به گزارش خبرنگار ایمنا، زاینده‌رود سال‌ها پیش از اینکه تیتر یک اکثر روزنامه‌های کشور شده و دغدغه مردم ایران شود، درگیر کلاف سردرگمی از تصمیمات در سطح خرد و کلان مسئولان شده بود و تن رنجور آن هربار با بهره‌برداری جدیدی بی‌جان‌تر می‌شد.
در این میان وعده‌های ریز و درشت احیای زاینده‌رود، برای مردم اصفهان دلخوشی موقتی درست می‌کرد و خلف وعده‌ها، اعتماد حقابه‌دارانی که تمام این سال‌ها را صبوری کردند کمرنگ‌تر کرد.
یکی از حقابه‌داران رودخانه، مدیریت شهری است و یکی از خاستگاه‌های مطالبه‌گری برای زاینده‌رود نمایندگان شورای شهر؛ بدین سبب خواه ناخواه پای ۱۳ عضو شورا نیز به جریان مطالبه‌گری برای احیا و جریان دائمی آب در بستر زاینده‌رود باز می‌شود.
از سوی دیگر شورای منتخب در دوره ششم از زمانی که پا به عرصه انتخابات گذاشت، یکی از وعده‌های خود را مطالبه‌گری برای جریان دائمی آب دانست. همانگونه محمد نورصالحی، رئیس فعلی شورای شهر پیش از انتخابات در مناظره خبرگزاری ایمنا، گفته بود: اکنون با تهدید خشکسالی و در پی آن کم آبی و همچنین آلودگی هوا مواجه هستیم، به نظر می‌رسد باید مطالعات و پیوست‌های زیست محیطی در ادامه فعالیت پروژه‌های بزرگ نیز لحاظ شده و به ویژه به دلیل فرونشست زمین باید به این مهم توجه بسیاری داشت. البته شورای شهر واقعاً نمی‌تواند در موضوعات زیست محیطی دخالت کند، اما باید مطالبه گر باشد؛ زیرا این شورا نماینده دو میلیون نفر شهروند اصفهانی است که در این شهر ساکن هستند لذا باید به مرور در آینده مطالبه‌گری شورای شهر برای موضوعاتی نظیر جریان دائمی آب در زاینده‌رود با کمک مردم بیشتر شود.
این مطالبه‌گری پس از استقرار شورای ششم نیز ادامه داشت؛ رئیس شورای شهر در این خصوص گفت: شورا ارگان مستقل برای تقسیم آب نیست اما به عنوان نمایندگان مردم هم برای حقوق حقابه‌داران و هم برای شهر، آب شرب مردم و فضای سبز، مطالبه‌گر خواهد بود زیرا در سال جاری عمده آبرسانی به فضای سبز از طریق تانکر انجام شد که نوید اتفاق خوبی نیست.
نورصالحی تصریح کرد: زاینده‌رود بیش از یک میلیارد متر مکعب تراز منفی تخصیص دارد که بدون در نظر گرفتن کسانی که حقابه دارند، آب شرب پنج میلیون نفر از مردم ایران نیز دچار مشکل شده است و به یاد داریم که در تابستان آب شرب اصفهان با تانک تأمین می‌شد. مردم اصفهان در عین مطالبه‌گری حق خود، انتظار نابه‌جایی ندارند و اگر مطالبه‌گری می‌کنند معنای آن دخالت در سهم آب دیگر استان‌ها نیست و امیدوارم برداشت نشود که میان اصفهان و سایر استان‌ها تقابل وجود دارد.
شورا در مسیر ایجاد یک سیاست اجماع‌ساز
تعامل، کلیدواژه حضور شورای شهر در میدان مطالبه‌گری شد و ادبیات تقابلی در میان اعضای شورا به چشم نمی‌آید؛ با این رویکرد کمیسیون ویژه آب و مناطق کم‌برخوردار در شورای ششم با بیشترین عضو تشکیل و شروع به کار کرد.
مجید نادرالاصلی در گفت‌وگو با ایمنا، راه‌حل برون‌رفت از بحران آب را به دور از هیاهوی رسانه‌ای و جریان‌سازی‌های معمول دانسته و می‌افزاید: در این خصوص باید یک سیاست اجماع‌ساز با ایجاد گفتمان واحد و مسیری هماهنگ با تمام اجزای حاکمیتی در شهر، استان و کشور در پیش گرفته شود چون در این زمینه گفتمان واحد نداریم. من به مدیریت جدید استان پیغام دادم که برای زاینده‌رود همه باید زیر نظر استاندار باشند به شرطی که در این رابطه مطالعه شده و مشخص شود مسائل چه چیزی است، اولویت‌ها کدام است و راهکار برای آن چیست.
