به گزارش ایمنا و بر اساس چکیده یک مقاله، امروزه این فضای شهری است که شیوه‌های تفکر و زندگی مردمان قبل از ما را نشان می‌داده از این رو برای جامعه شناسان، روانشناسان و تاریخ‌نویسان از ارزش بالایی برخوردار است. از بین عناصر گوناگون، میدان شهری به عنوان یکی از عرصه‌های اصلی زندگی اجتماعی و امکان بروز فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی، مذهبی، فرهنگی و سیاسی شهروندان در معرض بیشترین تحولات واقع شده است.
با نگاهی مختصر به میادین شهری در ادوار مختلف می‌توان دریافت که این فضای شهری با ارزش‌ها و معیارهایی همچون احساس امنیت و آسودگی خاطر، تعادل، نظم احساس محصور بودن، نشانه یادمان و بسیاری عوامل دیگر هویت ساکنان را تعالی بخشیده است در واقع همه قریب به اتفاق میادین در گذشته از جمله مکان‌های محبوب ساکنان شهر بوده است، اما امروزه فضاهای شهری مناسبی برای بسیاری از فعالیت‌های مهم اجتماعی وجود ندارد.
به عنوان مثال در گذشته در هر دوره تاریخی در پایتخت و شهرهای بزرگ و مهم یک میدان حکومتی عمومی وجود داشت که بسیاری از جشن‌ها و مراسم اجتماعی، مذهبی و ملی در آن برگزار می‌شد، بسیاری از این میدان‌ها دارای فضای محصور طراحی شده بودند و این در حالی است که میدان‌های معاصر از لحاظ کالبدی فاقد بدنه‌ای مخصوص به خود است و آنها را می‌توان فضای باز و محصولی بین ساختمان‌های گوناگون و مستقل از یکدیگر دانست.
فضای شهری
فضای شهری، فضای بیرونی و عمومی است که در آن زندگی شهری اتفاق می‌افتد و از دو جز اصلی خیابان و میدان تشکیل می‌شود؛ شرط اساسی برای یک فضای شهری، وقوع تعاملات اجتماعی در آن است
پنج نوع اصلی فضای شهری شامل ورودی، گره، مسیر، لبه آب و پله است و در این میان گره‌ها به کانون‌های تأثیرگذار در ذهن شهروندان اطلاق می‌شود که ممکن است در نقش میدان محل تجمع باشند و یا در نقش فلکه محل تفرق؛ البته گره‌ها، شامل میدان محلی، شهری، تشریفاتی و فلکه‌ها هستند و در کل از گره‌ها، سکون، تجمع پذیری و یکپارچگی مورد انتظار است.
در طول دوره‌های مختلف تاریخی غالباً مردم و همچنین ویژگی‌های طراحی و چیدمان فضاهای خصوصی و عمومی مشابه بوده و از یکدیگر تأثیر گرفته است.
مطالعات نشان می‌دهد که اولین تمهیدی که انسان برای استفاده از فضای شهری به کار برده، میدان بوده است؛ میدان از تجمع خانه‌ها دور تا دور یک فضای باز به وجود می‌آید.
مناسب‌ترین کارکردها برای میدان، فعالیت‌های تجاری، فرهنگی و همچنین مسکونی است؛ برخی از پژوهشگران بر این باورند که میدان‌ها در شهرهای امروزی در نقش فلکه هستند نه میدان.
مقایسه میادین قدیم و جدید
امروزه میدان‌های قدیمی موجود در شهرها عموماً برای حرکت خودرو تغییر شکل و تغییر کاربری داده شده است.
این میدان‌ها که در بسیاری موارد واجد بدنه سازی مناسب و با ارزشی بوده به مرور و با تخریب ساختمان‌های قدیمی و جایگزینی آنها با ابنیه جدید، دچار بی نظمی شده و هویت اصلی خود را از دست داده است.
