به گزارش خبرنگار ایمنا و بر اساس چکیده یک مقاله، چالش‌های محیط زیستی باعث شده مفاهیم و دیدگاه‌های جدیدی برای رفع مشکلات توسعه شهر ارائه شود.
محیط زیست اکنون موضوعی جهانی است در حالی که قبل از این چندان مورد توجه نبوده است، آلودگی آب و هوا، گرم شدن هوا در سطح کره زمین و تأثیرات گلخانه‌ای، کمیاب شدن منابع طبیعی، از بین رفتن فضاهای تفریحی و سبز تنها بخشی از مسائل پیش روی محیط زیست به شمار می‌رود.
گذشته از این واقعیات، نگرانی دیگری در ارتباط با رشد جمعیت وجود دارد به طوری که برآورد شده در قرن بیست و یکم بیش از ۵۰ درصد جمعیت جهان در شهرهای بزرگ و کلان شهرها سکونت خواهند کرد.
شهرها باید توانایی تحمل و ظرفیت اسکان چنین جمعیتی را داشته باشند، در حالی که با زیرساخت‌های امروزی و جمعیت فعلی بسیاری از شهرها در حال حاضر نیز به راحتی قادر به تأمین رضایت شهروندان خود نیستند.
با این تفاسیر جمعیت رو به رشد و تراکم بالای توده ساختمانی عاملی برای توسعه فضای زیرزمینی شهری محسوب می‌شود، این امر حاکی از آن است که شهرهایی با تراکم جمعیت بالا نمی‌توانند از توسعه فضایی زیرزمینی شهری اجتناب کنند.
فضاهای زیرزمینی شهری از مشخصات و ویژگی‌های طبیعی برخوردار بوده و به طور که توجه خاصی به آنها معطوف شده است؛ این ویژگی‌ها در بسیاری موارد موجب صرفه‌جویی‌های فراوانی در هزینه‌های شهری می‌شود.
فضاهای زیر زمینی دارای کاربران خاص خود در شهر است، این کاربران با ویژگی‌های فیزیکی فضاها در انطباق و هماهنگی هستند.
فضایی زیرزمینی شهری در بخش‌هایی مانند حمل و نقل مزیت و امتیازات فراوانی دارد اما باید این مهم را در نظر داشت که در سایر بخش‌های شهری نیز کاربرد مؤثری دارد.
فواید فضاهای زیرزمینی شهری
یکی از فواید فضاهای زیرزمینی شهری استفاده مؤثر از زمین و بهبود محیط است؛ در واقع بهره‌مندی از پتانسیل فضای زیرزمینی باعث می‌شود که سطوح فضایی را بر روی زمین برای دیگر کاربری‌ها مانند فضاهای تفریحی و سبز استفاده کرد.
فضاهای زیرزمینی شهری عمدتاً به اهداف عمومی اختصاص می‌یابد، استفاده شخصی از فضای زیر زمینی شهری نسبتاً اندک و در حد پارکینگ شخصی خودرو و انبارهای زیرزمینی است.
بخش عمده‌ای از حجم فضاهای زیرزمینی شهری توسط فضاهای عمومی همچون حمل و نقل عمومی، مراکز خرید، پارکینگ خودرو و غیره اشغال می‌شود، بنابراین شهرهایی با فضاهای زیرزمینی شهری توسعه یافته از ساخته‌های عمومی کارآمدتر و برابری اجتماعی بهتر برخوردار است.
اثرات منفی توسعه زیرساخت‌های زیرزمینی شهری بر روی جمعیت بسیار اندک است؛ ارتعاشات حاصل از قطارهای زیرزمینی در تونل‌های کم عمق و صدای حاصل از کانال یا شافت‌های تهویه هوا تنها نمونه‌ای از اثرات منفی به شمار می‌رود.
البته تونل‌های زیرزمینی عابر گذر می‌تواند محلی برای وقوع جرم و جنایت باشد و احتمال وقوع این گونه موارد در طول سال‌های طولانی واقع در مناطق کم تردد بیشتر خواهد شد.
این موضوع به لحاظ اجتماعی بسیار جدی بوده و باید برنامه‌ریزان شهری در طی فرآیند برنامه‌ریزی توجهی ویژه به آن معطوف کنند؛ توصیه می‌شود تونل‌های مختص عابران پیاده با امکانات تجاری کوچک همچون مغازه‌ها طراحی شود و احتمال وقوع جرم و جنایت را کاهش دهد.
موانع موجود بر سر یکپارچه‌سازی فضاهای زیرزمینی با طرح جامع شهری
در طرح جامع شهرها نحوه کاربری اراضی که منبعی ارزشمند به شمار می‌رود، حاکم است. در هر طرح جامع باید طرح‌هایی برای کاربرد فضای زیرزمینی شهری مدنظر قرار گیرد.
کاربرد فضای زیرزمینی شهری با توسعه رو زمینی در ارتباط بوده و اهمیت زیادی برای توسعه پایدار شهری دارد؛ به عنوان مثال سیستم‌های حمل و نقل عمومی از لحاظ مصرف انرژی مقرون به صرفه بوده و می‌تواند در زیرساخت زیرزمینی جای گیرد.
در هر صورت یکپارچه سازی فضای زیرزمینی شهری با طرح جامع مشکلات ویژه‌ای به دنبال دارد، این مشکلات بیشتر به دلیل نگاه دو بعدی به طرح‌های شهری است که در آن بعد سوم و به خصوص بعد زیرزمینی حضور چشمگیر ندارد.
البته دلیل نگاه دو بعدی به طرح‌های شهری خود نیز به دلیل وجود مشکلاتی دیگر از جمله محدودیت‌های زمانی، فقدان تجربه و تخصص و نبود مدیریت یکپارچه است که موجب شده تصمیم‌گیری سه بعدی در شهرها و گنجاندن آن در طرح‌های شهری با مشکلات فراوانی همراه باشد.
نتیجه گیری
فضاهای زیرزمینی شهری در برنامه‌ریزی شهری مدلی ارزشمند بوده که در دهه‌های اخیر نیز بر ارزش آن افزوده شده است.
به نظر می‌رسد روش استفاده از فضاهای زیرزمینی شهری برای پایداری شهر حائز اهمیت باشد، فضاهای زیرزمینی شهری باید به طور کامل در طرح جامع شهر مدنظر قرار گیرد.
راهیابی فضاهای زیرزمینی شهری به طرح جامع مستلزم شناسایی خدمات فراهم شده توسط فضای زیرزمینی شهری و کاربران آن، تحلیل ارتباطات بین ساختارهای زیرزمینی از سایر زیرساخت‌های شهری است که این امر می‌تواند از طریق برنامه ریزی سه بعدی و تقدم بخشی خدمات فضای زیرزمینی شهری محقق شود.
بنابراین تأثیر فضای زیرزمینی در صرفه‌جویی انرژی و کاهش آلودگی هوا نیز باید مورد مطالعه قرار گیرد، زیرا ساخت و ساز زیرزمینی می‌تواند محیط زیست شهری را از طریق کم کردن فشار بر سطح زمین توسعه شبکه کارا و بهتر حمل و نقل عمومی، کاهش آلودگی هوا، فراهم کردن فضای سبز بیشتر در مراکز شهر و کاهش فاصله بین فعالیت‌ها بهبود بخشد.
نظر شما