به گزارش خبرنگار ایمنا و بر اساس یادداشتی از " حسین فتحی اکبری"، دانش‌آموخته مطالعات شهری، امروزه دگرگونی‌های اتفاقات افتاده در همه ابعاد شهری سبب از دست رفتن فرآیندهای مذهبی در فضاهای شهری یا کم رنگ شدن عملکرد و خصوصاً نقش آن‌ها در برقراری و تقویت ارتباطات اجتماعی شده است و این سوالات را مطرح می‌کند که پایگاه نظری برای تحلیل عزاداری در فضاهای شهری چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟ آیا این پایگاه می‌تواند «لَمْ یَلِدْ وَلَمْ یُولَدْ» باشد؟ آیا این پایگاه می‌تواند با جامعه شناسی و جامعه و مدیریت موجود ایران بی‌ارتباط باشد؟ اگر این پایگاه با اصول و واژه‌هایی تدوین شود که در ایران معنا ندارند. این پایگاه می‌تواند مفید باشد؟ و از همه مهم‌تر این پایگاه باید چه شرایطی داشته باشد تا شهر ایرانی را به زبان خودش بفهمد. خصوصاً روزهای جنگ با کرونا را تفسیر کند؟
شهرهای ایران در روزگار کرونایی از مسائل متعددی رنج می‌برد. از طرفی در برخی از قسمت‌ها مسائل زونینگ و تک کاربری شدن مشکل ایجاد کرده از طرف دیگر غلبه شدید توده بر فضا در برخی محلات کمبود فضاهای عمومی مشکل است و در برخی محلات مسئله امنیت فضای عمومی جدی است در چنین شرایطی تقسیم‌بندی بافت بر اساس ویژگی‌های اساسی آن بسیار مفید است. در درجه اول این دسته‌بندی می‌تواند به نوشتن راهنماهای طراحی شهری در روزهای درگیری با کرونا کمک کند و از طرف دیگر گونه‌شناسی می‌تواند شخصیت‌های محلات را روزهای محرم و عزاداری حفظ کند.
از آنجا که ایرانیان چه پیش از اسلام و چه پس از آن مردمانی دین‌دار و معتقد بوده‌اند و دین و مذهب در عمق وجودشان (از همه اقشار اجتماعی) رسوخ کرده است. این عامل می‌تواند به عنوان یک عامل اصلی در خاطرات جمعی یک فضا مطرح شود، خاطره‌ها مرجع انسانی در تفکر به زندگی خویش هستند. زندگی انسان در محدوده‌ای مطرح می‌شود که خاطره‌ها در آن شکل گرفته باشند و خاطره بدون واقعه معنی ندارد. برخی از خاطرات جمعی به مکان‌های فرهنگی (مثل مساجد و زیارتگاه‌ها و…) مربوط می‌شود. خاطره جمعی دیگر، مربوط به فضاهایی می‌شود که به هنگام برپایی مراسم تغییر عملکرد می‌دهند مثل برخی خانه‌ها، سراها، تیمچه‌ها، میادین، چهارراه‌ها. خاطره جمعی دیگر مربوط به نام مراسم است که اصولاً ذکر و یادآوری آن خاطره‌ای را به ذهن، بسته به نوع مراسم در میان جمعیت‌های مختلف متفاوت است.
خیابان شریان قوی فرهنگی است که قشر فرهنگی در سراسر ایران با آن در روزهای ماه محرم آشنایی دارند. این نکته نشان‌دهنده پتانسیل قوی موجود در خیابان به عنوان یک فضای شهری است. رویدادها و اتفاقات نقش مهم‌تری را از کالبد ایفا می‌کنند و باعث معنادار بودن محیط معماری می‌شود. آئین و مراسم مذهبی نیز که عامل وحدت بخش میان انسان‌هاست، می‌تواند به عنوان یک عامل اساسی در زنده نگه داشتن این فضا مطرح شود. پتانسیل موجود در خیابان فرصتی مناسب برای ایجاد فضایی درخور برای شهروندان در روزها و شب‌های محرم است. پتانسیلی که برای ایجاد آن در فضاهای دیگر به صرف هزینه‌های هنگفتی نیاز است، اما در این مکان به دلیل موجود بودن این پتانسیل‌ها فقط نیاز به اندکی تفکر و تأمل و صرف انرژی مدیریتی برای خلق فضای شهری دارد.
بنابراین با در نظر گرفتن فضا و اندیشیدن به تدابیری در جهت افزایش حس مشارکت در این فضا می‌توان به اهداف سلامت و بهداشت محیطی در روزهای عزاداری محرم دست یافت. در حقیقت برای بهبود کیفیت فرآیندهای مذهبی در سطح محلات باید برنامه‌ریزی‌هایی به جهت افزایش سلامت و بهداشت محیطی صورت گیرد که در فضاهای مسکونی در بعد کوچک‌تر در میان همسایگان و در مقیاس محلات تشکیل فضاهای عمومی خاص است که با در نظر گرفتن بخش‌هایی به جهت مسئولیت‌پذیری بستری برای تعاملات بیشتر باشد.
نظر شما