به گزارش خبرنگار ایمنا، رشته رباتیک از علوم مهم برای پیشرفت صنایع محسوب می‌شود و امروزه دنیا به سمت استفاده از ربات‌ها در خط تولید و صنایع خود در حال حرکت است؛ به شکلی که در ژاپن کارخانه‌هایی بدون دخالت انسان و با استفاده از این ماشین‌های هوشمند اداره می‌شود.
در آینده قطعاً ربات‌ها جایگزین انسان‌ها در بسیاری از فعالیت‌ها شده و به موجب آن بهره‌وری کار افزایش پیدا می‌کند زیرا ربات نیازهای انسان را ندارد و می‌تواند ۲۴ ساعته و بدون وقفه کار کند به همین دلیل پیشرفت صنعت روباتیک برای هر کشوری مهم است و می‌تواند باعث ارتقای خطوط تولید آن کشور نیز شود. برای بررسی این علم و جایگاه آن در ایران با حامد شهبازی، دکترای هوش مصنوعی و رباتیک و عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
رشته رباتیک چیست؟
رباتیک در واقع یک علم میان رشته‌ای است که در دانشگاه‌های دنیا تدریس می‌شود؛ این رشته در واقع زمینه‌ای مابین رشته مکانیک و الکترونیک است که بیشتر مباحث آن با هوش مصنوعی و ساخت ماشین‌های هوشمندی که می‌تواند کارهای انسان را انجام دهد، درگیر است.
هوش‌مصنوعی و رباتیک چه مقدار اهمیت دارد؟
همانگونه که رهبر معظم انقلاب در سخنرانی‌هایشان به اهمیت هوش‌مصنوعی اشاره کردند و به جامعه علمی کشور دستور دادند ایران باید در زمینه هوش‌مصنوعی و رباتیک سرآمد شود، نشان‌دهنده اهمیت بسیار هوش‌مصنوعی، رباتیک و مکاترونیک در کشور است.
اهمیت حضور ربات‌ها در زندگی انسان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
به طور کلی ربات‌ها در آینده بسیاری از فعالیت‌های انسان را در دست خواهد گرفت و مدیریت می‌کند؛ امروزه نیز اگر به اطراف نگاه کنید، بسیاری از تجهیزات نظامی به نوعی تبدیل به ربات‌های هوشمند شده که به صورت خودکار تصمیم‌گیری و عملیات را انجام می‌دهد؛ در صنعت بسیاری از کشورها نیز ربات‌ها بسیار پیشرفت کرده و حتی خط تولید برخی شرکت‌ها و صنایع با ربات‌ها اداره می‌شود. کشور ژاپن دارای کارخانه‌هایی است که به کارخانه تاریک معروف است زیرا هیچ انسانی در آن فعال نیست و تمامی فرآیند خط تولید را ربات‌ها به صورت خودکار و بدون نیاز به نور انجام می‌دهد.
جایگاه رشته رباتیک در ایران به چگونه است؟
رباتیک در ایران به عنوان یک رشته دانشگاهی در تعداد بسیار محدودی از دانشگاه‌ها تدریس شده و رشته‌هایی مانند مکاترونیک یا هوش و رباتیک که مشابه رشته رباتیک و زمینه آشنایی با کامپیوتر و رباتیک است نیز در ایران تدریس می‌شود؛ این رشته‌ها حدود ۱۰ الی ۱۵ سال است که در ایران تأسیس شده، ولی همچنان جای خالی آن‌ها احساس می‌شود و از طرف دیگر صنایع کشور بسیار قدیمی بوده و به شکل خیلی محسوسی از ربات‌ها در آن استفاده می‌شود که این موضوع باعث فاصله بسیار ما با دنیا می‌شود.
حضور جوانان و نوجوان ایرانی در آموزشگاه‌های رباتیک را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
حدود یک دهه است که آموزشگاه‌های رباتیک در ایران تأسیس شده است و با توجه به ارتباطی که با آموزشگاه‌ها داشته‌ام می‌توان گفت که برای ایجاد خلاقیت، افزایش توانایی‌های ذهنی و مهارت نسل جدید بسیار مفید بوده‌اند که البته همچنان نیز جای رشد، پیشرفت و تکامل دارد؛ به طور کلی من این آموزشگاه‌ها را حرکت خوب و مفیدی برای توسعه علم ایران می‌دانم. علاوه بر آموزشگاه‌ها، مسابقات جانبی نیز در ایران شکل گرفته و نسل جدید را با مباحث رباتیک آشنا می‌کند که این مسابقات هر ساله به صورت متعدد برگزار شده و امیدواریم در آینده نسل جدید دانشجویان بتوانند دانش موجود را توسعه و در صنایع به طور گسترده استفاده کنند.
آیا مراکز آموزشی توانسته باعث ورود دانش‌آموزان به صنعت رباتیک شود؟
بله؛ قطعاً همین‌گونه است؛ ایران در برخی از زمینه‌های نظامی پیشتاز است و این پیشرفت مسلماً به علوم رباتیک و هوش‌مصنوعی بستگی دارد، فارغ‌التحصیلانی بوده‌اند که در زمینه رباتیک فعالیت می‌کردند و شهرت داشتند و امروزه در صنایع یا کارگاه‌های مرتبط همین حوزه فعال هستند؛ به نظر من این آموزش‌های مقدماتی در سطح دبیرستان و مدارس در آینده منجر به تولید محصولات مختلف صنایع می‌شود.
