به گزارش خبرنگار ایمنا، اصفهان با بناهای شگفت‌انگیز خود، همواره یکی از تحسین‌برانگیزترین نشانه‌ها در دوره‌های تاریخی مختلف به‌شمار می‌رود. از اصفهان به‌عنوان پایتخت فرهنگی کشور یاد می‌شود اما نصف جهانِ ما، نقطه ضعفی نیز در صنعت گردشگری خود دارد؛ همه، اصفهان را تنها با میدان نقش‌جهان، سی‌وسه‌پل و پل خواجویِ آن می‌شناسند!
آنچه بهانه‌ای شد تا بار دیگر به اصفهان نگاهی فراتر از تکرار بیندازیم، شناخت اندک مردم ایران و حتی اصفهانی‌ها از آثار جذاب و دیدنی این شهر است. مکان‌هایی که شاید مردم، آن‌ها را دیده باشند، اما از کنارشان به‌راحتی گذر کرده‌اند. به‌این‌ترتیب بر آن شدیم تا هر هفته پنجشنبه‌ها به مکان‌هایی در اصفهان نگاهی بیندازیم که شاید شهرتی مانند سایر آثار نداشته نباشند، اما هرکدام شاهکاری از هنر و فرهنگ ایرانی به‌شمار می‌روند.
غزل‌سراییِ مولانا صائب
میرزا محمدعلی، متخلص به صائب تبریزی و معروف به میرزا صائب، از غزل‌سرایان بزرگ و برجسته قرن یازدهم هجری قمری بود. خانواده صائب از خانواده‌هایی بودند که به دستور شاه‌عباس اول مجبور به ترک تبریز و سکونت در اصفهان شدند.
صائب از همان ابتدای نوجوانی خود به تحصیل علم و سفر به سرزمین‌های مختلف مشغول شد. سپس به اصفهان بازگشت و آن چنان در دربار شاه‌عباس دوم زبانزد همگان شد که به او لقب ملک‌الشعرا را دادند. صائب ازجمله شاعرانی است که تعداد اشعارش به بیش از ۶۰ تا ۱۲۰ هزار بیت می‌رسد و به آن‌ها کثیرالشعر می‌گویند. صائب را شاعر تک‌بیت‌ها نیز می‌نامند.
او پیش از دیگران «اسلوب معادله» که یکی از زیباترین آرایه‌های ادبی در زبان پارسی است را در اشعار خود استفاده کرد. آثار صائب به‌جز چند هزار بیت قصیده و مثنوی کوتاهی به نام قندهارنامه، به‌صورت غزل است. او غزل‌هایی را به زبان ترکی آذربایجانی نیز دارد و دیوان او به‌صورت مکرر در ایران و هندوستان به چاپ رسیده است.
این شاعر برجسته پس از ۷۰ سال زندگی در اصفهان درگذشت و در باغ شخصی خود به نام تکیه، به خاک سپرده شد.
تاریخچه آرامگاه صائب
کشف آرامگاه صائب داستان جالبی دارد. گفته می‌شود تا سال ۱۳۱۷ کسی از مزار صائب تبریزی آگاهی نداشته است و این مزار توسط جلال‌الدین همایی در حالی در باغ مسجد لنبان کشف می‌شود که درب آن همواره قفل بوده است. قبل از کشف راز وجود آرامگاه صائب، باغ لنبان توسط یکی از تاجران عمده‌فروش میوه از اداره اوقاف اصفهان اجاره شده بود و حتی پس از کشف آرامگاه، اجازه بازدید از قبر و باغ را به دیگران نمی‌داد.
در سال ۱۳۱۷ مرحوم استاد جلال همایی این مکان را حفاری کرد و سنگ قبر صائب را پیدا کرد. در سال ۱۳۲۸ احمد گلچین معانی در سفر به اصفهان از جریان آگاه شد و پس از بازگشت به تهران با ایجاد هیاهو در جوامع علمی، ادبی و سیاسی، جریانی را به راه انداخت که منجر شد وزیر فرهنگ وقت، جهت بازسازی آرامگاه دستوری صادر کند. عباس بهشتیان، از دوستداران میراث فرهنگی در اصفهان نیز نامه‌ای به روزنامه چهل‌ستون اصفهان می‌نویسد و خواستار رسیدگی به این وضعیت می‌شود. او از اداره اوقاف می‌خواهد تا باغ را اجاره ندهد و در پایان نیز از استاندار آن زمان اصفهان بازسازی این باغ را درخواست می‌کند.
به این ترتیب با تأیید درخواست عباس بهشتیان، دستور ساخت آرامگاه صائب از سوی وزارت فرهنگ صادر شد، اما بنا به دلایل نامعلوم این کار ۱۴ سال طول کشید! تا اینکه در سال ۱۳۴۲ ساخت آرامگاه آغاز شد و در سال ۱۳۴۶ به اتمام رسید. استاد حسین معارفی اصفهانی، نقشه بنا را طراحی کرد و به تهران فرستاد. نقشه با نظر مهندس محسن فروغی، فرزند ذکاء‌الملک، تکمیل شد و پس از چهار سال ساختمان آرامگاه در سال ۱۳۴۶ به پایان رسید.
