مطبوعات و رسانه‌های آزاد و شفاف در هر جامعه‌ای از ارکان توسعه و دموکراسی محسوب می‌شود، لذا خبرگزاری ایمنا مرور بر بخشی از عناوین مطبوعات کشور را به صورت روزانه در دستور کار خود دارد.
روزنامه ابتکار در صفحه نخست امروز خود با تیتر ««انقلاب» در روابط ایران و عربستان!» به بررسی سوگیری جدیدِ جنگ سرد در خاورمیانه پرداخت و نوشت: سال ۱۹۷۹ یعنی همان سالی که انقلاب اسلامی ایران به پیروزی رسید، نقطه آغاز به راه افتادن نوعی جنگ سرد میان تهران و ریاض بود. در آن سال، شاهِ ایران از قدرت خلع شد و انقلاب ایران به رهبری آیت الله خمینی به پیروزی رسید. انقلابی که روحانیت شیعه به همراه حمایت‌های گسترده مردمی، عامل ایجاد آن بودند. البته که این انقلاب تا حد زیادی جهان اسلام را شوکه کرد. عربستان سعودی نیز که همواره داعیه رهبری جهان اسلام را داشته، عمیقاً از این تحول شوکه شد. در این چارچوب، رژیم عربستان به شدت از جانب ایران احساس تهدید کرد. انقلاب ایران و استقرار جمهوری اسلامی در این کشور، تا حد زیادی از حیث فکری و ایدئولوژیک، عربستان را با چالش و مشکلات فراوان رو به رو ساخت.
ایران و عربستان همچنین در مورد نحوه همکاری‌های بین‌المللی خود نیز با یکدیگر اختلاف نظرهای فراوانی دارند. به عنوان مثال ایران قویاً از خروج نیروهای آمریکایی از خاورمیانه استقبال کرده و می‌کند و آن را رها شدنِ این منطقه از چنگال استعمار آمریکا می‌بیند. در نقطه مقابل، عربستان سعودی قویاً از همکاری با کشورهای غربی سود می‌برد. نباید فراموش کرد که مهمترین کالای صادراتی عربستان نفت خام است و همکاری ریاض با کشورهای غربی عملاً کمک‌های قابل توجهی را به این کشور جهت تقویت وضعیت اقتصادی آن می‌کند. این تفاوت سوگیری‌های ایران و عربستان، عملاً این دو کشور را به سمت اختلافات عمیق سیاسی نیز سوق می‌دهد که در این رابطه شاهد بوده‌ایم دو کشور در قالب جنگ‌های نیابتی، در سال‌های اخیر شدیداً با یکدیگر تقابل پیدا کرده‌اند (مسئله‌ای که نمود بارز آن را در جریان جنگ داخلی سوریه مشاهده کرده‌ایم).
ایران در شرایط فعلی، در بسیاری از جبهه‌ها نظیر سوریه، عراق و لبنان، عربستان را محاصره کرده و سعی دارد از طریق راهکارهای دیپلماتیک، روابط خود با ریاض را تلطیف کند. در طی ۱۵ سال اخیر، روابط ایران و عربستان در جریان سیری از تحولات، به سمت درگیری‌های بیشتر با یکدیگر هدایت شده است. ایران و عربستان هرگز جنگی عیان و آشکار را علیه یکدیگر اعلام نکرده‌اند. با این حال قویاً در عراق، سوریه، یمن، تونس، بحرین، لیبی و مراکش، درگیری جنگ‌های نیابتی بوده‌اند.
در شرایط کنونی این‌طور به نظر می‌رسد که عربستان سعودی سعی دارد تا لبنان را به میدان جدید جنگ نیابتی خود با ایران تبدیل کند. اگر چه لبنان با ریسک بالایی جهت آغاز ناامنی و هرج و مرج (نظیر سوریه) در این کشور مواجه است با این حال، کارشناسان و تحلیلگران بر این باورند که پیشبردِ دستور کارهای ریاض در این کشور، عملاً با چالش‌هایی جدی روبه‌رو است.
