به گزارش خبرنگار ایمنا، طرح‌های شهری از جنبه‌ها و ابعاد مختلف شهر را مورد بررسی قرار می‌دهد. ابعاد و مقیاس مورد بررسی این طرح‌ها متفاوت است و هرکدام اهداف مشخصی را دنبال می‌کند، با این وجود هدف نهایی و اصلی همه آنها توسعه پایدار و متوازن شهر است. این طرح‌ها چشم اندازی از آینده شهر را در بازه‌های زمانی مختلف ترسیم می‌کند؛ هرچقدر طرح در مقیاس بزرگ‌تری تهیه شود، اطلاعات به صورت کلی‌تر بیان می‌شود و هرچقدر مقیاس تهیه طرح‌ها کوچک‌تر باشد، قاعدتاً جزئیات به صورت دقیق‌تر مورد بررسی قرار می‌گیرد.
از جمله طرح‌های مطرح شهری در ایران می‌توان به طرح تفصیلی و جامع اشاره کرد. طرح جامع در مقیاس شهر تهیه می‌شود و طرح تفصیلی معمولاً در ابعاد کوچک‌تر و محدودتر، جزئیات شهر را به صورت تفصیلی مورد بررسی قرار می‌دهد. این طرح‌ها با وجود تمامی نواقصی که دارند هنوز مورد توجه هستند و در بازه‌های زمانی مشخص برای شهرهای مختلف تهیه می‌شوند. با این حال طرح‌های جایگزین دیگری نیز مطرح شده که سعی دارد نواقص طرح‌های موجود را برطرف کند؛ طرح راهبردی شهر از جمله این طرح‌ها است.
طرح راهبردی به دنبال استنباط تفاوت‌های شهری است
«حسن سجادزاده»، دکترای طراحی شهری در این باره به خبرنگار ایمنا می‌گوید: برنامه راهبردی یا CDS شهری، برنامه‌ای در برابر ناکارآمدی طرح‌ها و برنامه‌های جامع شهری است چرا که این برنامه‌ها بیشتر مسائل کالبدی و مهندسی شهر را مورد بررسی قرار می‌دهد.
وی می‌افزاید: طرح‌های راهبردی ساختاری بیشتر به دنبال رویکردی جامع‌نگر نسبت به مسائل شهر است تا مسائل اجتماعی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مورد توجه باشد و بر مبنای آن به یک پدیده محوری در ارتباط با توسعه شهر دست پیدا کند.
این دکترای طراحی شهری اضافه می‌کند: با شناخت و مطالعه شهر بر مبنای طرح راهبردی در نهایت پدیده محوری و اصلی هر شهر مشخص می‌شود و پیامدهای اجرای این طرح مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
سجادزاده با تاکید بر اینکه طرح راهبردی مدل توسعه شهر را مشخص می‌کند، خاطرنشان می‌کند: هر شهر بسته به ویژگی‌هایی که دارد، به مدل مشخصی از توسعه نیاز دارد؛ لذا شرح خدمات و رویکرد هر شهر برای توسعه متفاوت است. در حالی که در رویکرد طرح جامع برخلاف نام آن، شرح خدمات برای همه شهرها یکسان است.
وی اضافه می‌کند: طرح راهبردی رویکردی زمینه گرا دارد و بیشتر به دنبال استنباط تفاوت‌های شهری، و نه تشابهات است.
این دکترای طراحی شهری تصریح می‌کند: برنامه راهبردی به دنبال آن است که در افق‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و به خصوص بلندمدت، مبنای توسعه شهر را مشخص کند؛ لذا پس از انجام مطالعات ممکن است مبنای توسعه یک شهر، گردشگری قرار بگیرد و شهر دیگر صنعت را مبنای توسعه خود قرار دهد.
سجادزاده تاکید می‌کند: زمانی که مبنای توسعه یک شهر مشخص شد، تمام برنامه‌ها، پروژه‌ها و طرح‌هایی که تدوین می‌شود، باید در این راستا باشد. به طور مثال اگر مبنای توسعه شهری گردشگری است، این پیوست باید در تمام برنامه‌ها مورد توجه قرار بگیرد.
