به گزارش خبرنگار ایمنا، پس از ۱۴ سال عضویت ناظر جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای، نهایتاً پس از رایزنی‌های فراوان، روز جمعه بیست و یکمین نشست سران سازمان همکاری شانگهای با تأیید سند عضویت ایران به کار خود پایان داد.
سازمان همکاری‌های شانگهای در سال ۲۰۰۱ با هدف برقراری موازنه در مقابل نفوذ آمریکا و ناتو در منطقه ایجاد شد. جمهوری اسلامی ایران تا امروز به عنوان عضو ناظر در سازمان همکاری شانگهای حضور داشت و حالا تأیید عضویتش در این سازمان، علاوه بر دستاوردهای سیاسی و امنیتی، فرصت‌های اقتصادی را نیز پیش روی فعالان اقتصادی کشور قرار می‌دهد و مسیر مبادلات تجاری را تسهیل می‌کند.
جمهوری اسلامی ایران از سال ۲۰۰۵ به دنبال عضویت دائم در پیمان شانگهای بود و طی سال‌های گذشته دلایل مختلفی باعث شد که این مسیر برای تهران مهیا نشود که از جمله مهمترین آنها، تحریم‌های اعمال شده از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد بود.
اما یکی از موانع اصلی پیوستن ایران به سازمان همکاری‌های شانگهای، آمریکا بود؛ چراکه سیاست فشار به ایران می‌توانست برای سازمان همکاری‌های شانگهای تبعاتی داشته باشد. در صورتی که آمریکا مایل به اعمال فشار به کشورهای عضو سازمان نباشد، اعمال فشار به تهران را هم باید در مقاطعی متوقف کند.
البته با توجه به حضور دو قدرت اقتصادی بزرگ دنیا یعنی چین و هند در کنار روسیه، عضویت ایران در این سازمان می‌تواند زمینه‌ساز توسعه مبادلات تجاری و افزایش صادرات خام برای کشورمان باشد؛ همچنین عضویت رسمی در سازمان شانگهای می‌تواند فرصت‌های اقتصادی و تجاری بزرگی را برای ایران فراهم آورد.
هرچند سازمان همکاری شانگهای عمدتاً ماهیت امنیتی و سیاسی دارد با این حال عضویت در این سازمان نتایج و دستاوردهای اقتصادی هم دارد. عضویت در این سازمان در توسعه روابط تجاری و مالی انحصاری با شرق حائز اهمیت بوده و سیاست نگاه به شرق و یا توسعه مناسبات اقتصادی با کشورهای عضو آن می‌تواند ضمن توازن بخشی به سیاست خارجی ایران در اصلاح محاسبات رفتاری قدرت‌های غربی در تعامل با تهران هم مؤثر باشد.
عضویت در سازمان‌های منطقه‌ای در شرایطی که آمریکا پیگیر سیاست‌های یکجانبه‌گرایانه خود است به ایران این فرصت را می‌دهد که با صدای بلندتری سیاست چندجانبه گرایی را دنبال کرده و با مشارکت کشورهایی مانند روسیه و چین سیاست مقتدرتری برای مقابله با یک‌جانبه‌گرایی در پیش بگیرد.
این موفقیت دیپلماتیک زمانی به دست آمده که آمریکا سعی دارد با تحریم‌های خود ایران را منزوی کند، اما تهران با عضویت در این سازمان اعلام کرده که از انزوای بیشتر خبری نیست؛ اکنون باید دید جمهوری اسلامی چگونه از چنین فرصتی برای بهبود وضعیت کشور در زمینه‌های بین‌المللی و اقتصادی استفاده خواهد کرد.
امکان توسعه اقتصادی توسط این سازمان وجود ندارد
حسن بهشتی‌پور، تحلیلگر مسائل بین‌الملل دراین‌باره به خبرنگار ایمنا می‌گوید: پیوستن ایران به سازمان همکاری‌های شانگهای طی سال‌های گذشته با موانعی روبه‌رو بوده که این موانع با تلاش‌های دیپلماتیک دستگاه وزارت خارجه برطرف شده و همین موضوع باعث شد که تهران در دولت سیزدهم به صورت عضو رسمی به سازمان همکاری‌های شانگهای بپیوندد.
به گفته وی، عضویت ایران در این سازمان زمانی نهایی خواهد شد که چندین توافق بین‌المللی در مجلس شورای اسلامی به تصویب برسد؛ قطعاً حضور تهران در سازمانی منطقه‌ای که نیمی از تولید ناخالص جهان را در خود اختصاص داده، پتانسیل دسترسی به بازارهای منطقه را فراهم خواهد کرد.
به عقیده این تحلیلگر مسائل بین‌الملل، متأسفانه این سازمان طی ۲۰ سال گذشته اقدام اساسی جهت شکوفایی اقتصادی خود انجام نداده است؛ زیرا هنوز ایده حذف قوانین گمرکی بین کشورهای عضو این سازمان پابرجاست و همواره کشورهای عضو از آزادی تجارت کالا برخوردار نیستند.
بهشتی‌پور می‌گوید: هنوز پول واحدی بین کشورهای عضو این سازمان بین‌المللی وجود ندارد، و باید به این نکته توجه کرد که با عضویت ایران در این سازمان، ارتباطات با کشورهای عضو افزایش چشمگیری نخواهد داشت.