وی با تاکید بر لزوم ایجاد یک گفتمان واحد برای مطالبه حقابه زاینده‌رود، می‌گوید: در این ساختار کسی جدای از دیگری مسائل را رصد نمی‌کند و نماینده مجلس همان حرف استاندار را می‌زند اصلاً حرف جدایی از استاندار ندارد. شهرداری و شورای شهر هم امکانات و ظرفیت فوق‌العاده‌ای دارند بنابراین تحت لوای این ساختار می‌توانند گام برداشته و با دیگر دستگاه‌ها هم‌افزایی کند. شورای شهر دنبال جایگاه نیست بلکه می‌تواند به دلیل جایگاهی که دارد تسهیلگر بسیاری از موضوعات باشد. البته این رویکرد نه تنها در خصوص زاینده‌رود بلکه در تمام مسائل صادق است. هرچه استاندار موردحمایت مجموعه‌های مردمی مانند شورا باشد، حرف او نیز نفوذ بیشتری دارد. او نماینده حاکمیت بوده و اعتبار نزد دولت دارد بنابراین به پشتوانه نهادهای مردمی می‌تواند گام‌های بزرگی بردارد.
نادرالاصلی ادامه می‌دهد: آب یک مسئله درون استانی صرف نیست و باید نگاه ملی و فرا استانی به آن داشت و اگرچه تلاش‌های زیادی شده تا خط تونل کوهرنگ سه و احداث سد آن عملیاتی و اجرایی و احداث تونل بهشت آباد با گذر از هفت خان محیط زیست آغاز شود و آب شرب مردم محله‌های شهر اصفهان که بعضاً با تانکر آبرسانی می‌شود از تونل گلاب تأمین شود که در این خصوص تلاش‌های زیادی شده است و اگرچه آب را از خلیج فارس به استان‌های جنوبی کشور و در ادامه به استان‌های مرکزی و شاید در آخر با ده‌ها مسئله پیچیده با سرمایه گذاری نسبتاً پرخرج اصفهانی‌ها به اصفهان برسانند که ظاهراً اقدامات خوبی هم انجام شده است، اما به نظر می‌رسد مسئله آب زاینده رود با این امور رفع نمی‌شود.
وی تاکید می‌کند: ما با مردم شریف و همسایگانمان در استان‌های همجوار که بسیاری از معتمدین، متنفذین، نخبگان و مدیران قبلی و فعلی آنها و بسیاری از اقوام ایشان سال‌های مدیدی است که در اصفهان ساکن هستند و عملاً همه خود را اصفهانی می‌دانیم، در یک تعامل خانوادگی هستیم و برای حل مسئله درون خانوادگی سخت به سوی ایشان دست نیاز دراز می‌کنیم؛ بدین سبب باید بزرگان قوم بختیاری پیش قدم شوند تا مسئله‌ای که بعضاً افراد بدون توجه به عمق موضوع و بی مورد در بروز شکاف و اختلاف آن نقش دارند را خود حل کنیم.
وی تصریح می‌کند: شورای اسلامی شهر اصفهان آمادگی هر تعامل مطلوب و تأثیرگذار در کل منطقه زاگرس و زردکوه بختیاری و حوضه آبریز زاینده رود را دارد، اما برای حل مسئله از زاویه‌های دیگر و به موازات این امر تعاملی و تفاهمی مهم، باید راه‌های دیگر را به روی خود بگشاییم.
لزوم پیگیری حقابه به دور از جنجال و بازی‌های سیاسی
ابوالفضل قربانی، نایب رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان با تاکید بر اینکه اشکالاتی که در مسیر تحقق حقابه اصفهان از زاینده‌رود وجود داشته دلایل فراوانی دارد که باید به دور از جنجال و بازی‌های سیاسی به آن پرداخته شود، به ایمنا می‌گوید: لازم است مدیریت واحد حوضه‌های آبریز پیگیری شده و تصمیم‌گیری در این خصوص از حالت منطقه‌ای خارج شود.
وی معتقد است: دولت باید بداند که خشکسالی و نبود آب در فلات مرکزی یک مشکل ملی بوده و موضوعی نیست که تنها مختص اصفهان باشد و سبب درگیری و تنش بین اقوام و شهرها شود بلکه با توجه به مشکلات زیست محیطی فلات مرکزی و در صورتی که زاینده‌رود به شکل فعلی باقی بماند، در آینده یک تمدن نابود می‌شود.
قربانی با تاکید بر اینکه پدیده فرونشست زمین معضل ویژه کلانشهر اصفهان بوده و لازم به پیگیری است، خاطرنشان کرد: اگر دولت به رفع این معضل ورود نکند، اصفهان تا ۱۰ سال آینده خالی از سکنه می‌شود بنابراین وزیر نیرو باید با رصد تبعات این معضل، رسیدگی به آن را در اولویت اقدامات وزارتخانه قرار دهد.