منازعه و درگیری در لبنان به راحتی می‌تواند اسرائیل را به جنگ علیه حزب‌الله لبنان سوق دهد که این مسئله در نوع خود می‌تواند موجب آغاز شدنِ جنگ سومِ حزب الله و اسرائیل شود. جنگی که می‌تواند به مراتب از دو جنگِ قبلی خونین‌تر باشد.
همه این‌ها در شرایطی اتفاق می‌افتند که منطقه خلیج فارس عمیقاً با بحران‌ها و تهدیداتی جدی رو به رو است. آمریکا و متحدانش همواره ادعا می‌کنند که ایران یک نیروی بی ثبات کننده در خاورمیانه است. این ادعا خود می‌تواند موجب ایجاد عدم قطعیت و ناامنی بیشتر در خاورمیانه شود، زیرا اساساً اغلب کنش ورزی‌های کشورهای غربی در خاورمیانه، معطوف و متمرکز بر عربستان است و آنها (کشورهای غربی)، ریاض را به مثابه یک نیروی محرک در نظر می‌گیرند (این رویکرد جدای از برخی کنشگری‌های مستقل و خصمانه عربستان، ایران را نیز به نشان دادن واکنش شدید به محور مورد حمایت غرب در منطقه خاورمیانه وا می‌دارد).
در این چارچوب، روابط خصمانه و نه چندان مثبت ایران و عربستان، برخی کشورها را به سمت میانجی‌گری جهت حل اختلافات سوق داده که در این رابطه به طور خاص می‌توان به تلاش‌های چین و روسیه اشاره کرد. با این همه، مسئله‌ای که در شرایط کنونی از اهمیت فراوانی برخوردار است و باید به آن توجه داشت این است که سیاستِ دو کشور، مخصوصاً عربستان سعودی به کدامین سو حرکت می‌کند؟ در تاریخ ۱۹ سپتامبر سال جاری میلادی، دو کشور در عراق رایزنی‌های را با یکدیگر داشتند. دو طرف گفت‌وگوهایی را با هم در سطوح بالا و پس از آنکه روابطشان در سال ۲۰۱۶ قطع شد، داشته‌اند. با این حال، جامعه بین‌المللی در شرایط فعلی فقط باید صبر کند و ببیند در آینده چه اتفاقاتی خواهد افتاد. در این رابطه به طور خاص ملک سلمان پادشاه عربستان در جریان سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل متحد گفت: ما امید داریم که گفت‌وگوهایمان به نتایجی ملموس منجر شود و موجب تقویتِ اعتماد و احیای همکاری‌های دو جانبه شود.
روزنامه آرمان ملی در صفحه نخست امروز خود با تیتر «سیگنال مثبت ایران به غرب» به بررسی حواشی احیای برجام پرداخت و نوشت: گاه‌ها به برجام و شرایط آن متفاوت است و به بیان بهتر هر یک از کشورهای عضو این توافق از دریچه دیدگاه خود به این توافق می‌نگرند و از همان جهت نیز نسبت به برجام و تحولات پیرامون آن اظهارنظر می‌کنند. آمریکایی‌ها که گویا بیش از سایر طرفین البته در حرف مایل به بازگشت به توافق و احیای برجام هستند، معتقدند که باید مذاکرات از سر گرفته شود تا طی آن اگر توافقی شکل گرفت طرفین به دستاوردهای توافق برسند.
در حالی که خودشان به عنوان کشوری که برجام را نقض کرده و خارج شده‌اند هیچ‌گونه قدمی برای احیای توافق برنمی‌دارند و از طرفین انتظار عمل دارند. از طرفی کشورهای انگلیس، فرانسه و آلمان موسوم به «تروئیکای اروپایی» نیز بر این عقیده‌اند که برای تعیین تکلیف برجام مذاکرات باید هر چه سریع‌تر آغاز شود و طرفین برای دور هفتم به وین بیایند.
این در حالی است که اروپایی‌ها نیز صرفاً مثل گذشته بیانیه سیاسی صادر می‌کنند و به اظهارنظرهای نه‌چندان راهگشا مشغولند و عملاً پیشنهادی در راستای افزایش احتمال توافق در مذاکرات نمی‌دهند. چین و روسیه نیز صرفاً به پایبندی به برجام و حمایت از آغاز مذاکرات دور جدید مشغولند و آنها هم پیشنهادی در راستای رسیدن به توافق در مذاکرات پیش‌رو نمی‌دهند.
