برجام؛ دلیل اصلی ریزش بورس

به گزارش خبرنگار ایمنا، این روزها شرایط بازار بورس ناخوش‌تر از همیشه در حال از دست دادن کانال‌های صعودی است. موضوعی که سهامداران را با ترس از تکرار تجربه سال ۹۹ به فروش سهام سوق داده است. واقعیت آن است که فضای مبهم مذاکرات از یک‌سو نویدبخش بازگشت برجام است و از سوی دیگر از شرایطی دیگر سخن می‌گوید. در این میان بازارهایی قرارگرفته‌اند که برای هر تغییر و تحولی در انتظار خبری از این مذاکرات هستند.

برخی از احتمال قوی برای احیای برجام خبر می‌دهند و عده‌ای هم عدم تحقق مذاکرات را پیش‌بینی می‌کنند و چون بازگشت و یا عدم بازگشت برجام تأثیری مستقیم بر نرخ دلار می‌گذارد، با فرض انجام آن تمامی بازارهای موازی سرمایه‌گذاری، با اجرای برجام با اصلاحات قیمتی روبرو خواهند شد. در این شرایط فعالان بازار بورس تصور می‌کنند که با تحقق مذاکرات و افت نرخ دلار با ضرری هنگفت روبرو خواهند شد در حالی که کارشناسان بورس حصول این توافق را چندان مضر برای بازار سرمایه نمی‌دانند؛ زیرا در صورت گشایش سیاسی در مذاکرات برجام، میزان تولید و فروش شرکت‌ها به تدریج با تغییراتی روبرو خواهد بود و هزینه تولید هر واحد کالای ساخته شده و هزینه صادرات و نقل و انتقال پول کاهش خواهد یافت که برای بازار بورس پیامدی مثبت در پی خواهد داشت.

از دیدگاه عده‌ای نیز بیشتر از نقش دلار، سهم تصمیمات اقتصادی دولت در شرایط این بازار مؤثر است. با این حال با توجه به اخبار مختلفی که از مذاکرات وین منتشر می‌شود برخی معتقدند احتمالاً تا پایان امسال خبری از نتیجه‌گیری مذاکرات برجامی نباشد و بازارها همچنان شرایط نوسانی خود را به‌پیش برند.

ترس سهامداران از برجام

حال موضوع قابل تأمل آن است که آیا به راستی دستیابی به توافق هسته‌ای و احیای برجام بازار سرمایه را با شرایط نامطلوبی روبرو خواهد کرد؟ ابهامی که بسیار مطرح می‌شود وعده‌ای را دچار تردید برای حفظ سرمایه خود در این بازار کرده است.

گاهی واهمه‌ها آن‌قدر نسبت به تأثیر نرخ دلار بر بورس افزایش پیدا می‌کند که در نهایت رشد یا کاهش انتظارات تورمی بیش از آنچه در واقعیت ممکن است صورت پذیرد، اتفاق می‌افتد. دقیقاً به همین دلیل است که در روزهای گذشته خبر احتمال از سرگیری مذاکرات هسته‌ای برای احیای برجام بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته و بازار سهام تا این حد با ترس از دست دادن ارزش ریالی دارایی‌ها مواجه شده است.

پاسخ کارشناسان آن است که امکان آسیب به بازار سرمایه در کوتاه‌مدت محتمل است. اما با وجود کاهش انتظارات تورمی که در نهایت به افت قیمت ارز می‌انجامد، منافع برداشته شدن تحریم‌ها برای شرکت‌ها تا حدی هست که بتوان به سودآوری بیشتر بنگاه‌های بورسی خوش‌بین بود. این خوش‌بینی از آنجا نشأت می‌گیرد که کاهش هزینه تبادلات مالی، افزایش بازارهای صادراتی، تسهیل شرایط ورود و کاهش قیمت تمام شده قطعات و مواد اولیه مورد نیاز تولید گشایش‌هایی خواهد بود که با احیای برجام ایجاد می‌شود و می‌تواند بر درآمد شرکت‌ها بیافزاید. مضاف بر اینکه هموار شدن راه برای ورود فنّاوری به کشور و پیش بردن طرح‌های توسعه‌ای نیز به نفع شرکت‌های بورسی و سهامداران خواهد بود.

هر خبری جهت بازار بورس را تغییر می‌دهد

محمدرضا شهنام‌پور، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به تأثیرپذیری بورس از هر خبر مثبت و منفی در اقتصاد اظهار می‌کند: بورس آئینه سیستم مالی کشور است. حال با وجود اتفاقات نه چندان خوشایند کشور مانند مباحثی چون استیضاح وزیران و درخواست استعفای برخی از این مسئولان مشخص است که از لحاظ اقتصادی در شرایط خوبی قرار نداریم و قطعاً این گونه موارد بازار بورس را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد. ضمن آنکه مذاکرات برجامی در حال انجام است که با نتیجه نامشخصی روبروست و فعلاً بازارها را از لحاظ تورمی به جهت عکس می‌کشاند.