مطالبه از سران قوا
البته عباس حاج‌رسولی‌ها، دیگر عضو شورا توان دولت را برای رفع این معضل کافی نمی‌داند و تاکید می‌کند: موضوعات مربوط به آب نه تنها برای آینده اصفهان بلکه برای دیگر شهرها نیز باید در اولویت باشد و اگر مسئولان استان‌های دیگر فکری نکنند، بعضی این استان‌ها که با بحران آب مواجه هستند نیز در آینده نزدیک خالی از سکنه می‌شود.
حاج‌رسولی‌ها با بیان اینکه شورا در مقام تصمیم‌گیری برای زاینده‌رود نیست اما باید آن را مطالبه کند، ادامه می‌دهد: استاندار قبل هر هفته تهران بود و زحمات زیادی کشید اما پیگیری‌های او نتیجه نمی‌داد. این موضوع از اختیارات دولت نیز خارج است زیرا هر کاری در این خصوص باعث می‌شود وزیر توسط نمایندگان چند استان استیضاح شود بنابراین باید یک گام بالاتر از مطالبه از دولت یعنی سران سه قوه برویم.
وی معتقد است: سران سه قوه باید تکلیف ۲۰ ساله اصفهان را برای نتیجه رسیدن طرح‌های آبرسانی روشن کنند و بدانند اگر معضل آب اصفهان برطرف شود، هم بحران اشتغال حل می‌شود هم گردشگری رونق می‌یابد.
راه‌حل چیست؟
همه از مشکلی که زاینده‌رود به آن دچار شده خبر دارند اما راه‌حل چیست؟ شورای شهر اصفهان بر یکپارچه‌سازی تصمیمات و اقدامات در درون استان، عزم و اراده جمعی در سطح کشور و تعامل میان استان‌های بهره‌بردار زاینده‌رود تاکید می‌کند تا شاید نتیجه این اقدامات، جریان دائمی زاینده‌رود از سراب تا پایاب باشد. لازم به توضیح است که مطالبه‌گری شورا صرفاً حقابه کشاورزان را شامل نمی‌شود، بلکه مطالبه این نهاد، همان خواسته مردم اصفهان، یعنی رسیدن آب به تالاب گاوخونی و تحقق حقابه محیط زیستی زاینده‌رود است.
در جریان مطالبه این حق قانونی و شرعی، بعضی منتقدان معتقدند که با سازوکارهای گذشته نمی‌توان حق اصفهان را گرفت. آنها طومار شیخ بهایی را با وجود سیل مهاجرت‌ها به اصفهان، سر برآوردن صنایع آب‌بر و تغییرات اقلیمی بی‌اثر می‌دانند اما آیا صرف بی‌تاثیر دانستن طومار شیخ بهایی و اسناد دیگری که حتی تا زمان ساسانیان نیز حقابه زاینده‌رود را تعیین و تبیین می‌کند، می‌توان بر ادامه ناکارآمدی سیاست‌ها در حوضه آبریز زاینده‌رود ادامه داد؟
مصطفی نباتی‌نژاد، رئیس مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی شهر با اشاره به این موضوع، راه‌حل را در تغییر نوع حکمرانی به زاینده‌رود دانسته و معتقد است: اصفهان بیش از حق خود نمی‌خواهد بلکه این شهر عظمت تاریخی، سرزندگی و شادی خود را مدیون زاینده‌رود است و اگر این رودخانه از سراب تا پایاب جاری نباشد، اصفهانی در میان نخواهد بود چون آب برای اصفهان هم حق حیات و هم مایه حیات است.
وی در جلسه اخیر شورای شهر گفت که طومار شیخ بهایی نماد حکمت در حکمرانی آب بود و امروز ایران و اصفهان فرو رفته در بحران خشکسالی و فرونشست، چشم به راه آب مانده چشم انتظار طوماری دیگر است که مبتنی بر اقتضائات، نیازها، مصالح و واقعیت‌های امروز بوده و شفاف، زمان‌مند و دست‌یافتنی باشد.
نباتی نژاد تصریح کرد: اصفهان و ایران چشم انتظار طومار رئیسی برای پایان بلاتکلیفی‌ها، بی‌عدالتی‌ها، بی‌تدبیری‌ها و سوءمدیریت‌ها است، طوماری که تدبیری جاودانه بیندیشد و نماد حکمرانی عاقلانه و عادلانه آب در عصر جمهوری اسلامی برای نسل امروز و آینده شود. این راه آسان و کوتاه نیست اما دغدغه‌های امروز و نیاز نسل آینده را تأمین خواهد کرد.
نظر شما