین برای کاهش وزن به‌عنوان یک روش در دسترس و کم‌هزینه به شمار می‌رود. یکی از تأثیرات مهم قرص متفورمین پایین آوردن سطح قند خون است. به همین دلیل از این دارو برای پایین آوردن وزن و افزایش سوخت‌وساز چربی‌ها در بدن استفاده می‌شود. از متفورمین تنها برای افرادی که دچار اضافه وزن زیاد هستند تحت نظارت پزشک استفاده می‌شود.
نظر شما