به گزارش خبرنگار ایمنا، شهرها به عنوان مهم‌ترین و تأثیرگذارترین سکونت‌گاه‌های انسانی، نقش مؤثری بر روندها و فرآیندهای جهانی دارند و دست‌خوش تغییرات ناشی از انقلاب صنعتی و در پی آن پیشرفت فناوری شده‌اند، این تغییرات در عین حال که زندگی را برای بشر آسان کرده، چالش‌های جدی نیز پیش روی انسان‌ها قرار داده است.
چالش‌هایی که جامعه جهانی را وادار به تغییر رویکرد در ابعاد مدیریتی و برنامه‌ریزی کرده و از آنجا که شهر به سکونت‌گاه اصلی بشر تبدیل شده، در روز شهرها معمولاً چالش‌هایی که مدیران و برنامه ریزان شهر در مقیاس کلان با آن مواجه هستند، مورد توجه قرار گرفته است و به عنوان شعاری برای روز جهانی شهرها انتخاب می‌شود.
با توجه به فرارسیدن روز جهانی شهرها، در گفت‌وگو با حسن سجادزاده، دکترای طراحی شهری به بررسی اهمیت، جایگاه و چشم‌انداز شهرها، پرداختیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
اهمیت در نظر داشتن روزی برای شهرها چیست؟
شهر یک مجموعه انسانی و شهرسازی جامع همه مفاهیم زندگی است. چنانچه مؤلفه‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی زندگی بشری را مدنظر قرار دهیم، می‌توانیم برای شهر برنامه‌ریزی کنیم و به مفهومی جامع از شهرسازی و برنامه‌ریزی شهری برسیم؛ لذا انتخاب روزی برای شهرها در مقیاس جهانی بسیار حائز اهمیت است.
رشد سریع و گسترده شهرنشینی در دنیا به خصوص در شهرهای کشورهای در حال توسعه که بدون برنامه و بدون توجه به مؤلفه‌های هوشمندسازی به پیش می‌رود، روند چندان مطلوبی نیست.
در گذشته روستا کانون تولید و رشد اقتصادی بود و محیط زیست در این نوع از زندگی بشری حفظ می‌شد، اما نظامی که هم اکنون بر زندگی و توسعه شهری حاکم است موجب شده روز به روز شاهد از دست رفتن بسیاری از منابع باشیم.
در کشورهای توسعه یافته، برنامه‌ریزی شهری بر اساس اقلیم‌های مختلف و ظرفیت‌های هر شهر تدوین و پیاده‌سازی می‌شود و همین امر موجب شده تا بارگذاری اضافه بر آن منطقه تحمیل نشود و منابع و ساختارهای شهری چندان آسیب نبیند در حالی که در شهرهای کشورهای در حال توسعه، برنامه‌ریزی دقیقی برای رشد سریع شهرنشینی در نظر گرفته نشده و منابع شهری به سرعت در حال از بین رفتن است.
این رویه نامطلوب باعث موجی از مهاجرت و شهرنشینی شده است و در چنین شرایطی معضلات زیادی از جمله مسائل محیط زیستی گریبان‌گیر شهرها می‌شود.
شعار امسال روز جهانی شهرها چه اهدافی را دنبال می‌کند؟
مقابله با تغییرات اقلیمی از اهداف کلان انتخاب شعار امسال روز جهانی شهرها با عنوان "سازگارسازی شهرها برای تغییرات اقلیمی" است؛ مقابله با تغییرات اقلیمی نیازمند سیاست‌ها و برنامه‌هایی در مقیاس خرد است که هر کشور و هر شهری باید برای خودش داشته باشد و به ابعاد مختلف شهرسازی مرتبط می‌شود.
هوشمندسازی شهرها نقش مهمی در تحقق این هدف دارد و البته هوشمندسازی در دو وجه قابل بررسی است؛ هوشمندسازی ساختار و کالبد شهر و هوشمندسازی ساختار اجتماعی آن به نحوی که سطح آگاهی اجتماعی برای داشتن شهروندانی هوشمند، ارتقا پیدا کند. بر این اساس مقوله‌های مختلفی در راستای سازگار سازی شهرها برای تغییرات اقلیمی مطرح است.
چگونه می‌توان به این اهداف دست پیدا کرد؟
بسیاری از این مولفه‌ها در شهرسازی گذشته ما مورد توجه بوده است، به عنوان مثال جهت‌گیری بافت‌های شهری نسبت به عوامل طبیعی مثل باد و خورشید متناسب بوده و تراکم و نظام پهنه‌بندی شهری نیز در معماری و شهرسازی گذشته شهرهای ما رعایت می‌شد در حالی که امروزه این موارد مورد بی‌توجهی قرار می‌گیرد.
قوانین شهرسازی و معماری که در همه نقاط ایران و برای هر اقلیمی یکسان است، دستیابی به چنین هدفی را عملاً ناممکن می‌کند؛ نظام بخشنامه‌ای و نظام قوانین و مقررات شهرسازی در ایران نیازمند یک بازنگری است و مبنای تهیه و تدوین آن نیز باید محلی باشد تا هر اقلیم قوانین و مقررات مخصوص به خود را داشته باشد.
با توجه به این موارد، نحوه توسعه فضاهای شهری باید با توجه به محیط بومی‌ای که شهر در آن قرار گرفته است، انجام شود تا زمینه و بستر مناسب برای سازگار سازی شهرها برای تغییرات اقلیمی فراهم شود.
این موضوع مهم باید از ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی مورد توجه قرار بگیرد که البته نیازمند آموزش، تخصص، آگاهی و فناوری‌های برتر است.
چشم‌انداز آینده شهرها در حوزه محیط زیست را چگونه می‌بینید؟
به نظر می‌رسد روند مخرب تخریب محیط زیست به واسطه رشد لجام‌گسیخته شهرها در کشورهای توسعه یافته آهنگ کندتری به خود می‌گیرد، اما در کشورهای در حال توسعه که توجه به این مسائل چندان در اولویت نیست و در درجه اول اهمیت قرار ندارد، این روند مخرب به همین روال ادامه پیدا می‌کند و این کشورها از جمله کشور ما در سال‌های آتی با فاجعه‌های زیست محیطی زیادی دست به گریبان خواهند بود.
تا زمانی که دولتمردان ما توجه به مسائل محیط زیستی را در اولویت برنامه‌های خود قرار ندهند، این روند مخرب و خطرناک همچنان ادامه پیدا می‌کند؛ چرا که ما فرسنگ‌ها با هوشمندسازی شهر و نظام و قوانین شهرسازی و آموزش شهروندان فاصله داریم و مسائل زیست محیطی چندان در اولویت نیست.
نظر شما