به گزارش خبرنگار ایمنا، طرح‌ها و برنامه‌های شهری بخش‌ها و قسمت‌های مختلفی را شامل می‌شود. این طرح‌ها وضعیت موجود یک شهر را مورد مطالعه قرار می‌دهد تا بتوان طرحی واقع‌بینانه برای آینده شهر تدوین کرد و چشم اندازی روشن از آینده داشت.
اصول ثابت و مشخصی بر هرکدام از طرح‌های شهری حاکم است، اما هریک از آنها به نحوی متفاوت شهر را مورد بررسی قرار می‌دهد لذا نیاز است یک برنامه ریز در ابتدا مشخصات و خصوصیات هریک از طرح‌های شهری و کاربرد آنها را بداند تا بتواند در زمان مناسب خود از این طرح‌ها استفاده کند.
مشکلات و معضلات شهری، گستردگی این مشکلات و دیدگاه مدیریت شهر تعیین می‌کند کدام طرح در چه زمانی استفاده شود. طرح‌های موضوعی موضعی یکی از این طرح‌ها است که در مکان و زمان مناسبش باید مورد بهره برداری قرار بگیرد. در گفت‌وگویی با" حسن سجادزاده"، دکترای طراحی شهری، ویژگی‌ها و کاربرد این گونه طرح‌ها را بیشتر بررسی کردیم مشروح گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:
طرح‌های موضعی موضوعی را چگونه می‌توان تعریف کرد؟
این طرح‌ها محوری‌ترین طرح‌های شهرسازی است. شهر یک موجود زنده و پویا است و در آن تغییر و تحولاتی ایجاد می‌شود لذا مدیران و برنامه ریزان شهر بایستی بنا به شرایط و اقتضائات زندگی روزمره در شهر و فضاهای شهری، این طرح‌ها را در دستور کار قرار دهند. طرح‌های موضوعی موضعی از زمانی شکل گرفت که ناکارآمدی طرح‌های جامع آشکار شد و متخصصان شهری به این نتیجه رسیدند که طرح‌های جامع نمی‌تواند پاسخگویی لازم را در کوتاه مدت و میان مدت داشته باشد، لذا بحث طرح‌های موضوعی و موضعی مطرح شده است که امروزه نقش محوری در تهیه برنامه‌ها دارد. این طرح‌ها در قالب سند راهبردی توسعه شهر یا سی دی اس تعریف می‌شود و زمانی که طرح راهبردی برای شهر تهیه می‌شود، بر مبنای آن، طرح موضوعی و موضعی نیز بر اساس نیازهای شهر شکل می‌گیرد.
ویژگی بارز این طرح‌های شهری چیست؟
از ویژگی‌های خاص طرح‌های موضوعی و موضعی این است که این طرح برای هر شهری متفاوت است و برحسب اقتضائات، شرایط، اقلیم، جغرافیا و واقعیت‌های آن شهر یا مکان مورد نظر تدوین می‌شود لذا کارایی خاص خودش را در هر زمان و مکان دارد. طرح‌های موضوعی و موضعی در برابر نگاه‌های بخش نامه‌ای، نگاه‌های از بالا به پایین و نگاه‌های کلیشه‌ای قرار دارد که نسبت به همه مکان‌ها و شهرها دیدگاه یکسانی دارد. طرح‌های موضوعی و موضعی در قالب طرح‌های راهبردی دیده شده، زیرا طرح‌های راهبردی کلان‌نگر است و همه مسائل را مورد بررسی قرار می‌دهد اما در عین حال این طرح‌ها به موضوعی خاص در مکان و موضعی خاص توجه دارد.
چه مسائل و موضوعاتی در این طرح‌ها مورد توجه قرار می‌گیرد؟
نام این طرح‌ها از این منظر موضوعی موضعی نامگذاری شده است که شهرها و شرایط آنها با یکدیگر متفاوت است. ممکن است مسئله‌ای در شهری موضوعیت داشته باشد اما در شهر دیگر اصلاً مطرح نباشد. به عنوان مثال زمانیکه شهری با نام و برند گردشگری شناخته می‌شود، موضوع و محور تهیه طرح‌ها گردشگری است که انواع مختلف گردشگری مثل گردشگری کشاورزی، گردشگری فرهنگی، گردشگری تفریحی یا گردشگری علمی وجود دارد و مطرح می‌شود؛ به عبارت بهتر زمانی که در محله‌ای از شهر موضوع و مسئله‌ای مطرح می‌شود، قاعدتاً چالشی به وجود می‌آید و ظرفیت، استعداد و پتانسیل‌های مکان مشخص می‌شود که در نهایت موضوع طرح و برنامه را تشکیل می‌دهد. به عنوان مثال "شهر دوستدار کودک" موضوعی است که ممکن است برای شهری در اولویت باشد در حالی که برای شهری دیگر در اولویت نیست. زمانی که از طرح‌های موضوعی و موضعی صحبت می‌کنیم، بحث ما اولویت‌ها و قابلیت‌هایی است که در یک مکان مشخص از جمله در یک شهر یا در یک محله یا منطقه از شهر می‌تواند اتفاق بیفتد. گاهی اوقات ممکن است چالشی، اتفاقی یا پدیده‌ای در یک مکان مشخص اتفاق بیفتد یا استعداد و ظرفیت یک مکان بطلبد که در آن موضع یا مکان خاص برنامه طراحی شهری خاصی داشته باشیم.
چالش‌های فراروی مدیریت شهری در استفاده از طرح‌های موضعی موضوعی چیست؟
طرح‌های موضوعی موضعی هم می‌تواند در قالب طرح‌های بازنگری هم در حوزه موضوعی و هم در حوزه موضعی دیده شود و هم می‌تواند به عنوان یک طرح اولیه مورد توجه قرار بگیرد با این حال کارشناسان، مطالعات بالادستی و به خصوص مطالعات راهبردی مشخص می‌کند که این طرح‌های موضوعی موضعی به چه صورت و در کجا باید استفاده شود. لذا این طرح‌ها می‌تواند بخشی از یک طرح بازنگری نیز باشد. این طرح‌ها در همه شهرها قابلیت استفاده دارد و مطرح می‌شود اما انتخاب موضوع و انتخاب موضع در پاره‌ای موارد چالش برانگیز است. اگرچه به این طرح‌ها با نگاهی مثبت نگریسته می‌شود اما گاهی اوقات این امکان وجود دارد که موضوع یا موضع نامناسبی در طرح‌های شهری مطرح شود. در هر صورت این طرح‌ها به صورت روزمره در دستور کار مدیریت شهری قرار دارد و نحوه انتخاب موضوع و جانمایی بهینه این طرح‌های شهری اهمیت زیادی دارد و باید در حوزه برنامه ریزی و مدیریت شهری بیشتر مورد توجه قرار بگیرد.
نظر شما