وی با بیان اینکه طرح راهبردی توسعه شهر جامع‌نگر است، ادامه می‌دهد: این رویکرد و این مبنا برای توسعه در هر شهری متفاوت است. مبنای توسعه در یک شهر گردشگری است در حالی که ممکن است در شهر دیگر از یک کشور، فرهنگ یا اقتصاد مبنای توسعه شهر باشد.
لزوم تهیه طرح‌های راهبردی برای شهرهایی با جمعیت بالای ۵۰ هزار نفر
این دکترای طراحی شهری می‌گوید: متأسفانه نحوه تهیه این طرح‌ها در ایران، صحیح نیست و رویکرد خوبی نسبت به این طرح‌ها وجود ندارد؛ هرچند که نام این طرح ساختاری راهبردی است، اما در عمل این نوع طرح‌ها به صورت جامع تهیه نمی‌شود، عمیق نیست و مشاوران قوی و با تجربه‌ای در این زمینه وجود ندارد.
سجادزاده عنوان می‌کند: طرح‌های شهری در کشورهای توسعه یافته بیشتر توسط مراکز علمی، دانشگاهی و پژوهشی تهیه می‌شود بنابراین نظارت علمی بر تهیه این طرح‌ها وجود دارد، در ایران نیز برخی شهرها از جمله قزوین، یزد و مشهد سابقه بیشتری در تهیه طرح‌های راهبردی دارند.
وی ادامه می‌دهد: طبق ابلاغیه‌ای که به استانداری‌ها تحویل شده است، شهرهای بالای ۵۰ هزار نفر باید این طرح‌ها را تهیه کنند اما در عمل نحوه تهیه طرح‌های راهبردی به دقت انجام نمی‌شود و مشاوران ناکارآمد این طرح‌ها را تهیه می‌کنند؛ لذا محتوا و رسالتی که در تهیه طرح‌ها وجود دارد، در عمل اتفاق نمی‌افتد.
این دکترای طراحی شهری معتقد است: «ما در ایران فاصله زیادی با تهیه کارآمد این طرح‌های شهری داریم و نیاز است تغییر نگرشی نسبت به این طرح‌ها و روند تهیه آنها انجام بگیرد.»
طرح‌های راهبردی نگرشی فراگیر دارد
«حامد اخگر»، دکترای شهرسازی به خبرنگار ایمنا می‌گوید: طرح راهبردی، طرحی جامع‌نگر برای دستیابی به آینده‌ای مطلوب برای یک شهر است و الگوی کلی توسعه شهری را در مقیاس منطقه شهری مشخص می‌کند.
وی ادامه می‌دهد: در طرح راهبردی اصول و مبانی مدیریت محیط شهری مورد توجه است و با ساختار کالبدی و عملکردی شهر در یک راستا است.
این دکترای شهرسازی تاکید می‌کند: طرح راهبردی اهداف، سیاست‌ها و اولویت‌های هر شهر و منطقه شهری را مورد توجه قرار می‌دهد و به نحوی جایگزین و راهنمایی برای طرح‌های تفصیلی و جامع است.
اخگر تصریح می‌کند: برنامه‌ریزی راهبردی- ساختاری برخلاف طرح جامع با عوامل اجرایی و فرایند تصمیم سازی در ارتباط است و جایگزینی برای طرح‌های توسعه و عمران محسوب می‌شود، این طرح‌ها در چارچوبی مشخص راهبردها، سیاست‌ها و برنامه‌ها را برای هدایت توسعه فضایی و سامان‌دهی کالبدی شهرها تعیین می‌کنند.
وی می‌گوید: این طرح در بازه زمانی بلندمدت راهبردها و سیاست‌های توسعه شهر و ساختار کالبدی آن را به صورت کلی مشخص می‌کند و نگرشی فراگیر دارد و از پرداختن به مسائل جزئی در این برنامه‌ها به خصوص در حوزه کالبد امتناع می‌شود.
نظر شما