به گزارش خبرنگار ایمنا، روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در طول تاریخ همواره در مقاطع مختلف با فراز و نشیب‌های فراوانی همراه بوده، اما طی یک دهه گذشته روابط این دو کشور به پایین‌ترین سطح خود رسید و به نوعی تا مرحله قطع روابط دیپلماتیک پیش رفت.
طی ماه‌های اخیر مقامات این دو کشور سخنان بسیاری در خصوص تنش زدایی و آغاز مذاکرات تهران و ریاض مطرح کردند و حتی در مرحله‌ای مقامات ارشد دیپلماسی دو کشور در پایتخت بغداد به گفت‌وگو پرداختند که این مذاکرات تا به امروز به صورت سه دور متوالی برگزار شده و دور چهارم نیز در بغداد در حال برگزاری است.
مذاکرات ایران و عربستان در مرحله مقدماتی قرار داشته و هنوز سطح این گفت‌وگوها به سطح وزیران امور خارجه دو کشور نرسیده و قطعاً چالش‌های متعددی در مسیر مذاکرات قرار خواهد گرفت که به نظر می‌رسد باعث تنش در روند این مذاکرات خواهد شد، اما آن‌طور که مصطفی الکاظمی، نخست وزیر عراق گفته این مذاکرات «بسیار خوب و سازنده» پیش رفته است.
البته با توجه به شرایط منطقه، مقامات عربستان از سیاست‌های خصمانه خود عقب نشینی کرده و به دنبال اتخاذ رویکردی تعاملی با کشورهای همسایه از جمله ایران هستند؛ در همین راستا سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان سعودی نیز در سخنرانی خود برای مجمع عمومی سازمان ملل متحد ابراز امیدواری کرد که مذاکرات کشورش با ایران منجر به «اعتمادسازی» شود.
پس از مواضع مثبت سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران و سلمان بن عبدالعزیز در هفتاد و ششمین نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل، امیدها برای احیای روابط تهران و ریاض مضاعف شد.
به همین دلیل بود که خبرگزاری فرانسه روز گذشته در خبری فوری به نقل از یک دیپلمات خارجی نزدیک به مذاکرات اعلام کرد که «ایران و عربستان بر سر اصل بازگشایی کنسولگری‌ها به توافق دست پیدا کرده‌اند و عادی‌سازی روابط میان دو کشور ممکن است طی چند هفته آتی اتفاق بیفتد.»
البته سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز روز دوشنبه _۲۰ مهرماه_ درباره آخرین وضعیت مذاکرات ایران و عربستان با اشاره به اینکه طی چند ماه گذشته چند دور گفت‌وگو و مذاکره صورت گرفته گفت که «این گفت‌وگوها هیچ وقت متوقف نشده و پس از روی کار آمدن دولت رئیسی نیز در سطح مناسبی پیام‌ها رد و بدل شده است.»
در هیچ زمان دیگری طی سال‌های گذشته مقامات سعودی تا این اندازه جهت احیای روابط خود با ایران مشتاق نبوده‌اند، اما به نظر می‌رسد بازگشت روابط بین دو کشور به پیش از سال ۲۰۱۶ به این زودی‌ها رخ نخواهد داد، اما با توجه به اظهارات مقامات دو کشور و همچنین اخبار رسانه‌های خارجی، برقراری روابط دور از دسترس نیست.
در هر صورت رسیدن به صلح پایدار در گرو خروج از الگوی موازنه تهدید و تلاش برای رسیدن به الگوی همکاری جمعی و تکیه بر گفت‌وگوهای درون منطقه‌ای است. با ایجاد چنین الگویی و بهبود مناسبات دو کشور با تکیه بر منافع مشترک به جای اصرار بر افزایش دامنه اختلافات و تنش زدایی می‌توان امکان تعامل سازنده بین کشورهای پیرامون به منظور بهره‌گیری هرچه بیشتر از ظرفیت‌های منطقه را شاهد بود.
