به گزارش ایمنا، نمایشگاهی از پرده‌های عاشورایی به مناسبت ایام سوگواری شهادت امام حسین (ع) با همکاری موزه هنرهای معاصر اصفهان وابسته به سازمان فرهنگی اجتماعی ورزشی شهرداری و حوزه هنری اصفهان، در عمارت تاریخی سعدی برپا شد. این نمایشگاه از ۱۴ شهریورماه با رونمایی از سه پرده خیالی‌نگاری از گنجینه موزه هنرهای معاصر اصفهان اثر زنده‌یاد عباس گیاهی آغاز به کار کرده و تا هشتم مهرماه در عمارت سعدی میزبان علاقمندان است.
محمد عیدی معاون فرهنگی شهردار و رئیس سازمان فرهنگی اجتماعی ورزشی شهرداری اصفهان با حضور در نمایشگاه «پرده‌های خیالی‌نگاری عاشورا»، گفت: پرده‌خوانی تلفیقی از سه هنر شامل هنر کلامی نقالان، شاهنامه‌خوانان و تعزیه‌خوانان، هنر تجسمی و دیوارنگاره‌های حماسی است. امیدوارم در این نمایشگاه‌ها در کنار نگاه هم‌زمانی، نگاهی در زمانی هم داشته باشیم تا تبدیل به فرایندی فرهنگی در جامعه امروز شود و دست‌مایه‌ای افتخارآفرین از گذشته برای آینده فراهم کنیم.
پیشینه نقالی و پرده‌خوانی
به گفته مجتبی شاه مرادی، رئیس حوزه هنری اصفهان، پیشینه نقالی و پرده‌خوانی با همه انواع و اشکال آن به پیش از اسلام می‌رسد. تأثیر این شیوه اجرایی بر مخاطب به قدری بوده که از آن برای تهییج و برانگیختن سپاهیان ایرانی مدد می‌جستند. نشانه‌هایی از اشکال گوناگون نقالی از قرون چهار و پنج روایت شده، اما رواج و توسعه پرده‌خوانی، چنان که در سفرنامه‌های جهان‌گردان نیز می‌خوانیم به دوره‌های صفویه و قاجاریه برمی‌گردد. «پیترو دلاواله» جهانگرد ایتالیایی دوره صفویه از مجلس روضه‌ای در اصفهان یاد می‌کند که فردی روحانی در هنگام خواندن روضه، متناسب با موضوع، شمایل‌ها و پرده‌هایی که بر آنها چهره‌هایی نقاشی شده بود را به مخاطبان حاضر در پای منبر نشان می‌داده است. نقالی هم در فضای بسته مانند قهوه‌خانه و هم در فضای باز صورت می‌گرفته و متناسب با فضای اجرا، مشتریان ثابت یا متغیری داشته است.
وی تأکید کرد: ظرفیت‌های این هنر ترکیبیِ رو به فراموشی به قدری زیاد و جاذبه‌های آن چنان منحصر به فرد است که حتی در این قرن سرشار از نور و حرکت و صدا با جلوه‌های گوناگون و شعبده‌وارش هنوز جایگاهی در میان علایق و تفریحات مردم دارد و اگر ضمن احیای آن به مقتضیات زمان و نیازهای زمانه توجه بیشتری شود، می‌تواند در قامت یک رسانه تأثیرگذار به حیات فرهنگی-هنری خود ادامه داده و همچنان بستری برای انتقال فرهنگ از دیروز به امروز و فردا باشد.
مهدی تمیزی، مدیر موزه هنرهای معاصر اصفهان نیز سابقه تاریخی نقش انداختن روی پارچه در ایران را مربوط به دوره ساسانیان دانست و گفت: در پرده‌های خیالی‌نگاری نوعی تنوع تکرار وجود دارد. برای پرداختن به تنوع تکرار در پرده‌های خیالی‌نگاری نخست باید به وعظ اشاره کرد. واعظ روایتی را قرن‌ها تکرار می‌کند و ارزش آن وعظ، غیر از مغز و معناگرایی رویداد مدنظر واعظ، تنوع در ارائه است. شیوه روایت کردن، حزن و فراز و فرود، فربه یا مختصر بیان کردن و بسیاری از فرم‌ها، واعظ را از واعظان دیگر متفاوت می‌کند، هرچند که روایت همچنان یکی باشد. پرده‌های خیالی‌نگاری نیز کارکردی چنین دارد.
