سنگ کلیه چیست؟ + علائم و درمان

به گزارش سرویس ترجمه ایمنا، کلیه‌ها جز اندامی حیاتی است که در دفع مواد زائد بدن مهمترین نقش را دارد؛ در بعضی موارد این مواد دفعی باعث ایجاد اجسام سفت و سنگ مانندی در اندازه‌های مختلف به نام سنگ کلیه می‌شود که می‌تواند در هنگام دفع بسیار دردناک باشد. سنگ‌های کلیه در واقع رسوباتی از جنس مواد معدنی و نمک است که در کلیه‌ها تشکیل می‌شود. جنس سنگ‌های کلیه معمولاً اگزالات کلسیم است؛ سنگ کلیه دارای ساختاری کریستالی است و گاهی به اندازه یک توپ گلف رشد می‌کند.

علائم و نشانه‌های سنگ کلیه

تا زمانی که سنگ کلیه حرکت نکرده و وارد مجاری ادراری نشده است، ممکن است هیچ علامتی را نشان نداده که بنام سنگ‌های خاموش معروف است. علائم سنگ کلیه ممکن است شامل درد شدید پهلو، پشت و زیر دنده‌ها، احساس سوزش و درد هنگام ادرار، ادرار صورتی، قرمز یا قهوه‌ای، بوی ناخوشایند ادرار، تهوع و استفراغ، نیاز مداوم به ادرار کردن، ادرار کردن بیشتر از حد معمول، تب و لرز و کاهش حجم ادرار می‌شود.

علل ابتلاء به سنگ کلیه

بزرگ‌ترین دلیل ابتلاء به سنگ کلیه تولید کمتر از یک لیتر ادرار در روز است، به همین دلیل بروز سنگ کلیه در نوزادان نارس که مشکلات کلیوی دارند بسیار شایع است. بر اساس گزارش مؤسسه ملی دیابت و بیماری‌های گوارشی و کلیوی آمریکا (NIDDK)، مردان بیشتر از زنان دچار این بیماری می‌شوند. سابقه بیماری خانوادگی نیز می‌تواند خطر ابتلاء به سنگ کلیه را افزایش دهد. دیگر عوامل تأثیرگذار بر ابتلاء به سنگ کلیه شامل کمبود آب بدن، چاقی، یک رژیم غذایی با مقادیر بالای پروتئین، نمک یا گلوکز، پرکاری پاراتیروئید، جراحی بای‌پس معده، بیماری‌های التهابی روده که جذب کلسیم را افزایش می‌دهد و مصرف داروهای ضد تشنج می‌شود.

تشخیص سنگ کلیه

برای تشخیص سنگ کلیه راه‌های متنوعی وجود دارد، از جمله این راه‌ها می‌توان به سونوگرافی اشاره کرد، در سونوگرافی کلیه‌ها و مثانه و مجاری ادراری معمولاً وجود یا عدم وجود سنگ کلیه تشخیص قطعی داده می‌شود و پزشک در صورت وجود سنگ کلیه به سمت درمان پیش می‌رود. از طریق آزمایش آنالیز ادرار نیز می‌توان به وجود سنگ کلیه پی‌برد.

روش‌های درمان سنگ کلیه

سنگ‌کلیه تا زمانی که از کلیه و مجاری ادراری دفع نشود، ممکن است برای فرد خطرناک باشد و جدا شدن آن از جداره این مجاری می‌تواند باعث ایجاد دردهای وحشتناک در کلیه و مجاری شود؛ بنابراین با توجه به اندازه این سنگ‌ها که در سونوگرافی کلیه‌ها، مثانه و مجاری اداری مشخص می‌شود، پزشک معالج ممکن است درمان‌های مختلفی برای بیمار در نظر بگیرد. مهمترین و بهترین درمان سنگ کلیه نوشیدن حداقل ۶ یا هشت لیوان آب در روز است، اما درمان‌های دیگری نیز وجود دارد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم:

داروهای سنگ کلیه

برای تسکین درد ناشی از سنگ کلیه به داروهای مسکن و برای رفع عفونت ناشی از آن به داروهای آنتی‌بیوتیک نیاز است. بیماران می‌توانند برای تسکین درد خود از داروهایی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و استامینوفن استفاده کنند. ممکن است پزشکان به منظور جلوگیری از تشکیل سنگ‌های کلسیمی یک داروی حاوی فسفات تجویز کنند، همچنین پزشکان معمولاً برای کاهش سطح اسید اوریک در خون و ادرار، داروی آلوپورینول را تجویز می‌کنند، در بعضی موارد این دارو ممکن است سنگ‌های اسیداوریک را حل کنند.