این در حالی است که ایران به‌عنوان تنها کشوری که به تعهدات و وظایف خود در برجام عمل کرده تاکنون صرفاً از طرفین خواسته به تعهدات خود پایبند باشند و اکنون نیز که به واسطه تحریم‌ها در چنین شرایطی قرار گرفته بر این نکته تاکید دارد که با آغاز مذاکرات و بازگشت به وین مشکلی ندارد اما مذاکراتی که نتیجه حاصل کند و مشخص شود که در نهایت این توافق چه دستاوردهایی برای ایران خواهد داشت.
روزنامه اعتماد در صفحه نخست امروز خود با تیتر «سایه سنگین صیانت بر آزادی مجازی» به بررسی انتخاب اعضای هیئت رئیسه کمیسیون مشترک بررسی طرح صیانت پرداخت و نوشت: «نگه داشتن»، «نگهبانی»، «حفظ کردن»، «نگهداری» و حتی «خویشتن بازداشتن» همگی تعابیری است که اگر واژه «صیانت» را در فرهنگ دهخدا و معین جست‌وجو کنید، با آنها روبه‌رو خواهید شد و اگر محض محکم‌کاری هم که شده، سری به فرهنگ عمید هم بزنید، خواهید دید که کنار این پیشنهادهای دهخدا و معین به عنوان واژگان مترادفِ «صیانت»، حتی کار به «پرهیزکاری» و «حراست» و بلکه «وقایت» و «مواظبت نفس» می‌رسد. همین «صیانت» را، اما اگر به جای دهخدا و معین و دیگر فرهنگ واژگان فارسی، در گوگل جست‌وجو کنید، با طرحی مواجه خواهید شد که بی‌شک از جنجالی‌ترین و بحث‌انگیزترین اقدامات تقنینی مجلسِ یازدهم تا اینجای کار بوده و ناظر است بر آنچه نمایندگان عمدتاً اصولگرای این دوره پارلمان به منظورِ مدیریت فضای مجازی و مشخصاً شبکه‌های اجتماعی در نظر دارند.
جالب اینکه اگر همین واژه «صیانت» را به جای آنکه به اصطلاح «گوگل کنید»، در یکی از همین شبکه‌های اجتماعی همچون توئیتر یا اینستاگرام جست‌وجو کنید، درخواهید یافت که «صیانت» در بسیاری از روزهای این چند ماه‌هایی که پشت سر گذاشتیم، از کلیدواژه‌های پر تکراری بوده به پیوستِ هشتگ، از سوی کاربران مورد استفاده قرار گرفته و درنتیجه #صیانت را به هشتگی داغ در این فضا تبدیل کرده است. جالب‌تر آنکه در حالی اغلب توییت‌ها و پست‌های اینستاگرامی که کاربران شبکه‌های اجتماعی با قید هشتگِ صیانت همرسان کرده‌اند، به نحوی بیانگر انتقاد و اعتراض نسبت به این طرح بحث‌انگیزِ مجلس یازدهمی‌هاست که آنچه طراحان این طرح، با اتکا به تعبیر «صیانت» در نظر داشته و مدعی نگهبانی از آن شده‌اند، «حقوقِ کاربران» است؛ طرحی که حالا چنان نزد افکار عمومی آشناست که رسانه‌ها به جای عنوانِ به نسبت طولانی «طرح صیانت از حقوق کاربران شبکه‌های اجتماعی»، به آن به اختصار «طرح صیانت» لقب داده‌اند و ناخواسته عنوانی را برای این طرح به کار می‌برند که به آنچه افکار عمومی در خصوص آن می‌پندارد، نزدیک‌تر است. چه آنکه به این ترتیب می‌توان هدف این طرح را «صیانت و حفاظت از فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی» (و نه لزوماً نگهبانی از «حقوق کاربران» این شبکه‌های اجتماعی) برداشت کرد.
