به گزارش خبرنگار ایمنا، حاد بودن وضعیت نیمی از استان‌های کشور به دلیل کمبود بارندگی از موارد قابل توجهی است که برای کشاورزان خسارت آور شده است. از پیش‌بینی سازمان هواشناسی هم مشخص بود که کشاورزان سال سختی را پیش رو دارند و باید خود را برای روزهای کم بارش آماده کنند.
در این خصوص سحر تاجبخش، رئیس سازمان هواشناسی در نامه‌ای به معاون برنامه‌ریزی وزارت جهاد کشاورزی، بارش‌های فصل پاییز را در اکثر مناطق کشور به جز سواحل دریای خزر کمتر از نرمال مطرح کرد که سهم ماه‌های مهر و آبان در این کم‌بارشی بیشتر است. در واقع پاییز برای کشاورزان با کمی تأخیر و از نیمه دوم آذرماه شروع خواهد شد و شرایط بارشی پس از آن مقداری متعادل می‌شود که انتظار می‌رود بارش در اکثر مناطق کشور به سمت نرمال برود.
بر این اساس استان‌های اصفهان، یزد، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، سیستان و بلوچستان، فارس، هرمزگان، کرمان، کرمانشاه، چهارمحال و بختیاری، لرستان، خوزستان و ایلام نسبت به سایر استان‌ها از شرایط حادتری برخوردارند.
حال با توجه به اینکه میزان صحت پیش‌بینی فصلی حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد است مسئولان جهاد کشاورزی، و فعالان استان‌های کم بارش به امید رخداد واقعیتی متفاوت با پیش‌بینی‌ها برای بارش‌های امسال هستند. چه بسا با تحقق پیش‌بینی این سازمان، شرایط بسیار ناخوشایندی در انتظار کشاورزان این مناطق کم آب باشد.
اغلب کشاورزان قادر به انجام کشت پاییزه نیستند
در میان استان‌های کم بارش، گویا کشاورزان اصفهان با شرایطی دشوارتری روبرو هستند؛ زیرا خشکاندن زاینده‌رود و جلوگیری از جریان دائمی آن که از دهه ۷۰ آغاز شد و به صورت متناوب ادامه داشت، در سال‌های اخیر به عنوان اصلی‌ترین چالش منطقه مرکزی ایران به ویژه استان اصفهان تبدیل شده که تبعات مختلفی مانند کاهش فعالیت کشاورزی، فرونشست زمین، انتشار ریزگردها، آسیب به فضای سبز و پوشش گیاهی، مرگ میلیاردها جاندار آبزی و تهدید خشکی کامل تالاب بین‌المللی گاوخونی را به همراه داشته است.
زارعی یکی از کشاورزان اصفهان در این باره به خبرنگار ایمنا می‌گوید: فصل پاییز فرا رسیده است اما هنوز تصمیمی برای کشت پاییزه نداریم و اگر هم شروع به فعالیت کنیم با کم آبی شدید روبرو خواهیم شد.
به گفته وی اطراف زاینده‌رود وابستگی کامل به آب این رود دارند. حال چگونه با نبود آب زاینده‌رود و خشک بودن چاه‌ها و قنات‌ها اقدام به کشتی داشته باشیم که اغلب محصولات آن آب بر محسوب می‌شود.
این کشاورز اظهار می‌کند: زمانی که آب کافی برای کشت وجود ندارد کشاورز هم ترجیح به تغییر شغل می‌دهد. برخی زمین خود را فروخته و با سرمایه‌ای به مشاغل دیگر پناه برند که در بسیاری از موارد هم ناموفق بوده و سرمایه خود را از دست داده‌اند. زیرا شغل اصلی یک کشاورز نمی‌تواند در حرفه‌های دیگر موفق عمل کند و باید به شغل اصلی خود که کشاورزی است مشغول باشد.
کشاورز دیگری نیز به خبرنگار ایمنا می‌گوید: بارش‌های کم و انتقال آب زاینده‌رود و جاری نبودن آب این رود مصیبتی را برای ما رقم زده است که امروز به جای شروع کشت پاییزه، با بیکاری دست به گریبان شده‌ایم.
وی توضیح می‌دهد: گفته می‌شود ایجاد این شرایط به دلیل کاهش بارندگی‌ها بوده و البته قابل قبول است. حال چرا، مقدار آب اندک سد که متعلق به کشاورزان اصفهانی است به جای اختصاص به آن‌ها باید به استان‌های دیگر انتقال یابد؟
این کشاورز می‌افزاید: با چنین تصمیماتی است که اکنون کشت پاییزه برای بخشی از کشاورزان بی معنی شده و برخی اقدام به تغییر شغل، عده‌ای مصمم به مهاجرت و عده‌ای هم بیکار و بدون هدف با امید به بارش‌های بیشتر در فصل پاییز، منتظر هستند.
