به گزارش خبرنگار ایمنا، در بعضی نظام‌ها راهیابی به حرفه خبرنگاری صرفاً با برخی از تعهدات و تضمین‌ها صورت می‌گیرد و از لحاظ حقوقی هیچ گونه قاعده‌ای وجود ندارد. چنین رویکردی عواقبی دارد، از جمله اینکه کنار گذاشتن خبرنگار نیز گاهاً با همین سرعت انجام می‌شود. به نظر می‌رسد امنیت شغلی حلقه گمشده این روزهای رسانه باشد. رسانه‌ها و مطبوعاتی که با مشکلات مالی دست و پنجه نرم می‌کنند نخستین راه برای جبران ضررهای مالی را تعدیل نیروی خبرنگار می‌دانند از طرفی نگرش‌ها و رویکردهای سیاسی و اجتماعی نیز در این مساله بی تأثیر نیست. آنچه می‌توان با اطمینان گفت این است که اولین نتیجه نبود امنیت شغلی برای خبرنگاران، فقدان آگاه سازی مطلوب خواهد بود.
زهره سادات طالقانی، استاد روزنامه‌نگاری دانشگاه علمی کاربردی اصفهان درباره نقش اصلی خبرنگاران در جامعه به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: کارکرد یک خبرنگار می‌تواند در جامعه بسیار تأثیرگذار باشد؛ البته در صورتی که به رسالت واقعی خود بپردازد. خبرنگار باید صدای اصلی مردم باشد و وظیفه اصلی او "مطالبه‌گری" است و این همان چیزی است که امروزه در رسانه‌های ما و بین خبرنگاران مفقود شده است. اگر این رسالت رها شود و جایگاه اهل رسانه به خبرنویسی صرف نزول کند مسلماً تأثیر چندانی نخواهد داشت به خصوص در عصر امروز که مردم به تمامی اطلاعات دسترسی دارند.
وی می‌افزاید: عوامل مختلفی در نقص مطالبه‌گری یک خبرنگار مؤثر است. یکی از این عوامل تخصص خود خبرنگار است. اگر او تخصص کافی داشته باشد می‌تواند به مسائل با دیدگاهی کارشناسانه نگاه کند. متأسفانه تعداد خبرنگاران متخصص ما امروزه بسیار کم است و همین باعث می‌شود این مطالبه‌گری اتفاق نیفتد. فرد تحصیل کرده در هر شغل و رشته‌ای وارد حوزه خبرنگاری می‌شود و عنوان خبرنگار را یدک می‌کشد در حالی که واقعاً خبرنگار نیست.
این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد: عامل دیگر آزادی بیان است. به این معنی که رسانه باید به قدری قدرت داشته باشد تا بتواند واقعیت را نه بر اساس سلیقه شخصی خبرنگار بلکه بدون احتیاط و محافظه کاری بیان کند. عامل دیگر نیز بحث مدیر مسئولان است. آن‌ها معمولاً حفظ کرسی مدیرمسئولی را وابسته به خبرنگار نمی‌کنند. این بدان معنا است که شاید در مواردی اتفاق بیفتد که خبرنگار مطالبه‌گری کند، اما مدیرمسئول ممانعت کند و به عبارتی دروازه بانی خبر از سوی او انجام شود.
بیمه؛ پیش شرط امنیت شغلی خبرنگاران
سادات طالقانی اظهار می‌کند: تمامی اینها باعث می‌شود که یک خبرنگار همیشه بر روی سطحی لغزنده حرکت کند و امنیت شغلی نداشته باشد. از مقامات بالا گرفته تا مدیر مسئولان نقش مؤثری در تامین امنیت شغلی یک خبرنگار دارند. امنیت شغلی شامل تداوم کار، داشتن بیمه و آزادی بیان است و اگر هر کدام از این موارد نباشد مسئولان به راحتی می‌توانند خبرنگاری را که مطابق سلیقه آن‌ها نباشد را کنار بگذارند.
وی تصریح می‌کند: با این وجود، خبرنگار به دلیل مخاطراتی که برایش وجود دارد به هیچ عنوان نمی‌تواند در خصوص امنیت شغلی خود مطالبه‌گری کند بنابراین نیاز است که یک ارگان دولتی و نهادی که از قدرت زیادی برخورداراست از راه‌های قانونی این مسئله را پیگیری کند. اگر از اداره کار، کارگری حتی برای یک ساعت استخدام شود کارفرما موظف است او را بیمه کند در حالی که چنین شرایطی برای یک خبرنگار وجود ندارد.
این استاد دانشگاه تاکید می‌کند: اگر صاحبان رسانه، مدیر مسئولان و در سطح بالاتر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که نهاد مستقیم امور خبرنگاران است، از لحاظ قانونی وارد این مسئله شود و رسانه‌ها را ملزم کند تا خبرنگاران متخصص را بیمه کنند، این امنیت شغلی حاصل خواهد شد در غیر این صورت هر چقدر هم که خود خبرنگار اقدام کند و کفش آهنی بپوشد به جایی نمی‌رسد و حتی نمونه‌های این مورد در بین همکاران وجود داشته است.