روزنامه شرق در صفحه نخست امروز خود با تیتر «بودجه پشت درهای بسته بهارستان» به بررسی پیش‌بینی یک نماینده مجلس از کسری ۵۰ درصدی بودجه سال آینده پرداخت و نوشت: مجلسی که به دنبال شفافیت بود و بر سر بودجه سال گذشته با حسن روحانی به چالش خورد، دیروز برای بررسی گزارش رئیس سازمان برنامه و بودجه جلسه غیرعلنی تشکیل داد. اما هیچ دلیلی برای غیرعلنی برگزار شدن آن ارائه نشده است. برخی تحلیل‌ها حاکی از این است که احتمال بحران کسری بودجه سال آینده علت این تصمیم بوده است. عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس با اشاره به اینکه برآورد ما این است که امسال بیش از ۵۰ درصد کسری بودجه داشته باشیم، گفته که دولت حتماً باید برای پرداخت‌ها لایحه بیاورد و تعدیل کند و همچنین راهکارهای جدیدی که می‌توان این کسری‌ها را جبران کرد و سازوکار جدید پیشنهاد دهد.
یک عضو دیگر مجلس هم پیش از برگزاری جلسه غیرعلنی گفته بود که قرار است مباحثی در خصوص قانون بودجه سال جاری و مواردی در زمینه کسری اعتبارات مورد بحث و بررسی قرار گیرد. اگرچه بحث‌های دیگری هم درباره این جلسه مطرح شده مانند اصرار بر لزوم تغییر ساختار بودجه‌بندی. علت غیرعلنی‌بودن جلسه هرچه بوده اما مسئله این است که اصولگرایان، اصلاح‌طلبان و چهره‌های اعتدالی مجلس پیشین را متهم به عدم شفافیت کرده بودند و در داخل و بیرون مجلس جنجال فراوانی بر سر عدم تصویب طرح شفافیت آرای نمایندگان به راه انداختند. حالا بعد از گذشت یک سال از آغاز مجلس فعلی خبری از این طرح نیست و حتی هفته پیش ادعا شده بود قرار است این هفته طرح شفافیت آرای نمایندگان در صحن مجلس طرح شود و در دستور کار منتشرشده این هفته مجلس هم اسم این طرح آمده بود.
محمدصالح جوکار رئیس کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس ابراز امیدواری کرده بود که بررسی طرح شفافیت آرای نمایندگان خیلی سریع این هفته در صحن علنی مجلس صورت گیرد که هنوز خبری از آن نشده است. «محمدرضا میرتاج‌الدینی» نایب‌رئیس کمیسیون برنامه و بودجه دیروز گفته که جلسه غیرعلنی مجلس با حضور «مسعود میرکاظمی» رئیس سازمان برنامه و بودجه درباره بررسی مسائل اقتصادی و بودجه‌ای با حضور نمایندگان برگزار شد.
قالیباف، رئیس مجلس بعد از برگزاری جلسه غیرعلنی صرفاً به این گفته درباره جلسه اکتفا کرده است که: «همکاران بنده در کمیسیون‌های تخصصی نیز مطالبی را مطرح کردند و رئیس سازمان برنامه و بودجه گزارشی را به نمایندگان ارائه داشتند».
سیدنظام‌الدین موسوی سخنگوی هیئت رئیسه مجلس هم گفته که در این جلسه وضعیت بودجه ۱۴۰۰ کل کشور بررسی و نقاط ضعف و قوت عملکرد بودجه در شش ماه گذشته شناسایی و تشریح شد. وضعیت درآمدها و مصارف بودجه امسال و برنامه‌های دولت برای اصلاح ساختار بودجه نیز مورد بررسی قرار گرفت. سخنگوی هیئت رئیسه مجلس گفته که معمولاً در سال‌های گذشته به دلیل اینکه گزارش تفریغ بودجه دیر به مجلس ارائه می‌شد، نمایندگان فرصت بررسی آن را نداشتند. اما دیوان محاسبات زودتر از موعد مقرر (در دی ماه) این گزارش را در صحن قرائت می‌کند. او گفته که میرکاظمی درباره برنامه‌های دولت جدید برای اصلاح ساختار بودجه، بر همکاری بین مجلس و دولت که رئیس سازمان برنامه و بودجه قول آن را داده بود، تأکید کرد. موسوی به نقل از رئیس مجلس گفته که قالیباف در جمع‌بندی به اصلاح ساختار بودجه اشاره کرده و اینکه باید این کار قبل از پایان سال صورت گیرد که در نهایت قرار شده در هفته‌های آینده در صورت موافقت نمایندگان این کار صورت گیرد تا بستر حقوقی برای اصلاح ساختار در بررسی بودجه انجام شود.