میدان‌های جدید الاحداث در توسعه‌های شهری اغلب به عنوان گره‌های ترافیکی و محل تقاطع شریان‌های اصلی مطرح است؛ این میادین معمولاً فاقد طرح کالبدی مناسب بوده و شکل گیری بدنه آنها تنها با تعیین کاربری تعریف می‌شود و بدنه سازی ها نیز عموماً با مرور زمان و با سلایق گوناگون مالکان و طراحان شکل می‌گیرد که از ویژگی‌های زیبایی شناسانه‌ای برخوردار نیست.
میدان‌هایی که روزگاری پاتوق و تفریحگاه شهروندان و همچنین با توجه به الگوهای تقلیدی محل گردش و پرسه زدن مردم بود به مرور با تغییر کاربری جوار آنها و تحول در نوع تفریحات تغییر هویت داده است.
آنچه اکنون از میدان وجود دارد همان است که در ذهن همگان و به طور یکسان از تقاطع چند خیابان که فضایی در میان آنها برای تفکیک حرکت سواره پدید آمده و با ترکیبی از پوشش گیاهی آبنما و فواره شکل می‌گیرد و هیچ ارتباط معقولی با انسان حرکت انسانی و حضور معنی دار از شهروندان برقرار نمی‌سازد.
راهکارهای مناسب برای طراحی میدان
مطالعات نشان می‌دهد که میدان مرکزی شهر باید به گونه‌ای طراحی شود که کاربری اندازه و فعالیت آن با محیط شهری پیرامون آن سازگاری داشته باشد و نباید به عنوان یک فضای غیر قابل استفاده به نظر برسد و برعکس یک میدان شهری باید فضای سرزنده برای لذت بردن افراد فراهم کند.
نکاتی که برای طراحی فرم میدان باید مورد توجه قرار گیرد عبارتند از اینکه فرم میدان باید نسبتاً ساده باشد، زیرا پیچیدگی و شکست زیاد در فرم میدان فضای آن را به چند زیر فضا تقسیم می‌کند در ضمن این فرم هر چه به فرم‌های تمرکز گرا نزدیک‌تر باشد شهروندان را به تعامل بیشتر با هم تشویق می‌کند.
باید توجه داشت که اندازه و ابعاد عناصر تعریف کننده میدان باید برای ناظر قابل اجرا باشد، اندازه میدان شهری باید طوری باشد که آسودگی کاربران را فراهم کرده و امکان انجام فعالیت‌های مختلف را فراهم سازد.
اندازه و داشتن تناسب همچنین محصوریت مناسب و در چه کلیت فضایی یک میدان از ویژگی‌های بسیار مهم محسوب می‌شود.
در طراحی میدان همواره باید تنوع کاربری‌ها و فعالیت‌هایی که ممکن است در آن رخ دهد را مدنظر قرار داد، فضاهای بزرگ‌تر می‌توانند فضای لازم برای نمایشگاه‌ها و اجراها را فراهم کنند؛ پس از بررسی فرم میدان و ارائه راهکارهایی برای آن اکنون نوبت به عملکردهای میدان می‌رسد.
میدان شهری باید فضای سرزنده و با نشاط باشد و کاربری‌های عمومی در بدنه‌های میدان باید مقید به ساعات اداری نباشند مثلاً سینما و رستوران نسبت به ادارات و بناهای دولتی در جذب گروه‌های مردم مؤثر تر است.
نتیجه گیری
طراحی میدان‌های شهری موضوع پیچیده‌ای است که تنها با شناخته نقش و اهمیت آنها امکان‌پذیر است این عرصه‌های مهم شهری باید به گونه‌ای طراحی شود که علاوه بر نشان دادن هویت شهر پاسخگویی شرایط و مقتضیات امروز نیز باشد.
راهکارهای پیشنهادی در زمینه‌های فرم میدان عملکردهای میدان ترافیک عبوری و پیاده و تجهیزات شهری ارائه شده است که می‌تواند در شرایط و مکان‌ها و زمان‌های متفاوتی بستگی به موضوع مورد استفاده قرار گیرد همچنین برای احیا و تجدید حیات میدان‌هایی که کیفیت فضایی خود را از دست داده اند، می‌توانند به کار برده شوند.
نظر شما