به گزارش خبرنگار ایمنا، مناره علی یکی از مناره‌های تاریخی و بسیار زیبای شهر اصفهان است که در کنار مسجدی به نام مسجد علی قرار دارد و از این‌رو یکی از اجزای مسجد علی است. مسجد علی در ابتدای ساخت در دوران سلجوقیان مسجد سلطان سنجر یا مسجد سنجریه نامیده می‌شده است و متعلق به دوره سلجوقی بوده است و در خیابان هارونیه و در مجاور مقبره هارون ولایت قرار دارد، اما این مسجد به مرور زمان ویران‌شده و در زمان شاه اسماعیل صفوی به‌طورکلی تجدید بنا می‌شود. برخی دیگر بنای مسجد را متعلق به دوره خوارزمشاهیان دانسته و تجدید بنا را متعلق به دوره صفویه می‌دانند. بر طبق کتیبه موجود بر سردر کاشی‌کاری شده و بسیار چشم‌نواز این مسجد ساخت مسجد جدید در سال ۹۲۹ هجری قمری به پایان رسیده است.
بعد از ویرانی بنای اولیه مسجد، میرزا شاه حسین وزیر در زمان شاه اسماعیل اول مسجد کنونی را جایگزین آن کرد. در حال حاضر غیر از مناره که در بطن مسجد علی قرار گرفته، هیچ اثری از بنای دوره سلجوقی مشهود نیست و مناره آن قدیمی‌ترین بخش مسجد کنونی است. این مناره از سه بخش تشکیل‌شده است که از پایین به بالا نازک‌تر و کوتاه‌تر می‌شود.
وجه تسمیه مناره نیز به سبب نزدیکی آن به مسجد علی است به‌گونه‌ای که این مناره هم‌اکنون در کنار گنبد مسجد قرار گرفته است و این مناره جزئی از مسجد علی شده است. در مورد تاریخ ساخت دقیق مناره اطلاعی در دست نیست اما کارشناسان ساخت آن را به نیمه اول قرن ششم هجری و دوران حکومت سلجوقیان نسبت می‌دهند.
ارتفاع اولیه مناره مسجد علی در حدود ۵۰ متر بوده است اما قسمتی از آن از بین رفته و هم‌اکنون کمتر از ۵۰ متر بلندی دارد. ورودی مناره نیز هم‌اکنون در داخل مسجد علی قرار دارد و در داخل آن بیش از ۱۶۰ پله قرارگرفته است. قطر مناره در پایین‌ترین قسمت آن ۶ متر بوده و با بالا رفتن مناره از قطر آن کاسته می‌شود.
مناره مسجد علی دارای چهار کتیبه خط کوفی مربع است. سه عدد از این کتیبه‌ها با کاشی آبی‌رنگ و چهارمی که پایین‌تر از سه کتیبه دیگر است با آجر تراشیده ساخته شده است. در سه کتیبه اول عبارات مذهبی به‌صورت تکرار نوشته شده اما در چهارمین کتیبه آیه ۱۶ از سوره آل‌عمران آمده است. سال ساخت مناره مسجد علی دقیقاً معلوم نیست؛ اما کارشناسان سال ساخت آن را بین سال‌های ۵۱۵ تا ۵۲۵ هجری قمری می‌دانند.
مناره مسجد علی از سه بخش تشکیل شده است که از پایین به بالا نازک‌تر و کوتاه‌تر می‌شود و در ارتفاع حدود ۳۶ متری این مناره، قرنیزی به‌صورت تاج بیرون زده و بعد از آن، بخش کوچک‌تر منار قرارگرفته که در انتهای آن نیز قرنیز دیگری قرار دارد. در داخل مناره، ستون مرکزی قرار دارد که پلکان حول محور آن به‌طرف بالا می‌گردد. با توجه به ویژگی‌های معماری مناره به نظر می‌رسد که مربوط به قرن ششم و به‌احتمال کمتر، قرن هفتم هجری باشد.
قسمت اولیه مناره با خط معقلی و بنایی با کتابت آیه‌ای از سوره مبارکه آل‌عمران تزئین شده است. در قسمت دوم آجرهای تراش‌خورده با نقوشی زیبا به چشم می‌خورند. در قسمت سوم باز هم تزئینات آجرکاری با اشکال لوزی مانند دورتادور مناره را فرا گرفته‌اند. در قسمت چهارم کتیبه‌ای آجری بر زمینه آجری قرار گرفته است که به خط کوفی کتابت شده است. بر بالای این کتیبه کتیبه‌ای دیگر با کاشی فیروزه‌ای بر روی زمینه آجری به همان خط کوفی نگارش شده است. در قسمت پنجم برجستگی قوس مانندی دورتادور مناره را فرا گرفته و با کاشی فیروزه‌ای به‌سادگی آراسته شده است. کتیبه‌ای از جنس آجر تراشیده شده بر روی زمینه آجری مزین به اسماً مبارکه دیگر کتیبه این مناره به خط کوفی است. بر بلندای این کتیبه نیز قرنیزی دیگر تعبیه شده است.
سیاحان و جهانگردان و محققین بسیاری درباره آن مطلب نوشته‌اند که مشهورترین آن‌ها پیترو دلاواله، ژان شاردن، اوژن فلاندن، مادام دیولافوآ، پرفسور هرتسفلد هستند. پیترو دلاواله و شاردن که در سال ۱۶۱۹ و ۱۶۶۶ میلادی در اصفهان بوده‌اند، این مناره را به مقبره هارون ولایت منسوب کرده‌اند.
مناره علی با شماره ۹۶ در تاریخ ۱۵ دی‌ماه ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
نظر شما