به وقت اضطرار!

به گزارش ایمنا و براساس یادداشتی که سعید ضیایی، کارشناس‌ارشد شیمی‌تجزیه درخصوص آلایندگی ناشی از مازوت در اختیار این رسانه قرار داده است: نفت کوره یا مازوت (Mazut) یکی از هیدروکربن‌های نفتی است که در مراحل پالایش نفت خام پس از نفتا، بنزین و نفت سفید به‌دست می‌آید و ازآنجاکه سیاه‌رنگ است، به نام «نفت‌سیاه» نیز خوانده می‌شود. مازوت، کیفیت پایین و ویسکوزیته بسیار بالایی دارد و در نیروگاه‌های حرارتی و موارد مشابه از آن استفاده می‌شود.

مازوت و نفت کوره

در اروپا و ایالات متحده، ترکیب مازوت شکسته و به گازوئیل تبدیل می‌شود. ازآنجاکه این ماده گرمای سوختن بسیار بالایی دارد، برای گرم کردن بویلرها جهت تولید بخار مورد استفاده قرار می‌گیرد. از عوامل مهم در درجه‌بندی این سوخت نیز باید به محتوای گوگرد اشاره کرد که متأثر از منبع اصلی آن است.

مازوت را می‌توان ازجمله ترکیب‌های نفت‌خام به شمار آورد که حاصل تقطیر جز به جز هنگام پالایش است و بعد از تبخیر بنزین و سایر فرآورده‌های سبک‌تر از نفت خام حاصل می‌شود. نفت کوره از جمله فرآورده‌های نفتی است که در بسیاری از موتورها و کوره‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و به عنوان حلال نیز از آن بهره می‌گیرند. نفت کوره همان‌طورکه گفته شد از نفت خام به دست می‌آید و برای استفاده در کاربری‌های مختلف مورد پالایش قرار می‌گیرد.

اثرات مازوت روی محیط‌زیست

نفت‌های کوره همچون مازوت از مواد شیمیایی مختلفی تشکیل شده و هر یک نوعی مخلوط متفاوت از دیگری به شمار می‌آید. زمانی که این مواد به خاک یا آب‌های سطحی می‌رسد، بخشی از آن‌ها تبخیر و برخی دیگر نیز به دلیل نشتی مخازن نگه‌داری آن‌ها در آب و خاک حل خواهد شد.

مواد شیمیایی تبخیر شده می‌تواند در اثر تابش نور خورشید به ترکیبات دیگری شکسته شود. این اتفاق در اثر فعالیت‌های قارچ‌ها و باکتری‌های داخل آب یا خاک صورت می‌گیرد. این مواد شیمیایی که در خاک و محیط‌های دیگر وجود دارد، می‌تواند تا بیش از یک دهه در محیط‌زیست باقی بماند؛ بنزن، تولوئن و زایلین ازجمله این ترکیب‌های سمی است.

امروزه به روش‌های مختلفی درمعرض خطرهای ناشی از فرآورده‌های نفتی ازجمله نفت کوره و مازوت قرار داریم؛ وجود نیروگاه‌های حرارتی در نزدیکی شهرها و استفاده از مازوت در آن‌ها، سبب قرارگیری انسان درمعرض ترکیبات حاصل از سوختن ناقص این فرآورده‌ها خواهد شد.

تأثیرات مازوت بر انسان و محیط‌زیست

در اثر سوزاندن سوخت‌های فسیلی حاوی گوگرد همچون مازوت، ترکیباتی موسوم به Sox منتشر می‌شود که بخش بیشتر آن را SO2 تشکیل می‌دهد؛ SO2 گازی سمی است که برای سلامتی مضر است. این گاز، وزن بیشتری نسبت به هوا دارد و زمانی که غلظت آن در هوا به بیش از 500 (ppb) برسد، بوی بدی خواهد داشت و کشنده خواهد بود.

SO2 در غلظت‌های پایین‌تر درد قفسه سینه، مشکلات تنفسی، قرمزی چشم و افزایش احتمال بروز بیماری‌های قلبی و تنفسی را به همراه دارد. به‌طورکلی، غلظت معمول این گاز در اتمسفر کمتر از 10 (ppb) ذکر می‌شود که این غلظت، اثر مخربی بر سلامتی نخواهد داشت.

سوزاندن مازوت و سایر سوخت‌های گوگردی، تشکیل سولفات‌ها و نیترات‌ها به شکل آئروسول یا ذرات بسیار ریز هوا را موجب می‌شود که «ذرات معلق» (Particulate Matter) نامیده می‌شود. این ذرات معلق با تشدید آلودگی هوا خطر آسم و حملات قلبی را افزایش می‌دهد.