به گزارش خبرنگار ایمنا، و براساس یادداشتی که فاطمه فخرایی‌فرد، کارشناس علمی رصدخانه لارستان در اختیار این رسانه قرار داده است؛ شاید شنیده باشید که "مقابله" بهترین زمان برای رصد یک سیاره است؛ اما برای شما سوال پیش آمده باشد که مقابله چیست؟ و کدام سیاره‌ها تقابل دارند؟
تقابل در علم نجوم به این معنی است که یک سیاره در مقابل خورشید قرار گرفته است. سیاره‌هایی که خارج از مدار زمین به دور خورشید می‌چرخند (مریخ، مشتری، زحل، اورانوس و نپتون) - همه میتوانند در موقعیت مقابله قرار گیرند.
وقتی خورشید در غرب غروب می‌کند و سیاره در شرق طلوع کند، سیاره در تقابل است. نقطه تقابل، بهترین زمان برای رصد سیاره است زیرا عموماً جرم نزدیکترین فاصله به زمین را دارد و کل طول شب قابل مشاهده است. البته از موقعیت مقابله برای جستجو و شناخت بیشتر اجرام جدید منظومه شمسی، مانند اجرام کمربند کویپر و سیارک‌ها نیز استفاده می‌شود و محققان اغلب تلاش می‌کنند تا این اجرام را در زمانی که حداکثر نور آنها توسط خورشید به دست می‌آید، رصد کنند.
تقابل از دید ناظران زمینی
در نقطه تقابل، زمین در میان خطی بین یک سیاره بیرونی و خورشید قرار دارد و ما خورشید را در یک سر آسمان و سیاره مقابل را در جهت مخالف می‌بینیم. با پایین آمدن سیاره به زیر افق، خورشید دوباره بالای افق ظاهر می‌شود.
از نظر دستگاه مختصات سماوی، مقابله برای یک سیاره بیرونی زمانی اتفاق می‌افتد که خورشید و آن سیاره دقیقاً ۱۸۰ درجه در آسمان از هم فاصله دارند. زهره و عطارد هرگز نمی‌توانند در موقعیت تقابل از دید زمینی‌ها دیده شوند چون مدار آنها نسبت به زمین نزدیک‌تر از خورشید است؛ بنابراین هرگز نمی‌تواند در آسمان مقابل خورشید ظاهر شود.
هنگام غروب خورشید در غرب، شما هرگز ناهید را در شرق نخواهید دید. سیارات داخلی همیشه از منظر ما نزدیک خورشید هستند، برای زهره بیش از ۴۷ درجه از خورشید و برای عطارد ۲۸ درجه فاصله ندارد. مقابله‌ها فقط در مورد اجسامی که از خورشید دورتر از زمین هستند اتفاق می‌افتد. ما هر سال تقابل‌هایی را برای مشتری، زحل، اورانوس و نپتون مشاهده می‌کنیم.البته ما شاهد مقابله‌های سیاره مریخ نیز هستیم، اما تقابل‌های مریخی تقریباً هر ۲۷ ماه یک بار اتفاق می‌افتد، زیرا زمین و مریخ در مدارشان به دور خورشید بسیار به هم نزدیک اند و سرعت حرکتشان در مدار شبیه به هم است.
چرا سیارات در تقابل برای علاقه مندان آسمان جالب هستند؟
طی وضعیت تقابل سیارات در مقابل خورشید قرار دارند پس هنگام غروب خورشید سیارات در تقابل طلوع می‌کنند و کل طول شب در آسمان یافت می‌شوند. سیارات در تقابل تقریباً نزدیکترین فاصله خود به زمین را دارند؛ در چنین زمانی ما شاهد روشنایی کامل آن سیاره هستیم و سیاره در درخشان‌ترین وضعیت خود است و جزئیات بیشتری را می‌توان از طریق تلسکوپ‌ها مشاهده کرد.
اگر با خود می‌گوئید که این وضعیت شباهت زیادی به ماه بدر دارد، حق با شماست! در فاز کامل، ماه مستقیماً در مقابل خورشید در آسمان قرار دارد، پس کاملاً روشن شده و درخشان‌ترین حالت خود را برای ما به نمایش می‌گذارد. با حرکت در طول مدار خود، خط خورشید-زمین-ماه خم می‌شود و آنچه را که از زمین به عنوان فازهای ماه می‌شناسیم را به ما نشان می‌دهد.
مقابله از دید سیارات خارجی
مانند بسیاری از موارد دیگر، مقابله همه چیز از دیدگاه است و به موقعیت ناظر بستگی دارد. ما در مورد این پدیده از دید زمینیان صحبت کردیم، اما برای بقیه‌ی سیارات چطور؟ وقتی یک سیاره بیرونی - فرض کنیم مشتری - برای ما در تقابل است، زمین در مدار داخلی آن سیاره قرار دارد. به عبارت دیگر در لحظه مقابله از دید ناظر زمینی بر روی مشتری زمین را بین جهان خود و خورشید می‌بینند. یعنی زمین و خورشید در یک سمت آسمان مشتری قرار خواهد داشت و زمین در نور خورشید پنهان است.
همچنین در نظر بگیرید که زمین در طول حرکت در مدارش از بین خورشید و مشتری می‌گذرد. پس شاید یک روز، یک ناظر از مشتری ببیند که زمین در حال عبور از جلوی خورشید است. به این معنا که آنها شب تاریک زمین را خواهند دید و پدیده‌ی گذر اتفاق می‌افتد. پدیده‌ای که در حال حاضر از دید ما برای عطارد و زهره وجود دارد.
نظر شما