قوی‌ترین قرص دفع سنگ کلیه

پزشکان متخصص کلیه و مجاری ادرار داروهای خاصی برای دفع سنگ کلیه تجویز می‌کنند، برای نمونه، با توجه به اینکه بیشترین انواع سنگ‌های کلیه کلسیمی هستند، پزشکان معمولاً داروهایی که باعث افزایش حجم ادرار می‌شوند را تجویز می‌کنند. تیازیدها از جمله داروهای قوی هستند که باعث افزایش حجم ادرار در طول روز می‌شوند و از این طریق باعث دفع سنگ کلیه خواهند شد.

سنگ شکن کلیه

در صورتی که درمان سنگ کلیه با دارو و روش‌های درمان خانگی به سرانجام نرسد، باید از روش‌های دیگر استفاده کرد. یکی از این روش‌ها سنگ شکن است که سنگ‌های بزرگ را با امواج صوتی از خارج بدن می‌شکنند تا راه حالب به مثانه را باز کنند. این روش به بیهوشی نیاز دارد و باعث کبودی در شکم و کمر یا خونریزی در اطراف کلیه می‌شود.

جراحی سنگ کلیه

در روش جراحی سنگ کلیه، پزشکان سنگ‌های موجود در کلیه را از طریق یک برش کوچک در پشت شما برمی‌دارد. زمانی که سنگ باعث انسداد و عفونت شده باشد، به کلیه آسیب وارد کند، اندازه سنگ آنقدر بزرگ باشد که نتوان آن را دفع کرد، پزشکان عمل جراحی را توصیه می‌کنند.

یورتروسکوپی

زمانی که سنگ در حالب یا مثانه گیر کند، متخصصین با ابزاری به نام یورتروسکوپی آن را بر می‌دارند. بدین صورت که یک سیم کوچک به همراه یک دوربین به مجاری ادراری و مثانه منتقل می‌شود، و سپس برای برداشتن سنگ اقدام می‌کنند و بعد از آن سنگ برای آنالیز به آزمایشگاه فرستاده می‌شود.

روش‌های خانگی دفع سنگ کلیه

نوشیدن آب یکی از ساده‌ترین روش‌ها برای جلوگیری و دفع سنگ کلیه است، مصرف هشت لیوان آب در روز ممکن است به آسان کردن فرآیند دفع سنگ کلیه کمک کند. لیمو حاوی سیترات است که به تجزیه رسوبات کلسیم کمک می‌کند و رشد آن‌ها را کند می‌کند، بنابراین نوشیدن آب حاوی چند قطره لیمو قبل از غذا باعث کاهش ایجاد سنگ کلیه می‌شود. سرکه سیب نیز حاوی اسید سیتریک است که به حل شدن کلسیم کمک می‌کند، نوشیدن دو قاشق سرکه سیب به همراه یک لیوان آب ممکن است مانع پیشرفت سنگ کلیه شود. کرفس حاوی آنتی‌اکسیدان و ترکیبات شناخته شده برای افزایش تولید ادرار است، اضافه کردن کرفس به وعده‌های غذایی به طور منظم می‌تواند علاوه بر اینکه خطر ابتلا به سنگ کلیه را کاهش دهد، به بهبود علائم آن نیز کمک کند. لوبیا حاوی مقدار زیادی منیزیم است که باعث تسکین علائم سنگ کلیه می‌شود و خطر ابتلا به این بیماری را کاهش می‌دهد. متخصصان معتقد هستند که آب انار دارای خواص آنتی‌اکسیدانی و ترکیبات خاصی است که اسیدیته ادرار را کاهش می‌دهد و تشکیل سنگ را دشوارتر می‌کند.