محمد ایزد، خواستی مدیر دفتر نمایندگی کمیسیون ملی یونسکو در اصفهان، در مراسم افتتاحیه این نمایشگاه گفت: ذهن انسان در مواجهه با پرده‌های عاشورایی به شدت درگیر عالم خیال هنرمند صاحب‌اثر می‌شود. انتقال پیام عاشورا اصلی‌ترین کارکرد این پرده‌ها است اما جدا از این موضوع با ساختاری پیچیده مواجه می‌شویم که فراتر از تحلیل هنری این آثار را می‌طلبد.
وی افزود: رموز نهفته در این آثار در گستره فرهنگ، اجتماع و تاریخ نهفته است در نتیجه در بررسی آنها به مجموعه پاسخ‌هایی می‌رسیم. اگر بخواهیم این پیچیدگی‌ها را در کنار مفهوم و پیام نهفته در اثر تحلیل کنیم، می‌بینیم که نگاهی بینارشته‌ای و بینا فرهنگی در ذات این آثار وجود دارد که شاید این پیچیدگی‌ها ناشی از آن باشد.
مدیر دفتر نمایندگی کمیسیون ملی یونسکو در اصفهان، ادامه داد: یکی از مهم‌ترین دلایل شکل‌گیری این ساختار پیچیده را باید در مسائل فرهنگی و اجتماعی جامعه ایرانی ردیابی کنیم. ایرانیان در طول تاریخ به خاطر شرایط زیستی همواره در ایجاد یک رویداد یا خلق یک اثر هنری به دنبال شیوه بیانی منحصر به فرد و خلاق می‌گشته‌اند چون همواره نیاز داشتند به شیوه بیانی پیچیده‌تر از بیان ساده دست پیدا کنند.
ایزد خواستی تأکید کرد: پرده‌های عاشورایی تنها در یک اثر تجسمی خلاصه نشده و کهکشانی از معانی را در خود جای داده‌اند به‌طوری‌که از کودکان گرفته تا افراد مسن با آن ارتباط برقرار می‌کنند.
به گفته آزاده کوفگر مدیر واحد تجسمی و گالری‌های حوزه هنری اصفهان، این نمایشگاه با نگاهی به میراث ناملموس و رفتارهای اجتماعی مذهبی مردم اصفهان و تجلی آن در هنرهای تجسمی در سه بخش برپا شده است؛ پرده خیالی‌نگاری عاشورایی اثر داوود زندیان در گالری تک اثر، سه پرده خیالی‌نگاری متعلق به گنجینه موزه هنرهای معاصر اصفهان اثر استاد عباس گیاهی در گالری گلستان و دو پرده دیگر از زنده‌یاد گیاهی نیز در گالری بوستان به نمایش درآمده که از مجموعه شخصی علیرضا بطلانی و علی عطریان در اختیار حوزه هنری اصفهان قرار گرفته است. همچنین مستند «مروری بر زندگی استاد عباس گیاهی» به کارگردانی مصطفی حیدری در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفته است.
پرده‌خوانی مرشد اسماعیل نصوحی با بیانی شیوا از بخش‌های جذاب افتتاحیه نمایشگاه «پرده‌های خیالی‌نگاری عاشورا» در عمارت تاریخی سعدی اصفهان بود و شرکت‌کنندگان برای دقایقی با نوای زیبای او همراه شدند که با این مطلع آغاز می‌شد: «ز بسم‌اله دارم من به دل صد گنج دقیانوس / کشم گلبانگ رحمان و رحیم از سینه چون ناقوس / سلام بر رخسار تمام حاضران یک سر / زبان حمد بگشایم، ذکر قادر قدوس.»
نظر شما