به گزارش خبرنگار ایمنا، پروژه احداث دیوار بتنی ۶۳ کیلومتری در مرز استان وان ترکیه با ایران این روزها واکنش‌های متعددی را به همراه داشت است، آنکارا مدعی شده که این دیوار بتنی با شرایط امنیتی بالایی که دارد، عملاً هرگونه عبور از مرز در این منطقه را غیرممکن می‌کند.
احداث این دیوار تجربه اول دولت اردوغان نیست؛ زیرا دولت آنکارا پیش از این و درسال‌های ۹۲ و ۹۳ هنگام بحران سوریه، دیوار مشابهی کشید تا از موج مهاجرانی که از شرایط جنگی می‌گریختند بکاهد.
دولت ترکیه برای نخستین بار در سال ۹۶ مبحث شروع احداث دیوار مرز ایران-ترکیه را مطرح کرد، اما در همان زمان رئیس جمهور سابق کشورمان، حسن روحانی در همایشی اقلیمی- منطقه‌ای در واکنش به این موضوع گفت که «زمان دیوارکشی‌ها پایان یافته است.»
بهرام قاسمی، سخنگوی وقت وزارت خارجه ایران نیز در جریان نشست خبری خود در پاسخ به سوالی در مورد قصد ترکیه برای احداث دیوار در مرز مشترک با ایران گفت که «مقامات آنکارا ما را در جریان این ایده قرار داده‌اند و این دیوار در منطقه صفر مرزی نیست و در درون عمق خاک ترکیه است و ما از هر اقدامی که بتواند به ثبات مرزهای دو کشور کمک کند، استقبال می‌کنیم و امیدواریم نهایتاً در یک چارچوب با هماهنگی بیشتر صحبت کنیم.»
بر اساس شواهد موجود، هدف ترکیه از احداث این دیوار کاهش حجم مهاجران غیر قانونی بوده و از طرف دیگر نیز به دنبال محدود کردن برخی گروه‌های کرد است.
در هفته‌های اخیر نیز نگرانی‌ها بابت افزایش حضور مهاجران به ترکیه بیشتر شده است؛ زیرا با تسلط طالبان بر بخش‌های عمده‌ای از افغانستان، به نظر می‌رسد ترکیه سعی دارد هر چه سریع‌تر مرزهایی که ممکن است از آن‌ها مهاجران افغان وارد کشورش شوند را مسدود کند.
دولت اردوغان همیشه سیاستی آمرانه را در قبال مهاجران و مسئله کردها انتخاب کرده و دیوار کشی در مرز با ایران هم در راستای چنین سیاستی تعریف می‌شود. در حالی که دید عموم نسبت به دیوارکشی‌ها در جهان منفی بوده و حتی دونالد ترامپ برای چنین ایده‌ای بارها شماتت شده، اما مخالفت با تصمیم آنکارا چندان شدید نبوده است.
برای کشورهای اروپایی که از افزایش تعداد مهاجران از کشورهایی مانند افغانستان و سوریه و.. نگرانند، این دیوار می‌تواند اتفاق خوبی به حساب بیاید و به همین دلیل اعتراضی از سوی آن‌ها شنیده نمی‌شود، اما در ذهنیت ملت‌ها این اتفاق می‌تواند به معنای جدایی ملت‌ها و مرزها بر روی یکدیگر تعبیر شود.
اکنون ترکیه با هدف کاهش موج مهاجران و برخورد جدی‌تر با گروه‌هایی تروریستی پروژه ساخت سه کیلومتر از کل این دیوار بتنی به اتمام رسانده و باید دید در صورتی که این دیوار به اتمام برسد، دستگاه دیپلماسی دولت سیزدهم چه موضع جدیدی در قبال این موضوع اتخاذ خواهد کرد؟
ایران نسبت به سیاست‌های دولت آنکارا با مماشات رفتار می‌کند
ابراهیم فرهانی، کارشناس مسائل ترکیه دراین‌باره به خبرنگار ایمنا می‌گوید: ابتدا باید به این نکته توجه کرد که ترکیه در استراتژی بین‌المللی برای کشورهای اروپایی به عنوان سدی در برابر چالش‌های آسیای مرکزی و خاورمیانه بوده و بر همین اساس هیچگاه جزو اتحادیه اروپا محسوب نمی‌شود؛ زیرا کشورهای اروپایی نمی‌خواهند با چالش خاورمیانه هم مرز شوند.
به گفته وی، با توجه به کمک‌های اتحادیه اروپا به ترکیه، باید به این نکته توجه کرد که این دیوار به نوعی بین آسیای مرکزی و کشورهای اروپا قرار گرفته است؛ زیرا با کمک مالی کشورهای اروپایی در حال احداث است. تجربه سال ۲۰۱۵ و سیل پناهندگان خاورمیانه که باعث فروپاشی بریگزیت شد، باعث شده تا کشورهای اروپایی با توجه به تغییر و تحولاتی که در آسیای مرکزی در حال وقوع است، به فکر احداث دیواری برای جلوگیری از هرگونه چالش شوند.
به گفته این کارشناس مسائل ترکیه، متأسفانه تا این لحظه شاهد هیچ واکنش جدی از قبال ایران در خصوص این اقدام نبوده‌ایم، در صورتی که تهران می‌تواند با طرح این موضوع در مجامع بین‌المللی، شکایاتی را علیه دولت آنکارا تنظیم کند که می‌تواند مؤثر واقع شود.
به عقیده فرهانی، با توجه به روابط ناپایدار کشورمان با مابقی همسایگان، ایران مایل به ایجاد چالش جدید با ترکیه نیست و سعی می‌کند نسبت به سیاست‌های دولت آنکارا با مماشات رفتار کند.
فاقد ثبات سیاسی است
حسن هانی‌زاده، کارشناس مسائل خاورمیانه نیز به خبرنگار ایمنا می‌گوید: دیواری که بین مرز ایران و ترکیه احداث شده، بر خلاف قوانین بین‌المللی بوده و بهانه‌های ترکیه مبنی بر جلوگیری از ورود پناهندگان غیر قانونی به این کشور به واسط احداث این دیوار نیز توجیه پذیر نیست) زیرا امروزه بر همگان ثابت شده که احداث دیوار نمی‌تواند مانع از ورود پناهندگان شود.
به عقیده وی طی سال‌های گذشته بسیاری از کشورهایی که برای جلوگیری از ورود مهاجران و حفظ امنیت مرزهای خود دیوار احداث کردند، در تحقق اهداف خود ناکام بودند و دولت ترکیه نیز در دست‌یابی به امنیت پایدار ناکام خواهد ماند.
به گفته این کارشناس مسائل خاورمیانه، متأسفانه ایران واکنش مناسبی در این رابطه نداشت و باید منتظر ماند و دید که دستگاه دیپلماسی دولت سیزدهم چه موضعی نسبت احداث این دیوار اتخاذ خواهد کرد.
هانی‌زاده خاطرنشان می‌کند: سیاست‌های رجب طیب اردوغان در سال‌های گذشته نسبت به مسائل منطقه و جمهوری اسلامی همواره دچار پارادوکس بوده است. اردوغان همیشه به دنبال موج سواری بوده و فاقد ثبات سیاسی است.
نظر شما