به گزارش خبرنگار ایمنا، زیست‌شیمی یا بیوشیمی با ساختار و عملکرد اجزای سلولی مانند پروتئین، کربوهیدرات، لیپید، اسیدهای نوکلئیک و گونه‌های دیگر بیومولکول‌ها در ارتباط است؛ شیمی‌دان‌ها از این دانش برای درک و شناخت فرایندهای زیستی استفاده می‌کنند؛ این رشته در جهان بسیار مورد توجه قرار گرفته است و اهمیت آن روز به روز افزایش می‌یابد. در ایران نیز شرایط تحصیل آن تا مقطع دکتری فراهم است و استادان خوبی در دانشگاه‌های سراسر کشور این علم را تدریس می‌کنند، اما بیوشیمی در ایران با چالش‌هایی هم روبه‌رو است که برای بررسی آنها با حمیدرضا یوسفی، دکترای شیمی آلی گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
بیوشیمی چیست؟
بیوشیمی یک علم میان رشته‌ای و تلفیق شده از رشته‌های زیست‌شناسی و شیمی است؛ این علم بسیار جذاب بوده و در تمامی دنیا شناخته شده است که در چند سال اخیر نیز مورد استقبال بسیاری قرار گرفته است و بسیاری از دانشجویان حتی تا مقطع دکتری تحصیل در این رشته را ادامه داده و سپس مشغول به کار می‌شوند.
از چه زمانی علم بیوشیمی شناخته شد؟
قدمت این علم به بیش از یک هزار سال قبل باز می‌گردد یعنی زمانی که می‌خواستند درمانی برای بیماری‌ها بیابند و به همین منظور از یک گیاه استفاده و تست‌های بالینی نیز برای شناخت خواص درمانی آن انجام می‌دادند؛ امروزه به این روند بیوشیمی می‌گویند و این علم اتفاقاتی که برای دارو و یا تغییراتی که هنگام استفاده از دارو در بدن رخ می‌دهد را بررسی می‌کند. بیوشیمی درواقع کمی از شیمی جلوتر بوده و فرایندهای متابولیسمی، آنزیمی و درون بدن انسان را نیز پوشش می‌دهد.
بازار کار بیوشیمی را چگونه کجاست؟
بازار کار بیوشیمی در ایران و جهان به شکلی است که افراد می‌توانند در آزمایشگاه‌های تشخیص طبی، شیمی، زیست‌شناسی و کشت سلولی کار کنند؛ افراد همچنین می‌توانند زیر نظر مراکز علمی تحقیقاتی قرار گرفته و فعالیت‌های تحقیقاتی انجام دهند زیرا این افراد توانایی فعالیت در هر دو زمینه شیمی و زیست‌شناسی را دارند.
آیا استارتاپ و اشتغال‌زایی در زمینه رشته بیوشیمی وجود دارد؟
در قدیم گفته می‌شد که علم بهتر از ثروت است، اما امروزه می‌گویند علمی که نتواند ثروت، خدمت و استارتاپ ایجاد کند بیهوده است و فرد نتوانسته از علم خود استفاده کند؛ در رابطه با بیوشیمی مبحث بیومتریال، مهندسی و همچنین بیونیک بسیار مطرح است و افراد این حوزه می‌توانند در شاخه‌های مهندسی اندام‌ها، رساندن مواد مغذی، هدف رساندن داروها و ترمیم الیاف بدن وارد شوند؛ به دلیل اینکه این افراد در مباحث شیمی در کنار زیست کار آمد اند؛ می‌توانند در زمینه تجهیزات پزشکی و نانو ذرات نیز وارد شده و درآمدزایی کنند؛ البته عده‌ای از افراد نیز به دلیل داشتن توانایی تدریس شیمی و زیست روی به تدریس می‌آورند، اما من نباید تمامی افراد خود را محدود به آموزش دادن کنند.
چه مشکلی پیش‌روی دانشجویان بیوشیمی وجود دارد؟
دانشجویان بیوشیمی در یک دوراهی قرار گرفته‌اند و دغدغه‌مند هستند که آیا جز وزارت علوم هستند یا وزارت بهداشت که این یک ظلم به این افراد است زیرا تکلیف رشته آنها مشخص نیست و به دلیل اینکه نیاز به کارآموزی دارند در این زمینه ضعیف عمل می‌شود و به خوبی نمی‌توانند نمونه‌های جانوری و انسانی را مشاهده و بررسی کنند؛ همچنین فیلد کاری آنها نیز مشخص نیست.
شرایط تحصیل بیوشیمی در ایران چگونه است؟
گرایش این رشته در مقاطع بالا وجود دارد و شرایط تحصیل آن به راحتی تا دکتری در ایران وجود دارد؛ برای افراد علاقمند به این زمینه دغدغه تحصیلی وجود ندارد و اساتید بسیار خوبی نیز در ایران وجود دارد. به طور کلی تنها مشکل اشتغال افراد است که برای این موضوع نیز راهکار برگزاری دورهای کارآموزی توسط دانشگاه وجود دارد زیرا اگر دانشجویان دوره‌های کشت سلولی، تست‌های بالینی و غیره را به خوبی فرابگیرند، می‌توانند در مراکز آزمایشگاهی مشغول به کار شوند.
جایگاه بیوشیمی در ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
بیوشیمی در ایران جایگاه علمی بالایی دارد و تمامی دانشگاه‌ها در مقاطع مختلف میزان خروجی مطلوبی دارد و از هیئت علمی و مقالات خوبی برخوردار است، اما متأسفانه در کشور شاهد متانسب سازی شغل و رشته تحصیلی برای افراد نیستیم و برخی به کارهای جانبی مانند تدریس روی می‌آورند. دانش آموختگان بیوشیمی در زمان واکسیناسیون برای ویروس کرونا نیز بدون هیچ چشم داشتی بسیار فعالیت و کمک کردند که این مسئله بسیار قابل تقدیر است.
جایگاه بیوشیمی در دنیا چگونه است؟
بیوشیمی به خصوص در کشورهایی که در آنها زیست شناسی بسیار مطرح از جایگاه ویژه ای برخوردار است؛ به طور مثال استرالیا، کانادا، ایالات متحده و آسیا شرقی قطب‌های بیوشیمی است زیرا در این نقاط نمونه جانوری بسیار وجود دارد و در زمینه واکسن و دارو قدرتمند است. در ایران سه الی چهار مرکز توانمند بیوشیمی وجود دارد، اما این تعداد انگشت شمار است که در کشورهای دیگر این تعداد به ۱۰۰ الی ۲۰۰ مرکز نیز می‌رسد و فارغ‌التحصیلان در این مراکز سازمان دهی شده، اشتغال پایدار به دست آورده، جایگاهشان مشخص است و مهم‌تر از همه در خدمت علوم پزشکی هستند.
آینده رشته بیوشیمی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
به نظر من تمامی رشته‌ها تا ده سال آینده به سمت بایو یعنی به سمت زیستی شدن مانند بایونیک (تکنولوژی زیستی) حرکت خواهد کرد در نتیجه رشته‌هایی مانند بیوشیمی، بیوتکنولوژی و تکنولوژی‌های مدرنی که با IT مرتبط است، آینده جهان را تشکیل می‌دهد و اگر افراد به دنبال انتخاب رشته هستند پیشنهاد من این است که میان این رشته‌ها انتخاب کنند زیرا بسیاری از رشته‌ها تا ۱۰ سال آینده حذف شده و رشته‌هایی که مبتنی بر زیست و IT است جایگزین آنها می‌شود.
نظر شما