آیا ایران دستاوردی در زمینه رباتیک داشته است؟
بله؛ مثلاً ربات انسان‌نما سورنا که در دانشگاه تهران رونمایی شده و در حال توسعه است رباتی کاملاً ایرانی و انسان‌نما است که می‌تواند حرکات مختلف انجام دهد، صحبت کند و در آینده به عنوان کارگر رباتیک استفاده شود. ربات‌های صنعتی مختلفی نیز در ایران ساخته می‌شود و شرکت‌هایی هستند که بازوهای روباتیک و موازی که در مونتاژ استفاده می‌شود را می‌سازند.
به طور کلی دانش رباتیک میان رشته‌ای است و لزوماً منجر به ساخت ربات نمی‌شود، ولی در کاربردهای دیگری که مستلزم هوش‌مصنوعی است مانند نرم‌افزارها یا بازی‌هایی که در آن از هوش‌مصنوعی استفاده می‌شود، به طور گسترده وجود دارد. من دوستانی دارم که در ابتدا جزو تیم رباتیک بوده و امروزه یکی از موفق‌ترین استودیوهای بازی‌سازی ایران را تأسیس کرده‌اند؛ ساخت بازی‌های کامپیوتری و موبایلی گردش مالی بسیار بالا و خوبی ایجاد می‌کند. در صنایع الکترونیک کسانی که در صنعت روباتیک فعال بوده‌اند، درصد بسیارشان جذب الکترونیک شده‌اند من دانشجویانی داشتم که اکنون در ساخت ECU برای شرکت ایران‌خودرو فعالیت می‌کنند و شرکت‌های موفقی را در این زمینه راه‌اندازی کرده‌اند. به طور کلی زمینه رباتیک یک نقطه جهش و الهام بخش برای افرادی است که در حوزه‌هایی مانند مکانیک، الکترونیک، هوش‌مصنوعی، کامپیوتر و بازی‌سازی فعال هستند و حرکت و شتابی به ذهن و اراده افراد اضافه می‌کند.
آینده صنعت رباتیک جهانی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
همانطور که پیش‌تر ذکر شد امروزه در کشور ژاپن کارخانه‌هایی کاملاً روباتیک کار کرده و بسیاری از فعالیت‌های این کشور را نیز ربات‌ها اداره می‌کنند، با این شرایط قطعاً در آینده ربات‌ها به بسیاری از فعالیت‌های دیگر ورود کرده و مکانیزه شدن صنایع مختلف نیز باعث توسعه این ربات‌ها می‌شود.
چه چیزی باعث می‌شود که ربات‌ها جایگزین انسان‌ها شود؟
ربات‌ها به طور مداوم، بدون خستگی، ناراحتی، نیاز به استراحت، غذا و دیگر نیازهای انسانی می‌تواند ۲۴ ساعته کار کند و همچنین به راحتی می‌تواند به صورت برنامه‌ریزی شده، از قوانین انسان پیروی و آن‌ها را به خوبی اجرا کند. استفاده از ربات‌ها باعث می‌شود بهره‌وری کار به شدت افزایش پیدا کند و قطعاً اگر ایران بخواهد در دنیا جایگاهی به دست آورد و قیمت تمام شده محصولات خود را کاهش دهد مجبور به استفاده از ربات‌ها در صنعت است تا بتواند به قدر کافی بهره‌وری را افزایش و قیمت محصولات را به رقم مناسبی تقلیل دهد.
آیا هوش‌مصنوعی توانسته در حوزه‌هایی که نیازمند خلاقیت است، وارد شود؟
بله؛ امروزه یکی از مباحث هوش‌مصنوعی یا توانایی ذهنی ربات خلاقیت است و دانشمندان تلاش دارند که توانایی خلاقیت و هنر را در ماشین‌ها ایجاد کنند و تاکنون به موفقیت‌های بسیاری در این زمینه رسیده‌اند. امروزه ربات و ماشین‌ها به صورت خلاقانه طرح‌ها و نقاشی‌های جدیدی ارائه می‌کنند که این بسیار عجیب است. بسیاری از مردم در مرحله اول باور نمی‌کنند که ربات خلاقیت و هنر به خرج دهد و طرحی جدید ارائه کند، ولی توانایی انسان در توسعه ربات توانسته است به این نقطه نیز برسد و حتی احساس، عاطفه و هنر را در ماشین‌ها ایجاد کند.
سخن آخر...
امیدواریم که با توسعه هوش مصنوعی و علم رباتیک ایران جزو کشورهای بزرگ و توانمند قرار گیرد زیرا رباتیک جزو فناوری‌های اصلی در آینده است و اگر فناوری‌های آینده را به سه بخش تقسیم کنیم قطعاً یکی از این سه بخش به علم رباتیک اختصاص داده خواهد شد.
نظر شما