روزنامه کیهان در صفحه نخست امروز خود با تیتر «بدهی ۵۲۳ هزار میلیارد تومانی میراث دولت تدبیر و امید» به بررسی بدهی‌های دولت یازدهم و دوازدهم پرداخت و نوشت: روز گذشته «سیدمسعود میرکاظمی»، رئیس‌سازمان برنامه و بودجه به صحن مجلس آمده بود. «نصرالله پژمانفر» نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس در توضیح جلسه غیرعلنی مجلس گفت: در این جلسه محمدباقر قالیباف رئیس‌مجلس شورای اسلامی، حمیدرضا حاجی بابایی رئیس‌کمیسیون برنامه و بودجه، محمدرضا پورابراهیمی رئیس‌کمیسیون اقتصادی و تعدادی از نمایندگان، مسائلی را درباره بودجه ۱۴۰۰ و لایحه بودجه ۱۴۰۱ بیان کردند.
نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه این جلسه برای هماهنگی بین دولت و مجلس در مسائل بودجه‌ای بود، گفت: مدیریت غلط بودجه کشور در دولت یازدهم و دوازدهم موجب ایجاد دو هزار هزار میلیارد تومان بدهی برای دولت شده است. نمی‌توان این بدهی انباشته را نگه داشت باید این مشکل حل شود. دولت گذشته کشور را بدهکار کرده است. نتیجه بدهکار کردن دولت این است که برای حل آن دولت‌ها دست در جیب مردم کرده و مردم را فقیرتر می‌کنند. استقراض از بانک‌ها، چاپ اوراق، عدم پرداخت دیون به معنای فقیرتر کردن مردم است.
موضوع بودجه و بودجه نویسی یکی از مسائل مهمی است که دست کم در یک دهه اخیر بسیار مورد تاکید و توجه کارشناسان، اقتصاددانان، نمایندگان مجلس و حتی مورد تاکید رهبر انقلاب قرار گرفته است. با این وجود اما دولت قبل و سازمان برنامه و بودجه آن در این مسیر کار خاصی انجام ندادند تا اینکه عرصه به دولت جدید رسید. حالا در همین ابتدای کار دولت جدید شاهدیم که رئیس‌سازمان برنامه و بودجه هم قائل بر آسیب زا بودن روش پیشین در بودجه نویسی است و هم عزمی برای طرحی نو درانداختن در روش نوشتن مهمترین سند سالانه اقتصادی کشور دارد لذا امیدها برای اقدامی به نفع ملت و نظام در این مورد جان گرفته است.
در مورد اهمیت لایحه بودجه سالانه کشور باید گفت که چنانکه دیدیم در سال‌های گذشته ناهمترازی بودجه در درآمدها و مخارج باعث ایجاد تورم بالا در کشور شد. در سند بودجه سالیانه وقتی عمده مخارج قطعی باشند و از طرفی دیگر عمده درآمدها غیرقطعی، احتمال اینکه دولت در ورطه کسری بودجه درافتد بسیار زیاد می‌شود، چرا که مثلاً اتکا بر فروش نفت در بودجه (که جز درآمدهای غیرقطعی است) همواره کشور را در معرض التهاب‌های ناشی از بالا و پایین رفتن قیمت جهانی هر بشکه نفت قرار می‌دهد. دولت نیز وقتی با کسری بودجه مواجه شود برای تأمین بخش مخارج بودجه که چیزهایی نظیر پرداخت حقوق کارمندان دولت را شامل می‌شود به خلق پول مبادرت می‌ورزد (یعنی همان کاری که دولت قبل انجام داد) و خلق پول نیز تورم افسارگسیخته را در پی خواهد داشت.
نظر شما