به گزارش خبرنگار ایمنا، بابک ابراهیمی روز گذشته _۲۴ مهرماه ۱۴۰۰_ در سلسله نشست‌های تخصصی دانشگاه حل مسئله با موضوع «پدیده خشکسالی و فرونشست زمین در حوضه آبریز زاینده رود» که به همت اندیشکده های علمی راهبردی بسیج اساتید استان اصفهان و با همکاری دانشگاه آزاد اسلامی ناحیه شرق اصفهان به صورت مجازی برگزار شد، اظهار کرد: برداشت بی رویه آب در مناطقی که آبخوان اصلی‌ترین منبع تأمین کننده آب مورد نیاز جامعه است باعث افت سطح آب زیر زمینی و خالی شدن حفره‌های توده آبخوان می‌شود. افت سطح آب زیر زمینی در آبخوان یک منطقه سبب کاهش فشار آب حفره‌ای و در نهایت بروز سطحی به شکل فرو نشست می‌شود. گسیختگی‌ها و شکاف در سطح زمین، فرونشست‌های منطقه‌ای با جابه‌جایی قائم سطح زمین و فروچاله‌ها از جمله عارضه‌هایی است که در دیده فرونشست قابل مشاهده است.
وی با بیان اینکه فروچاله‌های ناشی از پدیده فرونشست در دشت قزوین، سمیرم، سورمق، ایج استهبان در استان فارس و شرق مهارلو گزارش شده است، افزود: وقوع گسیختگی و شکاف در سطح زمین نیز در سال‌های اخیر در نواحی مختلف کشور همچون دشت دامنه و داران، یزد، فارس، کاشان، مهیار شمالی، حبیب آباد، برخوار و بسیاری دیگر از نقاط کشور گزارش شده است.
معاون شرکت آب منطقه‌ای استان اصفهان گفت: معضل برداشت اضافه از آب زیر زمینی فقط مخصوص ایران نبوده و به عنوان نمونه در کشور کانادا نیز شاهد فرونشست زمین هستیم، موضوع فرونشست در ایران در اواخر دهه ۶۰ و اوایل دهه ۷۰ مطرح شد و همواره در ۴۰ سال گذشته هشدارهایی در این رابطه مطرح شده است.
سالیانه ۶ میلیارد متر مکعب کسری مخازن آب در کشور وجود دارد
ابراهیمی اضافه کرد: ایران از جمله کشورهایی است که بیشترین میزان بهره برداری از آب‌های زیر زمینی را داشته است، در نتیجه آن اقدامات منابع آب زیر زمینی کشور در همه دشت‌ها در وضعیت بحرانی بوده که باعث تشدید افت سطح آب زیرزمینی و کسری حجم مخزن دشت‌ها شده به طوری که حدود ۳۵۷ محدوده از ۶۰۹ محدوده مطالعاتی کشور در وضعیت ممنوعیت توسعه بهره برداری قرار گرفته و سالیانه با حدود شش میلیارد متر مکعب کسری مخزن مواجه شده است.
نبود تعادل بین مصارف و منابع آب ابر چالش این روزها است
وی ادامه داد: در استان اصفهان از ۳۵ محدوده مطالعاتی فقط هشت محدوده آزاد است. استان اصفهان از جمله مناطقی است که برداشت از منابع آبی آب زیر زمینی آن کاملاً ممنوع است، نبود تعادل بین منابع و مصارف آب در استان اصفهان بزرگترین چالش فعلی اصفهان است، در واقع بدهی‌های آبی سیستم با میزان انتظار از آن (حقابه‌ها، مصارف و نیازها) بیشتر از موجودی آب منطقه است بنابراین انتظارات ذی‌نفعان برآورده نمی‌شود.
معاون شرکت آب منطقه‌ای استان اصفهان گفت: کاهش میزان بارندگی و تغییر الگوی بارش، افزایش دمای متوسط، افزایش جمعیت و در پی آن افزایش نیاز آبی، فعالیت‌های مهندسی حساب نشده، طرح‌های توسعه کشاورزی مهندسی نشده، تمرکز جمعیت و صنایع در منطقه خشکی همچون اصفهان منجر به وضعیت کنونی در این استان شده به طوری که شاهد خشک شدن رودخانه زاینده رود و تالاب گاوخونی، کاهش شدید آب‌های سطحی، کاهش ذخیره آب پشت سد زاینده‌رود، کاهش آبدهی چاه‌ها و سایر منابع، کاهش کیفیت منابع آب زیر زمینی، تنش‌های درون و برون استانی، مشکلات زیست محیطی، نا اطمینانی در تأمین آب شرب و فرونشست زمین هستیم.
