به گزارش خبرنگار ایمنا، آموزش مجازی هم در حوزه آموزش و پرورش و هم در حوزه خانواده‌ها تجربه جدیدی است، در سال‌های گذشته فرزندان بین چهار تا هشت ساعت در محیط مدرسه بودند و اوقات زیادی را در منزل نبودند، با همه‌گیری ویروس کرونا و مجازی شدن آموزش‌ها تمام وقت در منزل و در کنار خانواده هستند و شکل درس خواندن آنلاین با استفاده از تبلت، لپ‌تاپ و تلفن همراه است.
علاوه بر کلاس آنلاین دانش‌آموزان ارتباط‌های دیگری در کلاس‌های گروهی و دوستان خود در فضای مجازی دارند که ترکیب آموزش مجازی و ارتباط با دوستان باعث می‌شود که مدت طولانی از فضای مجازی استفاده کنند. با این ابزارها، تهدیدهای مختلف موجود در فضای مجازی مختلف در شبکه‌های اجتماعی، نگرانی در مورد امنیت کودکان و نوجوانان را بسیار افزایش داده است.
یکی از دلایل اهمیت این موضوع، آسیب‌پذیری بیشتر کودکان در فهم حریم خصوصی و آگاهی از مسائل پیرامون آن است، برای مثال در ساده‌ترین شکل این آسیب‌پذیری، ممکن است سیاست‌های حریم خصوصی در شبکه‌های اجتماعی به زبانی غیر از زبان مادری به کودکان و نوجوانان نمایش داده شود که مسلماً توسط کودک به خوبی درک نمی‌شوند.
در بین این فعالیت‌ها در فضای مجازی ممکن است برخی دانش‌آموزان محتواهای نامطلوب در گروه‌های کلاسی و گروه‌های دوستان برای همدیگر ارسال کنند که به لحاظ رفتاری می‌تواند خطرساز و باعث آسیب‌های رفتاری و اخلاقی باشد، بنابراین فرهنگ‌سازی و افزایش سواد رسانه‌ای برای خانواده‌ها ضرورتی دوچندان پیدا می‌کند. والدین امروز باید علاوه بر مهارت‌های سنتی فرزندپروری از مهارت جدید فرزندپروری دیجیتالی نیز برخوردار باشند.
آمارها نشان می‌دهد حدود ۱۹ میلیون کاربر اینترنت در کشور زیر ۱۸ سال سن دارند، با رشد فناوری اطلاعات و گوشی‌های هوشمند، جرایم سایبری افزایش یافته است. رشد جرایم اینترنتی نشان از افزایش تهدیدات سایبری برای کاربران فضای مجازی اعم از کودکان و نوجوانان دارد که لازمه کاهش این آمار و پیشگیری از وقوع جرایم سایبری، افزایش آگاهی عمومی و اطلاع از آسیب‌ها و تهدیدات فضای سایبر خصوصاً از سوی والدین است.
لزوم برخورداری از رویکردهای جدید تربیت فرزند
ابوذر گلورز روانشناس و مشاور خانواده در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا در خصوص لزوم برخورداری والدین از رویکردهای جدید برای تربیت فرزندان، اظهار می‌کند: در عصر حاضر در کنار رویکردهای قبلی برای فرزندپروری دیجیتال والدین باید رویکردهای جدیدتری برای استفاده از اینترنت و فضای مجازی داشته باشند، در حال حاضر و در بین والدین برای چگونگی مواجهه با فرزندان در استفاده از اینترنت و فضای مجازی سه رویکرد می‌بینیم، عده‌ای به این موضوع کاملاً خوشبین هستند و تنها مزیت‌ها و محتوای اینترنت را می‌بینند و آزادی بدن قید و شرط و نامحدود برای فرزندان می‌گذارند و رویکرد آنها منفعل است.
وی اضافه می‌کند: عده‌ای دیگر از والدین بدبین هستند و تنها تهدیدهای این فضا را می‌بینند که رویکرد این افراد هم منفعل است و این گروه از پدر و مادرها به طور کلی استفاده از اینترنت را برای فرزندان بسیار محدود می‌کنند، اما تعدادی هم رویکرد واقع بین دارند و فرصت‌ها و چالش‌ها را با همدیگر می‌بینند، به مزیت‌ها و تهدیدهای فضای مجازی آگاهی دارند و رویکرد آنها فعال است، یعنی به فرزندان برای استفاده از اینترنت و فضای مجازی آزادی می‌دهند، اما این آزادی محدود بوده و قبل از اینکه برای فرزندان ابزار تکنولوژی روزمره را تهیه کنند قوانین و شرط‌هایی را نیز تعیین می‌کنند.
