به گزارش خبرنگار ایمنا، در سیمای شهر «هویت» به‌عنوان حلقه اتصال باورها و عقاید و ارتباط گذشته و حال بسیار حایز اهمیت و البته قابل تأمل است. امروزه در شهرسازی، شکل شهر با مسائل مهمی مواجه است که در این بین، عدم توجه به جنبه‌های کیفی شهر، عدم توجه به ویژگی‌های شهرسازی سنتی و عدم وجود رویکرد مناسب به گسترش‌های سریع شهری قابل توجه است.
شناخت هویت و مؤلفه‌های تأثیرگذار آن در شکل شهر، مقدمه‌ای برای شناخت مدیران، برنامه‌ریزان شهری، تصمیم‌گیران و هر فردی است که در ساخت شهر نقش دارد تا شهری ساخته شود که صفات هویتی آن مطلوب و پاسخ‌گو باشد. در فضای شهر قدیم پیوند و هماهنگی با اقلیم و محیط طبیعی وجود داشته و این موضوع، به استفاده از مصالح بوم‌آورد منجر می‌شده؛ اما امروزه و در سیمای شهر معاصر همه چیز فدای تجددگرایی شده است.
در فضای شهر معاصر، فرهنگ معماری ایرانی دیده نمی‌شود و گونه‌های مختلفی از انواع سبک‌ها را در فضای شهری نظاره‌گر هستیم که این امر، گویای عدم وجود هویت فرهنگی در سیمای شهر معاصر است. گرچه شهرها ارزش‌های سنتی را کنار گذاشته‌اند، اما وارد دنیای مدرن نیز نشده‌اند و باید رابطه سالمی میان سنت و مدرنیته ایجاد کرد.
هویت، موضوعی است که سبب تفاوت سیمای شهر قدیم ایرانی و سیمای شهر معاصر شده و آنچه مسلم است، اینکه در تمام تغییر و تحولات شهرسازی ایران در طول زمان، وجه مشترکی به نام زیبایی و تناسب کلی شهری وجود دارد. بنابراین می‌توان گفت فضای شهری ایرانی واجد هویتی بوده که در فرهنگ، محیط، کالبد و معنا خود را نشان می‌دهد. شهر اصفهان نیز با قدمت تاریخی و فرهنگی خود از این قاعده مستثنی نبیست؛ لذا برای آگاهی بیشتر در این باره گفت‌وگویی با پریوش اورکی، کارشناس برنامه‌ریزی شهری انجام داده‌ایم که مشروح آن در ادامه از نظرتان می‌گذرد:
هویت شهری اصفهان در مقایسه با گذشته چه تغییری پیدا کرده است؟
طرح‌های جدید شهرها براساس ساختار مدرن شکل می‌گیرد؛ بدون اینکه به ویژگی‌های شهر و ارتباط آن توجه داشته باشد و این نقش بسیار کم‌رنگ شده است. در گذشته مکانی که ساخته می‌شد برمبنای فرهنگ و اقلیم و آداب و رسوم آن شهر بود و مکان‌ها را براساس سبک زندگی در محلات طراحی و برنامه‌ریزی می‌کردند.
این در حالی است که امروزه بیشتر ساخت و سازها، معماری‌ها و شهرسازی‌ها در ساختمان‌های بلند و شبکه رفت و آمد خودرومحور خلاصه شده و به پیاده‌روها آن‌طورکه باید، توجه نشده است. به طور مثال اگر بخواهیم چهارباغ یا میدان نقش جهان را در نظر بگیریم، عاملی که به آن توجه می‌شد شهروندانی بودند که برای رفع نیازهای خود یا فعالیت‌های اختیاری ازجمله تفریح و خرید برای نیازهای روزانه به این قسمت از شهر می‌آمدند و در کنار آن، راه‌های رفت و آمد کالسکه یا درشکه و دیگر وسایل را در نظر می‌گرفتند. امروزه این موضوع تغییر کرده و شهرسازی نسبت به گذشته اهداف کاملاً متفاوتی دارد و بیشتر به جای انسان‌محوری به سمت خودرومحوری تغییر کرده است. همچنین المان‌های شهری نیز بیشتر به سبک کشورهای اروپایی سوق یافته و در مقایسه با بافت و معماری قدیم، تفاوت بسیار آشکاری دارد.
آیا امروزه هویت شهری در شهروندها احساس تعلق ایجاد می‌کند؟
در گذشته احساس تعلق‌خاطر جمعی با رفت و آمد و نشستن در یک مکان برای شهروندان ایجاد می‌شد، اما امروزه در مکان‌های جدید چنین احساس تعلقی در شهروندان وجود ندارد یا شکل نمی‌گیرد که توجه نکردن به این موضوع، موجب کاهش مطالبه‌گری شهروندی می‌شود و قطعاً آسیب‌ها و چالش‌های دیگری را نیز به دنبال خواهد داشت.
چگونه می‌توان هویت شهری اصفهان را به عنوان چشم‌انداز شهر معرفی کرد؟
بافت قدیم اصفهان، نشان از تاریخ و هویت این شهر دارد. سبک معماری تاریخی اصفهان که مربوط به دوره‌های مختلف بوده و المان‌هایی که یادآور تاریخ اصفهان است، به نوعی می‌تواند هویت شهری اصفهان را برای مخاطبی که نخستین بار وارد این شهر می‌شود به عنوان چشم‌انداز به تصویر بکشد.
با توجه به اینکه اصفهان شهری گردشگری است می‌توان المان شهری مرتبط با هویت شهری قدیم را در سطح شهر جانمایی کرد تا حس تعلق بین شهروندان ایجاد شود. فرهنگ، آداب و رسوم و سبک زندگی مردم اصفهان باید شناسایی و به دیگران معرفی شود.
احیای بافت تاریخی چه تأثیری در تغییر هویت شهری دارد؟
اگر بخواهیم هویت یک شهر را به آن بازگردانیم باید به بافت قدیمی و تاریخی شهر توجه ویژه‌ای داشته باشیم؛ زیرا در این صورت می‌توان هویت شهر را احیا کرد. در بیشتر شهرهای ایران که بافت فرسوده همان بافت قدیم است و در کنار آن، قرار دارد، لازم است برنامه‌هایی برای احیای این بافت در نظر گرفته شود که قطعاً برای انجام و اجرای آن باید تسهیلات، امکانات و امتیازهایی را برای ساکنان این مناطق در نظر گرفت و با حمایت و مشارکت ساکنان بافت تاریخی شهر، شاهد دست‌یابی به اهداف مورد نظر بود.
نظر شما