روز جهانی بیهوشی سال ۱۴۰۰ + تاریخچه آنستزیولوژی

به گزارش ایمنا، بیهوشی یا آنستزیولوژی (Anesthesiology) در پزشکی حالت القاءشده‌ای است که در آن، فرد به‌صورت ارادی و غیرارادی کنترلی بر قسمتی از جسم، یا تمام جسم و محیط فیزیکی خود ندارد و به‌طور موقت می‌تواند موجب بی‌دردی، فلج موضعی و حتی فراموشی شود.

تاریخ روز جهانی بیهوشی ۱۴۰۰

۱۶ اکتبر هر سال در تقویم جهانی روز بیهوشی نامیده شده است، این روز در سال ۲۰۲۱ با ۲۴ مهر ۱۴۰۰ برابر است.

دلیل نامگذاری روز جهانی بیهوشی

۱۶ اکتبر سال ۱۸۴۶ روزی است که اولین استفاده موفقیت‌آمیز از اتر برای بیهوشی به ثبت رسید. ویلیام مورتون از اتر برای بیهوشی در جراحی خارج کردن توده گردن از گیلبرت ابوت توسط جان وارن رئیس انجمن جراحان آمریکا استفاده کرد.

این اتفاق یکی از مهمترین رویدادهای مهم تاریخ پزشکی بود که در بیمارستان عمومی ماساچوست وابسته به دانشکده پزشکی دانشگاه هاروارد به وقوع پیوست و باعث شد تا بیمار بتواند از مزایای جراحی بدون درد استفاده ببرد. سالروز این اتفاق به عنوان روز جهانی بیهوشی در سراسر جهان به رسمیت شناخته شده‌است زیرا علم پزشکی پس از دستیابی به روش‌های مختلف بیهوشی شاهد پیشرفتهای شگرفی در عرصه علوم جراحی و نیز سایر بخش‌های مهم شده است.

بیهوشی در ایران

نخستین عمل جراحی مدرن در ایران حدود ۱۷۰ سال پیش (سال ۱۲۳۰ شمسی) توسط فردی اتریشی بنام یاکوب ادوارد پولاک انجام شد و فوکتی مسیولیت بیهوشی را به عهده داشت برای نخستین بار در ایران از اتر برای بیهوشی بیمار استفاده شد.

بیهوشی در ایران تا سال‌ها بعد با روش‌های بسیار ابتدایی مانند ماسک امبردن و قطره اتر انجام می‌شد و اغلب افرادی این مسئولیت را به عهده داشتند، پزشک نبودند و به طور تجربی با بیهوشی آشنایی داشتند. برخی جراحان نیز خود مبادرت به بی حسی نخاعی می‌کردند. بعدها در مراکز دانشگاهی دستیاران جراحی و یا دانشجویان سال آخر پزشکی عهده دار این وظیفه می‌شدند.

در سال ۱۳۳۰ پروفسور عدل که در کشور فرانسه تخصص جراحی عمومی خود را گرفته بود، فردی به نام Boue را با خود به ایران آورد تا به بیهوش کردن بیماران بپردازد. این شخص در بیمارستان سینا با ماسک امبردن بیماران را بیهوش می‌کرد.
یک سال بعد دکتر فر که فارغ‌التحصیل رشته تخصصی بیهوشی از انگلستان بود، آموزش پزشکان در رشته بیهوشی را آغاز کرد و تدریس بیهوشی در برنامه درسی دانشجویان پزشکی عمومی گنجانده شد.

در سال ۱۳۴۷ تفکیک گروه‌های آموزش جراحی و بیهوشی صورت گرفت و آموزش پزشکان متخصص بیهوشی به صورت مستقل ادامه یافت.

بیهوشی چیست؟

رشته بیهوشی یکی از تخصص‌های پزشکی است که با انجام بی حسی موضعی یا عمومی، بیمار را ایمن و بدون درد نگه می‌دارد و بعد از عمل جراحی، وضعیت قلبی عروقی و تنفس بیمار را در اتاق ریکاوری پایش می‌کند.

نام کامل این رشته «بیهوشی، مراقبت‌های ویژه و درد است؛ متخصصین بیهوشی در بحران جهانی کرونا نقش تعیین کننده‌ای برای درمان بیماران در فاز تنفسی و در بخش مراقبت‌های ویژه دارند.

است. بیهوشی دارای فوق تخصص‌های متعدد از جمله مراقبت‌های ویژه، طب درد، بیهوشی قلب، بیهوشی جراحی اعصاب، بیهوشی اطفال، طب تسکینی و بیهوشی پیوند اعضا است.

متخصص بیهوشی کیست؟

متخصص بیهوشی یا آنستزیولوژیست (Anesthesiologist)، پزشکی است که پس از دریافت مدرک پزشکی عمومی، ۴ سال به به یادگیری فعالیت‌های مرتبط به بیهوشی پرداخته و برای تسکین درد قبل، حین و بعد از عمل جراحی تخصص پیدا کرده است و با انجام بی حسی موضعی یا عمومی، بیمار را در حین عمل راحت، ایمن و بدون درد نگه می‌دارد. از مدتی پیش از شروع عمل‌های جراحی تا ترخیص بیمار از اتاق ریکاوری، دکتر بیهوشی مسئول پایش وضعیت بیمار بیهوش است.

این متخصصان در طیف وسیعی از اقدامات پزشکی دیگر، از جمله انجام ارزیابی در بخش مراقبت‌های ویژه، مقابله با شرایط اضطراری و مشاوره در مورد مدیریت درد (از جمله دردهای بیماری‌های مفصلی و سرطانی) دارای مسئولیت هستند.

انواع بیهوشی

انواع مختلفی از بیهوشی وجود دارد که نوع آن برای هر فرد بر اساس شرایط و سابقه پزشکی بیمار و جراحی متفاوت است.

• بیهوشی عمومی: فرایندی که در آن فعالیت دستگاه عصبی مرکزی به صورت کامل متوقف و در نتیجه بیمار بیهوش می‌شود.
• بیهوشی آرام بخش‌: فرد به صورت کامل بیهوش نیست؛ انتقال تکانه‌های عصبی بین قشر مغز و دستگاه کناره‌ای متوقف می‌شود که سبب حالت آرام بخشی می‌شود.
• بی‌حسی منطقه‌ای یا ناحیه‌ای: انتقال تکانه‌های عصبی از طریق سیستم عصبی بین بافت هدف و طناب نخاعی متوقف می‌شود که باعث از بین رفتن حس در بافت هدف می‌شود و بیمار کاملاً هوشیار است.