در چنین فضایی تشکیل چارچوبی جدید و چندجانبه امنیتی منطقه‌ای با محوریت ایران و عربستان و به دور از دخالت‌های کشورهای بیگانه، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر برای کاهش تنش و حل و فصل بحران‌های منطقه‌ای است و بدون شک چنین چارچوبی ضامن ارتقا، تقویت و تعمیق و تحکیم روابط سیاسی دو کشور و همچنین عامل استقرار و آرامش در منطقه حساس و استراتژیک خاورمیانه خواهد بود.
مذاکرات بغداد به ثمر خواهد نشست
احمد دستمالچیان، کاردار سابق ایران در عربستان دراین‌باره به خبرنگار ایمنا می‌گوید: طبق سیگنال‌هایی که از مذاکرات مستقیم مقامات ایران و عربستان سعودی می‌رسد، روند این مذاکرات مثبت است. در حال حاضر شرایط منطقه به گونه‌ای است که رفع تنش‌های موجود بین این دو کشور قطعاً نقش مؤثری در راستای حفظ ثبات و امنیت این منطقه ایفا خواهد کرد.
به گفته وی، تجربه تلخ سال‌های گذشته به خوبی نشان داد جنگ و درگیری در منطقه نتیجه‌ای جز خسارت برای کشورهای منطقه نخواهد داشت و به نظر می‌رسد عربستان سعودی با توجه به تجربه تلخ یمن به این باور رسیده که باید در جهت رفع تنش‌ها با ایران گام بردارد.
به عقیده کاردار سابق ایران در عربستان، دولت جدید آمریکا به عربستان توصیه کرده اختلافات بین سعودی و کشورهای منطقه به ویژه ایران کاهش یابد و همچنین در ادامه جنگ یمن نیز متوقف شود؛ زیرا پس از گذشت چند سال چیزی جز شکست حاصل ریاض در این جنگ نشده است.
دستمالچیان در ادامه می‌گوید که «عربستان امروز به خوبی می‌داند اگر می‌خواهد منطقه روی آرامش ببیند باید با کشورهای شاخص منطقه تعامل داشته باشد.»
وی خاطرنشان می‌کند: ایران با توجه به دستاوردهایی که در منطقه کسب کرده، قطعاً در مذاکرات بغداد دست بالا را دارد. همچنین با توجه به پالس‌های مثبتی که در خصوص مذاکرات وین شنیده می‌شود، این مذاکرات به ثمر خواهد نشست.
تا بازگشایی سفارتخانه‌های دو کشور فاصله اندکی باقی مانده است
سیدرضا صدرالحسینی، کارشناس مسائل منطقه‌ای نیز به ایمنا می‌گوید: با توجه به اینکه راهبردهای عربستان در منطقه ناکار آمدی خود را ثابت کرده، امروز مقامات سعودی به این نتیجه رسیده‌اند که ادامه تقابل با ایران نتیجه‌ای را در بر نخواهد داشت.
به گفته وی، طی دو سال گذشته عربستان سعودی تمام تلاش خود را جهت احیای روابط با ایران به کار گرفته است؛ زیرا با توجه به رویکرد تنش زدایی دولت جدید آمریکا در منطقه، ریاض به این نتیجه رسیده که باید روابط خود با تهران را تقویت کند.
به عقیده این کارشناس منطقه‌ای، عراق در خصوص مذاکرات ایران و عربستان نقش بسزایی را ایفا کرده و به نظر می‌رسد گفت‌وگوهای دو جانبه در این کشور به نتایج مطلوبی دست یافته است.
صدرالحسینی در ادامه می‌گوید که «با توجه به گزارشات روند مذاکرات بغداد به نظر می‌رسد تا بازگشایی سفارتخانه‌ها و کنسولگری‌های دو کشور فاصله اندکی باقی مانده و احتمال می‌رود طی ماه آینده شاهد این اتفاق باشیم.»
وی خاطرنشان می‌کند: در حال حاضر موضوع تداوم جنگ یمن در مذاکرات بغداد مطرح نیست؛ زیرا ملت یمن تصمیم خود را برای استقلال گرفته‌اند و عربستان نیز به این نتیجه رسیده که تلاش‌هایش جهت بازگشت دولت منصور هادی، نتیجه‌ای را در پی نداشته است؛ زیرا اکثریت مردم این کشور از عربستان سعودی متنفر هستند.
نظر شما