به گزارش خبرنگار ایمنا، مشارکت شهروندان در امور شهری یکی از مهمترین راهکارها برای حل مشکلات و مسائل شهر است، این مشارکت در سطوح و ابعاد مختلف امکان‌پذیر است، با این حال مشارکت ساکنان محلات عالی‌ترین و مؤثرترین سطح مشارکت را به نمایش می‌گذارد چرا که ابعاد محلات نسبت به مناطق شهر کوچک‌تر است و شهروندان شناخت بیشتری نسبت به محل سکونت خود دارند.
محله در تمام شهرهای دنیا به واسطه ظرفیت‌های کالبدی، اجتماعی و فرهنگی نقش مهمی در حل مسائل شهر دارد و آغاز مشارکت از سطوح محله‌ای، چنانچه با سازوکار درستی انجام بگیرد، در نهایت منجر به گسترش فرهنگ مشارکت‌پذیری و مشارکت‌جویی می‌شود.
در گذشته سازوکارهای مشارکت در سطح محلات شهر وجود داشته است، اما با گذر زمان و تغییرات گسترده اجتماعی، کالبدی، فرهنگی و اقتصادی همچنین نبود برنامه‌ریزی متناسب با این تغییرات، نقش محلات و ساکنان آنها در فرآیندها و روندهای شهری کمرنگ شد، البته این به معنای کم اهمیت شدن نقش محله در توسعه شهر نیست.
امروزه محله محوری نظریه‌ای قوی، با پشتوانه علمی و تحقیقاتی در علوم شهری است که تقریباً در تمامی راهکارهای مؤثر توسعه شهر به چشم می‌آید، توسعه شهر بر مبنای رویکرد محله محوری- مسجد محوری سازوکاری است که به منظور پر رنگ شدن نقش محلات و مشارکت هرچه بیشتر شهروندان در شهرهای ایرانی اسلامی مطرح می‌شود.
در گفتوگویی با فرزاد مؤمنی، کارشناس شهرسازی نحوه پیاده‌سازی این رویکرد در سطح محلات شهر را به صورت اجمالی مورد بررسی قرار دادیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
مشارکت شهروندان در سطح محلات در چه ابعادی میسر است؟
مشارکت درگیری ذهنی و عاطفی اشخاص در موقعیت‌های گروهی است که آنان را برمی‌انگیزد تا برای دستیابی به هدف‌های گروهی یاری دهند و در مسئولیت کار شریک شوند، لذا مشارکت کنش است نه رفتار. مشارکت‌های مردمی در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی قابل بررسی است؛ مشارکت اقتصادی به معنای حضور و همکاری آگاهانه اقشار مردم جهت تولید، پس‌انداز و سرمایه‌گذاری بیشتر و مطلوب‌تر، توزیع مناسب و عادلانه‌تر، مصرف بهینه منابع طبیعی و کالاهای مورد نیاز زندگی و صرفه‌جویی در استفاده از منابع کمیاب است.
مشارکت اقتصادی به معنای خصوصی‌سازی نیست، زیرا در خصوصی‌سازی، تنها رده‌های بالای جامعه که امکانات مالی و روابط سیاسی دارند، سهیم می‌شوند و برآیند آن قطبی شدن و تشدید شکاف طبقاتی است زیرا رده‌های پایین امکان مشارکت پیدا نمی‌کنند.
یکی از نمونه‌های مشارکت اقتصادی، سازمان‌های خودیاری هستند، تشکیلاتی که در جهت تقویت توان اقتصادی اعضا با اتکا به کوشش‌ها و ابزار خود آنان عمل می‌کند. مشارکت اجتماعی مفهومی گسترده است که متضمن انواع فعالیت‌های فردی یا اجتماعی تأثیرگذار بر تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌های دستگاه‌های عمومی است.
مشارکت اجتماعی دربردارنده انواع کنش‌های فردی و گروهی به منظور دخالت در تعیین سرنوشت خود و جامعه و تأثیرگذاری بر فرآیندهای تصمیم‌گیری درباره امور عمومی است، مشارکتی است که از بطن مردم می‌آید و عرصه‌های مختلف حیات اجتماعی را شامل می‌شود.