تا کنون ۱۱ میلیارد مترمکعب از آب‌های زیرزمینی اصفهان برداشت شده است
ابراهیمی اضافه کرد: فرونشست زمین در این مناطق از گذشته پیش بینی شده بود، با وجود اجرای طرح‌های پلیسی در مناطق ممنوعه و بستن چاه‌ها، بازهم روند آب‌های زیر زمینی نزولی بوده است. به طور کلی در استان اصفهان تا به امروز ۱۱ میلیارد متر مکعب از منابع آب زیرزمینی تجدید ناپذیر برداشت شده است، و هر ساله ۳۶۰ میلیون متر مکعب نیز برداشت می‌شود.
ایجاد ۱۱۳ هزار هکتار اراضی کشاورزی در بالادست و پایین دست سد زاینده‌رود
وی ادامه داد: در مناطقی همچون نجف آباد و سجزی به دلیل کمبود بارش‌ها، حیات منطقه به منابع آب زیرزمینی وابسته است که این منابع نیز صرفاً از رودخانه زاینده‌رود تغذیه می‌شود. در بالا دست حوضه و سد زاینده‌رود، از سال ۸۹ تا ۹۴ با افزایش سطح زیر کشت مواجه هستیم، اراضی کشاورزی در بالا دست و پایین دست سد زاینده رود پیش از ورود رودخانه به اصفهان، حدود ۱۱۳ هزار هکتار است که در سال‌های اخیر ممکن است تغییراتی نیز داشته باشد. اراضی کشاورزی پایین دست نیز در پی مصرف آب در بالادست، به سمت حفر چاه و استفاده از آب‌های زیرزمینی حرکت کرده‌اند.
فرونشست بیش از ۱۰ سانتی متری در برخی از مناطق استان اصفهان
معاون شرکت آب منطقه‌ای استان اصفهان گفت: اطلس فرونشست اصفهان در سال ۱۳۹۸ توسط سازمان زمین شناسی منتشر شد، که بر اساس آن در برخی نقاط حدود ۱۲ سانتی متر در هر سال فرونشست زمین را شاهد هستیم، در روستای راران این عدد به ۱۳ سانتی متر در سال هم می‌رسد، و در منطقه رهنان این عدد به ۸۰ میلی متر در سال هم می‌رسد. از اطراف شهر راران نیز فرونشست به ۱۰۰ میلی متر در سال هم می‌رسد.
ابراهیمی اضافه کرد: در سطح زمین و زیر جاده‌ها به دلیل زیرساخت بد، ممکن است نشست موضعی نیز داشته باشیم که نباید الزاماً آن را فرونشست دانست، به عنوان نمونه شکاف‌هایی که در سپاهان شهر ایجاد شده فرونشست نیست.
وزارت نیرو نتوانسته جلو برداشت‌های غیر مجاز را بگیرد
وی ادامه داد: وزرات نیرو در سال‌های اخیر بر اساس طرح احیا و تعادل بخشی، برای جلوگیری از سرعت فرونشست، از سال ۸۴ تا کنون چاه‌های غیر مجاز منطقه شناسایی و مسدود شد، در ابتدا ۱۷ هزار چاه غیر مجاز در منطقه وجود داشت و در سال ۹۶ این عدد به ۲۰ هزار رسیده است که نشان می‌دهد به رغم اقدامات انجام شده باز هم وزارت نیرو نتوانسته جلو برداشت‌های غیر مجاز را بگیرد.
معاون شرکت آب منطقه‌ای استان اصفهان گفت: از سال ۹۲ تا کنون دستگاه‌های غیر مجاز حفاری جمع‌آوری و انبار شده است، تا کنون سه هزار و ۵۴۳ دستگاه در سطح منطقه جمع‌آوری شده است، سند سازگاری با کم آبی سال گذشته تدوین شده و بخش‌های مختلف برنامه‌های خود برای آن را اعلام کردند، وزارت نیرو این سند را تصویب کرده و امید است در سال‌های آتی بتوان آن را ادامه داد.
باید از آب موجود استفاده بهینه کنیم
ابراهیمی تاکید کرد: علاوه بر این طرح‌های انتقال آب نیز وجود داشته که با مخالفت‌های اجتماعی مواجه شده است، فارغ از حجم انتقال آب باید بتوانیم با میزان آب موجود سازگار شده و از آنچه داریم به خوبی استفاده کنیم.
نظر شما