وی در رابطه با تأثیر این مذاکرات بر بازار بورس می‌گوید: در صورت تحقق، مهم آن است که چه امتیازی گرفته‌ایم و چه امتیازی داده‌ایم و بر اساس چنین مواردی مسیر بازارها تعیین می‌شود.

این کارشناس با اشاره دوباره به شرایط ناخوش بازار بورس تصریح می‌کند: با وجود وضعیت کنونی پیش‌بینی خوبی برای این بازار تا پایان سال نمی‌توان داشت اما برای سال آینده پس از برگزاری مجامع شرکت‌ها احتمال رشد این بازار و رونق خریدوفروش‌ها وجود دارد.

شهنام پور در پایان یاد آور می‌شود: جدا از مباحث دلار و مذاکرات، مهم‌ترین موضوعی که بورس را تعادل خواهد بخشید اتخاذ سیاست محکم دولتمردان برای حمایت از این بازار است، هرچند در حد شعار هم اظهاراتی در این باره ارائه شده است.

بورس وابسته به عوامل مختلفی است

همچنین شهرام معینی، عضو هیئت علمی اقتصاد دانشگاه اصفهان در گفت‌وگو با ایمنا با اشاره به عوامل تأثیرگذار بر بازار بورس اظهار می‌کند: یکی از این عوامل، نرخ ارز است و تا زمانی که نتوان قیمت ارز را پیش‌بینی نمود، قطعاً چشم انداز بازار بورس هم مشخص نخواهد بود.

وی یادآور می‌شود: اما نکته‌ای که باید مدنظر سهامداران باشد آن است که شرکت‌های بزرگی در بورس فعال هستند که در زمان فعالیت‌های صادراتی و همچنین فروش داخلی محصولات خود، تحت تأثیر ارز نیمایی قرار دارند. بنابراین تغییرات نرخ ارز در بازار آزاد، تأثیری در شرایط قیمتی این شرکت‌ها ندارد.

به گفته این اقتصاددان بر این اساس نمی‌توان انتظار داشت که به علت افزایش نرخ ارز آزاد، شاخص‌ها در بازار بورس هم‌افزایشی شود و یا با کاهش نرخ ارز، شاخص‌ها کاهشی گردد. زیرا بزرگ‌ترین این شرکت‌ها تحت تأثیر ارز نیمایی هستند که ارزی کنترل شده و در اختیار دولت است.

معینی می‌افزاید: در این حال یکی دیگر از عوامل تأثیرگذار در بازار بورس، وضعیت درآمدی شرکت‌های بورسی است که البته درآمد آن‌ها نیز وابسته به نرخ ارز نیمایی است. مورد دیگر، نرخ بهره بدون ریسک است که افزایش این نرخ بهره تضعیف‌کننده رشد قیمت‌ها در بازار بورس است.

سهامداران ترس از ضرر دارند

رضا شایان، کارشناس بازار سرمایه نیز در گفت‌وگو با ایمنا اظهار می‌کند: با شروع دور هشتم مذاکرات و طرح مباحثی مبنی بر موفقیت آن، روزهای قرمز بازار بورس شدت زیادی گرفت و بر این اساس سهامداران هم با ترس از متضرر شدن، اقدام به فروش سهام خود کرده‌اند.

به گفته وی چنین به نظر می‌آید که احیای برجام به معنای افت بورس است زیرا دلار کاهشی می‌شود در صورتی که تصور نادرستی است. شاید در زمان کوتاهی همه بازارها با التهابی اندک روبرو شوند ولی مهم نتایج بلندمدت این اتفاق است که برای همه بازارها مثبت خواهد بود.

این کارشناس توضیح می‌دهد: در شرایط تحریم صادرات به سختی انجام می‌گیرد در حالی که با رفع تحریم‌ها شرکت‌های بورسی با صادرات بیشتر از درآمدزایی بالاتری هم برخوردار خواهند بود که در نهایت به سود سهامداران است. ضمن آنکه مهم‌ترین دستاورد برجام، ثبات اقتصادی و بهبود فعالیت‌های اقتصادی است که این موارد هم بر بازار بورس تأثیرات مثبتی دارد.

شایان می‌گوید: بهره‌مندی از فنّاوری‌های روز، ورود سرمایه‌گذاران خارجی و افزایش سرمایه نیز از دیگر مزایای تحقق برجام برای شرکت‌های بورسی است. به این ترتیب نباید ابهامی نسبت به پیامد مثبت انجام مذاکرات بر بازار بورس داشت.

گزارش از: نفیسه زمانی نژاد، خبرنگار اقتصادی ایمنا