مشارکت فرهنگی نیز به معنای شرکت داوطلبانه، ارادی و آگاهانه افراد، گروه‌ها و سازمان‌های تشکیل دهنده یک جامعه در ابعاد گوناگون زندگی فرهنگی آن جامعه به منظور گسترش توسعه پایدار، متوازن و همه جانبه زندگی فرهنگی است.
تمام انواع این مشارکت‌ها می‌تواند در سطح محلات شهر تحقق پیدا کند؛ به شرط آنکه زیرساخت‌های تحقق این مشارکت از جمله تشکیل شوراهای محلات فراهم شود و رویکرد محله محوری در اولویت برنامه‌های شهری قرار گیرد.
نتایج حاصل از تشکیل شوراهای محلات چیست؟
تحقق حق توسعه برای شهروندان در قالب صندوق پروژه در هر محله و با انتخاب شخص شهروند، توسعه درون بافتی و جلوگیری از توسعه افقی، احیای هویت محله‌ای و مشارکت اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در هر محله، توسعه و رشد کالبد هر محله، کاهش هزینه‌های مدیریت شهر و تحقق شعار دولت در خصوص احیای بافت فرسوده و تولید مسکن، اشتغال حداقل ۱۲ نفر در هر محله بر اساس انتخاب افراد محله، بازگرداندن شور به مساجد، بالا بردن حس مسئولیت افراد جامعه و افزایش مسئولیت مدنی، به‌روز بودن داده‌های آماری نفوس و مسکن جهت تهیه طرح‌های بالادستی، افزایش درآمد شهرداری‌ها به واسطه پروژه‌های درون محله‌ای و آزاد شدن وقت مدیریت شهری جهت پرداختن به حوزه‌های فرامنطقه‌ای و فرا شهری از فواید تشکیل شورای محلات است.
پیاده‌سازی رویکرد محله محوری - مسجد محوری چه ملزوماتی دارد؟
به‌روز بودن اطلاعات نفوس و مسکن هر محله به تفکیک و در قالب سیستم GIS- GIS2، ایجاد پایگاه محلی ۲۴ ساعته در قالب مسجد هر محله و استقرار سرور جهت تنظیم و ویرایش اطلاعات و ارسال به سرور مرکزی، تعریف برنامه‌های مشارکتی در چهار حوزه اقتصادی اجتماعی سیاسی فرهنگی در مساجد، پیاده‌سازی برنامه‌ها به صورت آپدیت هفتگی در قالب اپلیکیشن (محله ما)، ایجاد شورای محلی جهت نظارت بر عملکرد شورای شهر و به‌کارگیری امکانات لازم از طریق شهرداری جهت توسعه و رونق محله و ارائه گزارش هفتگی در قالب اپلیکیشن از الزامات اجرای این طرح است.
اهم خدمات ارائه شده توسط شوراهای محلی چیست؟
خدمات ارائه شده توسط شوراهای محلی در ابعاد مختلف فرهنگی، آموزشی و خدماتی قابل تقسیم بندی است که از جمله آنها می‌توان به تهیه طرح پلان و نقشه و D3 نمای ساختمان برای هر پروژه درون محله‌ای، تهیه پرونده‌های ساخت ابنیه درون محله‌ای جهت راهنمایی نظام مهندسی و دریافت مجوزهای ساخت، آموزش و برگزاری دوره‌های مرتبط با معماری شهرسازی و نرم افزارهای مرتبط و انواع دوره‌های کارورزی، آموزش دوره‌های تحلیلگری و معامله‌گری در بازارهای مالی بورس اوراق بهادار اشاره کرد.
همچنین برگزاری دوره‌های ورزشی و آموزشی درون محله، دادن مشاوره خانواده و حوزه بهداشت روانی خانواده و ازدواج، مشاوره روانشناسی و روان بخشی به اهالی محله، پزشک عمومی محله، نظافت محله و ساختمان‌های مسکونی، پذیرش وکالت‌های مختلف محله در خصوص حل دعاوی در مراجع قضائی، نگهبانی شبانه در محله و تبلیغات و بازاریابی از طریق اپلیکیشن مخصوص هر محله و معرفی تخصص هر فرد در این اپلیکیشن از جمله خدمات شورای محل به اهالی محل است.
نظر شما