این روانشناس تاکید کرد: باید به جایی برسیم که دیدگاه واقع‌بینانه را انتخاب کنیم، در این صورت فرزندان با آرامش می‌توانند از این فضا استفاده کنند، به دلیل اینکه فرزندان ناگزیر وارد این فضا می‌شوند، باید والدین با تدبیر درست نحوه کنار آمدن با این وضعیت و استفاده از رویکرد مناسب را برای فرزندان داشته باشند.
در رویکرد واقع‌بینانه فرزندان واکسینه می‌شوند
گلورز تصریح می‌کند: در رویکرد خوشبین والدین با دادن تلفن همراه و اینترنت نامحدود فرزندان را به حال خود رها می‌کنند، در رویکرد بدبین پدر و مادر فرزندان را قرنطینه کرده و به او اجازه استفاده از فضای مجازی را نمی‌دهند و در رویکرد واقع‌بین والدین فرزندان را واکسینه می‌کنند، یعنی والدین اطلاعات لازم را به فرزندان می‌دهند و آنها با آگاهی می‌دانند چطور از این فضا استفاده کنند.
این مشاور خانواده می‌افزاید: همه شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها شرط سنی دارند، اما می‌بینیم عده‌ای از والدین متأسفانه به فرزندان اجازه می‌دهند وارد شبکه‌هایی شوند که برای گروه‌های سنی آنها ممنوع است، در حال حاضر بازی‌های آموزشی بسیاری وجود دارد، به طور یقین این موارد برای فرزندان بسیار مفید است، اما ساعت زیاد وب گردی و چت کردن در اینترنت برای فرزندان تهدید است، باید والدین این محدودیت‌ها را برای فرزندان تعیین کنند.
وی اظهار می‌کند: ضروری است والدین برای استفاده بهینه فرزندان از اینترنت و فضای مجازی همان ابتدای کار قانون گذاری کنند و بعد قانون را تعدیل کرده و تا حدودی تبصره به آن اضافه کرده و بعضی از موارد را حذف کنند، یعنی از همان ابتدای کار دادن آزادی نامحدود به فرزندان برای استفاده از فضای مجازی و سپس احساس ندامت کردن و محدود کردن فرزند برای دسترسی به اینترنت و وارد شدن به این فضا کار صحیحی نیست.
لزوم آموزش تهدیدات فضای مجازی به فرزندان
گلورز اضافه می‌کند: هنگامی فرزندان وارد این فضا می‌شوند والدین دیگر نمی‌توانند آنها را از بودن در این فضا دور کنند، باید والدین این شرط را برای فرزندان بگذارند که در صورتی می‌توانند تبلت و گوشی تلفن همراه داشته و از اینترنت نامحدود استفاده کنند که هر موقع والدین تقاضا کردند به فضاهایی که او می‌رود بتوانند دسترسی داشته باشند و لازم است پدر و مادر این مجوز را برای فرزند خود صادر کنند، آنها می‌توانند در این مورد حتی توافق نامه‌ای را با فرزندشان بنویسند و آن را امضا کنند تا به موارد آن پایبند باشند.
این روانشناس تصریح می‌کند: در حقیقت انجام این کار بسیار بهتر از این است که فرزند را به صورت افسارگسیخته در این فضا رها کنند و بعد احساس ندامت کنند؛ بسیاری از پدر و مادرها از همان ابتدا که با گوشی‌های هوشمند مواجه شدند بسیاری از اوقات خود را در اینترنت و در فضای مجازی می‌گذراندند و این فضا برای آنها جذاب بود، در پاندمی کرونا هم فرزندان با روند آموزش آنلاین فرزندان وارد این فضا شده‌اند و این فضا جذابیت‌هایی برای آنها دارد، لازم است والدین سطح سواد رسانه‌ای خود را افزایش دهند تا اگر فرزند با موردی مواجه شد نوع رفتار با او را بدانند.
وی تاکید می‌کند: اطلاع از «خشونت سایبری» برای والدین و آگاهی دادن به فرزندان برای استفاده از فضای مجازی لازم است، اما تعداد زیادی از والدین از این نوع تهدیدات فضای سایبری آگاهی ندارند و چه بسا خود آنها هم درگیر این مسئله در فضای مجازی می‌شوند، والدین باید این موارد را بیاموزند و به فرزندان هم یاد دهند تا تا درگیر کلاهبرداری و موارد تهدید کننده این فضا نشوند، اگر والدین نظارت لازم را نداشته باشند، بیرون آوردن فرزندان از این فضا بسیار سخت می‌شود.