وی معتقد است که روابط اقتصادی بین کشورهای عضو سازمان همکاری‌های شانگهای هنوز با موانع متعددی روبه‌رو بوده و انتظار اینکه ایران بتواند توسط این سازمان به توسعه اقتصادی دست پیدا کند، دور از واقعیت است.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل خاطرنشان می‌کند: از لحاظ نظامی به دلیل حضور کشورهای قدرتمند در این سازمان، قطعاً وزن تأثیرگذاری ایران در منطقه افزایش خواهد یافت.
آمریکایی و اروپا از عضویت دائم ایران در شانگهای ناراحت هستند
سیدرضا صدرالحسینی، کارشناس مسائل منطقه نیز به ایمنا می‌گوید: با پذیرش عضویت جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای، گامی بزرگ برای رشد و پیشرفت در حوزه اقتصاد و تأثیرات دیدگاه‌های امنیتی ایران در منطقه به وجود آمد.
به گفته وی، پس از ۱۲ سال تلاش برای ورود به سازمان همکاری‌های شانگهای که نزدیک به ۴۲ درصد جمعیت و نزدیک به ۵۰ درصد اقتصاد دنیا را در اختیار دارد، کار آسانی نبود و موفقیتی است که امروز دولت انقلابی به دست آورده است؛ البته تلاش‌های دولت‌های گذشته در این رابطه را نباید نادیده گرفت، اما زحمات و تلاش‌هایی که در سال‌های گذشته انجام شد با مواضعی که در همین دو ماه گذشته توسط دولت انقلابی گرفته شد، تکمیل شد.
به عقیده صدرالحسینی، امروز جمهوری اسلامی ایران می‌تواند به عنوان یکی از مهمترین بازیگران سازمان همکاری‌های شانگهای مطرح شود. در حقیقت این سازمان در ابتدا برای مسائل امنیتی، مقابله با تروریسم، افراط گرایی و موضوعاتی که می‌تواند اقتصاد کشورهای منطقه را به هم بریزد تشکیل شد؛ البته با توجه به تجربیاتی که ایران در مقابله با تروریسم و تجزیه طلبان منطقه‌ای دارد، می‌تواند سازمان شانگهای را با گام‌های بلندتری همراهی کند.
این کارشناس مسائل منطقه می‌گوید: حرکتی که ایران در مقابله با تروریسم بین‌المللی تکفیری در عراق و سوریه انجام داد، تجربه‌ای بود که توسط مقامات مسئول در حوزه امنیتی به دست آمد که می‌توانیم در ارتباط با افزایش امنیت کشورهای عضو شانگهای مؤثر باشیم، نظرات، دیدگاه‌ها، رویکردها و تاکتیک‌های ایران در مقابله با تروریسم بسیار مؤثر خواهد بود.
صدرالحسینی با تاکید بر اینکه در حال حاضر یکی از رویکردهای اصلی شانگهای مسائل اقتصادی است، می‌گوید که قطعاً جمهوری اسلامی ایران با افزایش امنیت برای کشورهای عضو می‌تواند در این رابطه هم نقش مؤثری داشته باشد؛ ضمن اینکه واقعیت امر در حال حاضر موضوعی است به نام نگاه به شرق. در حقیقت شرایط اقتصادی دنیا در حال انجام حرکتی کوچ گونه از غرب به شرق است. دو قدرت بزرگ اقتصادی و سه قدرت بزرگ اقتصادی، نظامی و سیاسی یعنی چین، روسیه و هند در سارمان همکاری‌های شانگهای حضور دارند که هر کدام از این‌ها می‌توانند برای توسعه ایران مؤثر باشند.
وی با اشاره به این نکته که آمریکایی‌ها حتماً در این رابطه ناراحت هستند، می‌گوید که بخشی از کشورهای اروپایی به ویژه کشورهای مداخله‌گر اروپایی مانند انگلیس، فرانسه و آلمان هم از این موضوع ناراحت هستند. در واقع از فردای رسمیت یافتن ورود ایران به شانگهای، کشورهای اروپایی برای نزدیک شدن به ما تلاش می‌کنند و حتی فشارهای خود را در این رابطه کاهش می‌دهند؛ چراکه آنها نمی‌خواهند کشوری با ظرفیت ایران از نفوذ معنوی خود استفاده کند و شرایط اقتصادی قابل توجهی با عنایت به تحریم‌ها داشته باشد؛ البته به واسطه تحریم‌ها محدودیت‌هایی برای ایران به وجود آمده، اما ظرفیت‌های ما در حدی است که امروز می‌توانیم در نظام اقتصاد بین‌الملل نقش بازی کنیم.
این کارشناس مسائل منطقه خاطرنشان می‌کند: ما در کنار عضویت ایران در سازمان‌های همکاری‌های شانگهای می‌توانیم از حمایت این کشورها در حد وزن خودشان برای پیگیری پرونده هسته‌ای استفاده کنیم. دو عضو صاحب وِتو یعنی چین و روسیه در این سازمان حضور دارند و با نزدیک شدن تهران به این دو کشور می‌توان از حمایت این کشورها در سازمان‌های بین‌المللی استفاده کرد؛ ضمن اینکه می‌توان از بازار این کشورها برای صادرات مصنوعات استفاده کرد.
نظر شما