فعال دیگر هم به خبرنگار ایمنا می‌گوید: شرایط بارش‌ها در چند سال گذشته همواره این چنین بوده است و زاینده‌رود هم سال‌هاست که به طور مقطعی بازگشایی می‌شود. بنابراین مشکل کشاورزان مربوط به امسال و پارسال نیست بلکه تقریباً یک دهه از این معضل بی‌آبی و خشکسالی می‌گذرد.
وی ادامه می‌دهد: به نظر می‌رسد تا چند سال آینده هم این معضل کم و بیش وجود داشته باشد. از این رو لازم است فکر اساسی مانند تغییر الگوی کشت و فراهم سازی شرایط مناسب وزیر ساخت‌های لازم به اجرا درآید. از تغییر الگوی کشت بارها سخن گفته شده است اما تاکنون که حرف بدون عمل بوده است.
امسال سطح زیر کشت پاییزه کمتری داریم
اصغر رستمی، معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی اصفهان در پاسخ به این پرسش که تکلیف کشت پاییزه کشاورزان اصفهان چه می‌شود به خبرنگار ایمنا می‌گوید: با توجه به قرار گیری بخشی از سطح زیر کشت پاییزه استان در حوزه زاینده‌رود و جاری نبودن این رود، امسال با کشت پاییزه کمتری مواجه خواهیم بود. آن قسمت از زمین‌های کشاورزی که در حوزه زاینده‌رود قرارگرفته و دارای چاه و قنات هستند امکان کشت پاییزه رادارند.
وی اظهار می‌کند: بر این اساس بی آبی دلیلی بر توقف کشت پاییزه نخواهد بود. فقط با توجه به شرایط موجود سطح زیر کشت، کاهش می‌یابد؛ زیرا رودخانه به عنوان اصلی‌ترین منبع تأمین آب کشاورزی اکنون بدون آب است.
به گفته معاون جهاد کشاورزی اصفهان با این حال امکانات لازم برای کشت از سوی دولت به کشاورزان ارائه می‌شود و مابقی به میزان آب در دسترس کشاورز بستگی دارد. غلاتی مانند گندم و جو، ذرت، کلزا و گل‌رنگ از جمله محصولات مرتبط با کشت پاییزه به شمار می‌آید ولی اولویت کشاورزان کشت گندم و جو است و مابقی محصولات به میزان آب موجود در زمین کشاورزان باز می‌گردد.
رستمی می‌گوید: در صورتی که آب لازم در دسترس نباشد کشت گندم و جو حتی با میزان کمتر، ضرورت دارد و باید کشت محصولات پاییزه دیگر را با تأخیر انجام دهد ولی با وجود آب کافی، کشاورز می‌تواند دیگر محصولات را هم کشت کند. با توجه به کم‌آبی به کشاورزان توصیه می‌شود کشت پاییزه خود را به میزان آب در دسترس انجام دهند تا با مشکل مواجه نشوند.
آنچه می‌توان انجام داد
با وجود کمبود بارش‌ها و مشکلات فراوانی که کشاورزان را درگیر خود کرده است، کارشناسان بخش کشاورزی بر این باورند که کلید اصلی حل این معضل تغییر الگوی کشت است و دولت دوازدهم هم وعده‌هایی برای اجرای الگوی کشت داد اما اجرایی نشد، زیرا گفته می‌شود مطالعات یکپارچه انجام نشده بود و الزامات اجرای این طرح صرفاً در قوانین بودجه خلاصه می‌شد.
کارشناسان معتقدند که اجرای طرح الگوی کشت نیاز به زور و اجبار ندارد و اگر بسته‌های حمایتی و تشویقی و ترغیبی برای کشاورزان طراحی شود و کشاورز اطمینان حاصل کند که اجرای این طرح برایش به صرفه و سودآور است قطعاً آن‌ها اجرا خواهد کرد.
بر این اساس ضروری به نظر می‌آید که دولت سیزدهم در راستای اجرای این طرح با جدیت بیشتری وارد شود؛ زیرا اجرای آن نه تنها به کنترل مصرف آب و ارتقای امنیت غذایی کشور بسیار کمک خواهد کرد بلکه مانع فراگیر شدن معضلاتی چون بیکاری، مهاجرت و حتی تغییر شغل در بین قشر کشاورز خواهد شد.
گزارش از: نفیسه زمانی نژاد، خبرنگار اقتصادی ایمنا
نظر شما