به گزارش خبرنگار ایمنا، شیمی سبز فلسفه تحقیقاتی شیمی با هدف طراحی محصولات و فرایندهای سازگار با محیط زیست است. شیمی سبز شامل چندین بند در رابطه با کاهش آلودگی و جلوگیری از تولید آلایندگی است؛ این موضوع امروزه به حدی اهمیت دارد که اتحادیه اروپا هر صنعت یا محصولی که مغایر این بندها است را حذف می‌کند حتی اگر آن محصول در گروه خود جزو بهترین‌ها باشد، باز هم سازگاری آن با محیط زیست، بیشتر مهم است.
دانشمندان در سراسر دنیا به دنبال یافتن راه‌هایی برای کاهش میزان آلایندگی کشورشان هستند و امروزه کشورهای بزرگ دنیا به نقطه‌ای رسیده‌اند که حجم آلایندگی خود را به مقدار قابل توجهی کاهش داده‌اند.
آلودگی هوا و تولید آلایندگی در ایران جزو مسائل بسیار مهم است و بحرانی برای کشور محسوب می‌شود. متأسفانه ایران در زمینه شیمی سبز به شکل مطلوبی عمل نکرده و همین موضوع موجب تولید حجم بسیار بالای آلاینده‌ها در کشور شده است. برای بررسی بیشتر این موضوع و یافتن راهکاری برای حل این بحران با حمیدرضا یوسفی، دکترای شیمی آلی گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
شیمی سبز چیست؟
شیمی سبز از سال ۱۹۹۰ در اتحادیه اروپا مطرح شد و شامل ۱۲ بند پیرامون کاهش آلایندگی و پایداری محیط زیست است؛ در هر ۱۲ بند تاکید شده که باید صنایع و رشته‌های مختلف برای فعالیت خود موضوعاتی را رعایت کنند؛ این بندها در ابتدا به صورت پیشنهاد مطرح می‌شد یا به گونه‌ای از صنایع خواهش می‌شد که از این قوانین پیروی کنند، اما امروزه صنایع و شغل‌هایی که از این بندها پیروی نکنند مشمول جریمه می‌شوند به طور مثال اگر کارخانه ساخت دارو یا شرکت‌های پتروشیمی آلاینده تولید کنند و از این بندها پیروی نکنند مشمول جریمه شده و حتی پلمب می‌شود.
آیا شیمی سبز فقط برای پتروشیمی است؟
خیر؛ این ۱۲ بند شاخه‌های مختلفی را شامل می‌شود و تنها صنعت پتروشیمی را مورد هدف قرار نمی‌دهد بلکه هر شاخه‌ای که با مواد شیمیایی و تولید آلاینده همراه است مانند نیروگاه‌های تولید برق، پالایشگاه‌ها، کوره‌های آجرپزی، شرکت‌های داروسازی، صنایع شوینده و آرایشی و بهداشتی می‌تواند تحت پوشش شیمی سبز قرار گیرد.
آیا سبز بودن فقط مختص شیمی است؟
خیر؛ در رشته‌های دیگر نیز این موضوع وجود دارد مانند معماری سبز که در آن از مصالح بهینه استفاده می‌شود و ساختمان‌ها در این زمینه به شکلی ساخته می‌شود که از لحاظ نور، زیبایی بصری و افت انرژی بسیار مطلوب است. در اصفهان نیز از تکنولوژی معماری سبز در برخی مکان‌ها استفاده شده است.
اصطلاح سبز شدن در محصولاتی مانند بنزین به چه معناست؟
هنگامی که یک شرکت یا یک کمپانی، محصولی مانند آمونیاک را طبق استاندارهای اتحادیه اروپا تولید می‌کند و در واقع آن را زیر نظر اتحادیه اروپا ثبت می‌کند در اصطلاح می‌گویند آن محصول سبز شده است به طور مثال بنزین یا آمونیاک هنگامی که سازگار با محیط زیست شوند به اصطلاح به آن می‌گویند بنزین سبز یا آمونیاک سبز.