برای این بنای باشکوه، حدود هفتصد هزار تومان هزینه شد که یک هشتم آن را اصفهانی‌های علاقه‌مند اهدا کردند و بقیه را انجمن ملی پرداخت. مقرر شده بود که افتتاح آرامگاه مقارن با تشکیل کنگره باستان‌شناسی در اردیبهشت ۱۳۴۷ انجام گیرد، ولی معلوم نشد چرا و به چه دلیل این کار تا نیمه مهرماه ۱۳۴۷ به تعویق افتاد.
معماری آرامگاه صائب
این آرامگاه که امروز در قلب خیابانی با نام صائب و در باغ تکیه قرار دارد، از بناهای تاریخی اصفهان است و در گوشه و کنار آن می‌توان اشعار این شاعر برجسته را دید.
معماری آرامگاه از معماری دوران صفویه الهام گرفته شده است. ایوان بلندی با ابعاد دارد و ده پله سنگی سراسری دارا است. روی سرستون‌ها، قوس‌های جناغی قرار دارد و زیر سقف آن آیینه‌کاری شده است. سنگ مزار صائب از یک سنگ مرمر یکپارچه یزدی است که سنگ مزار قدیمی در وسط آن جاسازی شده است. سنگ اصلی مزار که دو نیم شده است کتیبه‌ای از یک مطلع و یک غزل از صائب به خط محمد صالح، خوشنویس عصر صفوی، دارد.
باغ لنبان و ساختمان آرامگاه صائب در درون آن را می‌توان یکی از تحسین‌برانگیزترین سازه‌های معاصر به سبک معماری قدیمی ایرانی دانست. ساختمان آرامگاه که الهام گرفته از معماری صفویان است شباهت بسیار زیادی به عمارت چهل‌ستون اصفهان دارد.
از بدو ورود به آرامگاه، حوض وسط حیاط با آب‌نمایش و ستون‌های بلند ساختمان، تصویر چهل‌ستونی دیگر را پیش رویمان زنده می‌کند. مقرنس‌کاری‌های سقف آرامگاه، گچ‌بری‌های سرستون‌ها، اشعار بی‌نظیر این شاعر بلندآوازه، آینه‌کاری‌های سقف و مجسمه صائب در وسط باغ، تنها بخشی از زیبایی‌های آرامگاه او است.
سنگ مزار صائب
سنگ مزار صائب کتیبه‌ای سنگی، یادگار از دوران صفویه است. یکی زیباترین غزل‌های او با خط خوش و ظرافت منحصربه‌فرد محمد صالح، خطاط دربار صفویان بر روی سنگ مزار صائب نوشته شده است:
محو، کی از صفحه دل‌ها شود آثار من
من همان ذوقم که می‌یابند از گفتار من
سنگ آرامگاه دو قطعه است؛ قطعه زیرین سنگی است بزرگ و مرمرین و تازه‌ساز و نونگار به سخنی از صائب و قطعه رویی، سنگی سیاه برنبشته به سال ۱۰۸۷ هجری قمری است.
روز بزرگداشت صائب تبریزی و ایجاد صائبیه
با اینکه آرامگاه و باغ آن در بهمن ۱۳۵۵ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و در سال ۱۳۸۱ توسط شهرداری اصفهان بازسازی شده است، هنوز هم آثار تخریب و وندالیسم در آن دیده می‌شد.
از سال ۱۳۹۳، دهم تیرماه به مناسبت روز بزرگداشت صائب تبریزی نامگذاری شده است. به دلیل این که تاریخ دقیق ولادت و وفات این شاعر بلند آوازه در کشور مشخص نبود؛ لذا بر اساس محاسبه با حروف ابجد، عدد ۱۰۳ برای نام این شاعر ترسیم شد و قرار بر این شد تا در صدوسومین روز سال، روز بزرگداشت صائب نامگذاری شود. طرحی که بر اساس آن روز دهم تیرماه را به عنوان روز بزرگداشت صائب تبریزی در نظر گرفته شد، این است که وقتی کلمه "صائب" را به حروف ابجد حساب کنیم عدد ۱۰۳ به دست می‌آید. با این توضیح که «ئ»، «ی» حساب می‌شود و سپس از ابتدای سال شمسی یعنی فروردین، ۱۰۳ روز بشماریم و صدوسومین روز سال را به نام وی در نظر بگیریم که همان ۱۰ تیرماه شمسی می‌شود.
از سال ۱۳۹۵ با همت شهرداری اصفهان، به منظور ارتقای کیفی این مکان ارزشمند تاریخی، طرح شکل‌گیری "صائبیه" در دستور کار شهرداری قرار گرفت و اینک آرامگاه صائب با نام صائبیه شناخته می‌شود.
نظر شما