همراهی فضای مجازی با زیست اجتماعی افراد جامعه
مرتضی پدریان جامعه‌شناس در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا در خصوص استفاده گریزناپذیر فرزندان از فضای مجازی در کرونا و نوع رفتار والدین، اظهار می‌کند: فضای مجازی با زیست اجتماعی افراد جامعه امروزی همراه شده است و به نوعی همه سیستم زندگی اجتماعی را در بر گرفته است، در ارتباط با خانواده‌ها، قریب به شاید ۸۵ تا ۹۰ درصد زیست اجتماعی افراد امروزی تحت سیطره فضای دیجیتالی قرار گرفته است.
وی می‌افزاید: افراد جامعه در حوزه اقتصاد برای جابه‌جایی پول، گرفتن موجودی، خرید، فروش، حمل‌ونقل، سرگرمی‌ها و همه مسائل به شدت تحت تأثیر فضای مجازی و دیجیتال قرار گرفته‌اند و با این اوصاف اگر بخواهیم در شرایط کنونی دسترسی به اینترنت و فضای مجازی را برای فرزندان محدود کنیم در اصل یک نوع عقب‌نشینی کاملاً واپس‌گرا ایجاد می‌کنیم که در زیست آینده فرزندان تأثیرگذار است.
این جامعه‌شناس تاکید می‌کند: باید فرزندان را با فضای مجازی به طور کامل آشنا کنیم و آنها را در معرض این فضا قرار دهیم، علاوه بر این باید هشدارهایی به آنها بدهیم؛ چرا که فضای مجازی یک تیغ دو لبه است و می‌تواند برخی از آموزه‌های منفی و رفتارهای نابهنجار را به آنها منتقل کند، در نهایت بخشی از آموزه‌های این فضا و استفاده فرزندان از آن امری اجتناب ناپذیر است و والدین نمی‌توانند فرزند خود را از زیست جمعی حذف کنند، بنابراین امروز جامعه‌پذیری فضای مجازی بحثی کاملاً حیاتی و کاربردی برای آینده فرزندان است.
والدین نبایدهای فضای مجازی را تذکر دهند
پدریان در خصوص آموزش نبایدهای فضای مجازی برای فرزندان به والدین، توصیه می‌کند: والدین باید نبایدهای فضای مجازی را به فرزندان تذکر دهند، عمده نبایدهای این فضا موارد اخلاقی است که والدین موظف به تذکر دادن به فرزند خود هستند، همچنین والدین باید مراقب رفتارهای اعتیادی کودکان باشند، چرا که این امر می‌تواند تا حدودی استفاده از فضای مجازی را برای فرزندان و خانواده‌های آنها نگران کننده کند.
وی تاکید می‌کند: در حال حاضر وابستگی فرزندان به تلفن همراه را نمی‌توانیم اعتیاد قلمداد کنیم، باید بدانیم دنیای مجازی، اینترنت و اندروید سوار بر جامعه کنونی شده است و در شرایط زندگی صنعتی امروز که استفاده از امکانات روزانه مانند فیلم دیدن، تاکسی گرفتن، مطلب خواندن، پول جابه‌جا کردن، آموزش دیدن، دنبال کردن آخرین اخبار روز، سرگرمی، امور فرهنگی و تفریحی و همه مواردی که وابسته به اینترنت است، ما مجبور به استفاده از فضای مجازی و دنیای اینترنت هستیم.
این جامعه‌شناس اظهار می‌کند: بنابراین وابستگی بیش از اندازه فرزندان به تلفن همراه را هم نمی‌توانیم اعتیاد نام دهیم در حقیقت این وابستگی سبک زندگی در حوزه‌های متفاوت مانند سیاست، اقتصاد، ارتباطات، تفریح و همه این موارد را تحت تأثیر قرار می‌دهد، باید خانواده علائم خطر و هشدارها را به فرزندان ارائه دهند، به آنها بیاموزند به منظور هنجارپذیری در جامعه تا یک مقطع سنی حق ورود به همه سایت‌ها را ندارند و برای استفاده بهینه از فضای مجازی و اینترنت این محدودیت‌ها را برای او تعیین کنند، پس والدین می‌توانند حالت توصیه‌ای به فرزندان داشته باشند و نمی‌توانند حالت کنترل دائم را گزینش کنند.
نظر شما