این مجوز در ایران صادر نمی‌شود بلکه خود اتحادیه اروپا نمایندگانی دارد که محصولات را تحت لیسانس آلمان، سوئیس یا سوئد قرار می‌دهد؛ البته در ایران نیز برخی از شرکت‌ها می‌توانند زیر نظر این کمپانی‌ها قرار بگیرد، اما به دلیل اینکه ایران آلودگی بسیار بالایی دارد الویت با سبز شدن پتروشیمی و پالایشگاه‌ها است.
وضعیت آلاینده‌ها در کشورهای دیگر به چه صورت است؟
مدتی پیش تصویری از شهرهای صنعتی دنیا در فضا مجازی منتشر شد که بسیار جالب بود؛ در این عکس هوای شهر واشنگتن نشان داده شده بود که بسیار عاری از آلایندگی بود؛ با اینکه دور تا دور این شهر و همچنین شهرهای دیگر ایالات متحده مانند نیویورک از شهرهای صنعتی است؛ عدم وجود آلایندگی نشان می‌دهد که تمامی این صنایع به سمت ساخت تجهیزات پیرامون شیمی سبز آمده‌اند و تحقیقاتشان را محدود به پایان‌نامه نمی‌کنند؛ که این موجب کاهش میزان تولید آلایندگی و در نهایت باعث وجود هوایی سالم می‌شود.
پیشنهاد شما برای رفع آلایندگی در ایران چیست؟
برای کاهش آلایندگی‌ها باید استارتاپ‌ها در زمینه رفع آلودگی وارد شده و ایده‌های دانشگاه را به صنعت بیاورد؛ دانشگاه‌های مختلف کشور مقاله‌ها و پایان‌نامه‌های مختلفی در رابطه با داروسازی، نفت و گاز، کاتالیست‌های ناهمگن، اورگانو کاتالیست‌ها، پالایشگاه و ذوب آهن می‌نویسند و باید این مطالب به سمت اجرا شدن پیش برود.
شیمی سبز در ایران نیازمند چه زیرساختی است؟
توسعه زیرساخت شیمی سبز در گرو عملی شدن ایده‌ها است. مقاله و پایان‌نامه‌ها باید در استارتاپ‌ها دیده شود و برای آن‌ها بودجه تأمین شود؛ در زمینه کاتالیست‌های ناهمگن هنگامی که قرار است سنتز دارو انجام دهیم دیگر نیاز نیست از اسیدهای خطرناک استفاده شود بلکه می‌توان از این کاتالیست‌ها استفاده کرد که این موضوع علاوه بر کاهش قیمت تمام شده محصول، عوارض زیست محیطی کمتری نیز دارد و قابلیت بازیافت دارد یعنی مواد اولیه آن‌ها سخت و نایاب نیست و می‌توان از منابع دورریز استفاده کرد.
زمانی که رشته‌های مختلف مانند شیمی، معماری و فنی مهندسی هر یک به نوبه خود شیمی سبز و اصول ساز و کار آن را به صورت عملی ایجاد کند مطمئناً که آلایندگی کاهش می‌یابد، اشتغال بیشتری ایجاد می‌شود، استارتاپ‌ها رونق پیدا می‌کند و اتحادیه اروپا نیز دیگر جریمه‌های بسیار برای آن‌ها اعمال نمی‌کند.
جایگاه شیمی سبز در ایران چگونه است؟
امروزه ایران در بخش کاتالیزور به طور مطلوبی عمل کرده است که در داروسازی و برخی شرکت‌های خصوصی از آن استفاده می‌شود، اما این‌ها دردی از جامعه درمان نمی‌کند. شهر اصفهان از لحاظ آلودگی شرایط مطلوبی ندارد و باید برای حل این مسئله چاره‌ای اندیشید. متأسفانه در ایران از مقالات و پایان‌نامه‌ها بهره‌وری کافی را صورت نمی‌پذیرد و آن‌ها را عملی نمی‌کنیم.
نظر شما