سادات طالقانی با بیان اینکه «برای ورود به حوزه خبرنگاری باید فیلترهای اساسی گذاشته شود»، می‌گوید: نباید اجازه داد که هر فردی با هر سلیقه‌ای وارد این حوزه شود. کسی که وارد رشته خبرنگاری و روزنامه‌نگاری می‌شود باید تخصص لازم را داشته باشد. برگزاری دوره‌های کوتاه مدت برای علاقمندان کفایت نمی‌کند بلکه باید چارچوبی اساسی برای این مسئله تعریف شود. با ایجاد چنین چارچوب اساسی برای ورود تخصصی خبرنگار، بسیاری دیگر از مطالبه‌ها نیز تقریباً سهل‌الوصول می‌شود.
درباره تامین امنیت شغلی خبرنگاران خلأ قانونی وجود دارد
منصور گلناری، مدیر خانه مطبوعات اصفهان در گفت و گو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: جایگاه یک خبرنگار ارتباط مستقیم با جایگاه رسانه و نقشی که رسانه در جامعه ایفا می‌کند دارد. رسانه افکار عمومی را مدیریت می‌کند و تعیین کننده بسیاری از تصمیم‌گیری‌ها و حتی تصمیم سازی‌ها است. امروزه کار رسانه و به تبعیت از آن، کار خبرنگاران از سطح اطلاع رسانی صرف خیلی فراتر رفته و تأثیر بسیار زیادی در سبک زندگی و نحوه تصمیم‌گیری مردم و مؤسسات مختلف در اجتماع دارد بنابراین کسی که وارد این حوزه می‌شود باید قبل از هرچیزی نسبت به وظیفه‌اش شناخت و آگاهی کامل داشته باشد و بداند کجا قرار دارد.
وی می‌افزاید: مسئله امنیت شغلی یک بعد سیاسی اجتماعی دارد و یک بعد صنفی و مادی. در مقوله سیاسی و اجتماعی امنیت شغلی به تصمیم‌گیری مسئولان امر بستگی دارد و آن‌ها باید بستری فراهم کنند تا یک خبرنگار بتواند با آرامش و شجاعت وظیفه خود را به انجام برساند. اما مبحث دوم، یعنی بخش عمده‌ای از بخش صنفی و مالی، به مدیران رسانه مربوط می‌شود و این جدا از بیمه و ضوابط کاری و سایر وظایفی است که بر عهده دولت است. تصمیم مدیران است که یک شبه چند نیروی کار را تعدیل کند یا حق و حقوق آن‌ها را تمام و کمال بدهد یا نه!
مدیر خانه مطبوعات درباره امنیت شغلی خبرنگاران اظهار می‌کند: زمانی که برای یک صاحب امتیاز مجوز صادر می‌شود، باید در خصوص تحقق چنین مسائل نیز تعهد گرفته شود یعنی همانطور که مسائل اخلاقی، سیاسی و… مورد ارزیابی قرار می‌گیرد در خصوص تامین امور معیشتی و مالی فعالان حوزه رسانه و خبرنگاران نیز باید ضمانت داده شود. این منظر از امنیت شغلی آنچنان در قانون دیده نشده است. نهایتاً به خبرنگار می‌گویند «باید از طریق اداره کار شکایت کنی». این کار برای خبرنگار امنیت شغلی ایجاد نمی‌کند و شاید مبلغ مختصری به عنوان خسارت به او تعلق بگیرد ضمن اینکه خبرنگار با این اقدام بدنام شده و جای دیگری او را برای کار نمی‌پذیرند.
گلناری توضیح می‌دهد: این امر باعث می‌شود که اکثریت خبرنگاران از شکایت صرف نظر کنند و حقشان ضایع شود. با این اوصاف اگر از همان ابتدا به خبرنگاران ضمانتی داده نشود شاهد نبود امنیت شغلی خواهیم بود. امید است در دولت جدید خلأهای قانونی را به نفع امنیت شغلی خبرنگار پر کنند. کسی با کوره‌های ذوب آهن سر و کار دارد انتظار باد خنک ندارد.
وی در ادامه با اشاره به اینکه خبرنگاری نیز تهدیدات و خصوصیات مختص خود را دارد، می‌گوید: زمانی می‌رسد که یک خبرنگار باید در حوزه‌ای اطلاع رسانی کند که شاید برای برخی خوشایند نباشد و در نتیجه این عده متناسب با توان اجرایی، مالی یا سیاسی خود عکس‌العمل نشان می‌دهند. این موضوع هر جای دنیا وجود دارد. مسئله این است که خبرنگار در راستای حق و قانون حرکت کند تا از کسی نترسد و از طرفی قانون هم از کار صحیح او حراست کند.
در حوزه تربیت خبرنگار تخصصی ضعیف هستیم
گلناری تاکید می‌کند: این اشتباه است که فکر کنیم همه خبرنگاران در همه موارد باید مصونیت داشته باشند بلکه زمانی که خبرنگاری به حق و در جهت حفظ منافع مردم و کشور چیزی بنویسد باید مورد حمایت قرار بگیرد. اگر حق بنویسی نباید از هیچ چیزی واهمه داشته باشیم.
وی تصریح می‌کند: امروزه از لحاظ داشتن خبرنگاران تخصصی ضعیف هستیم. اصطلاحاً در آسیاب بسیاری از کسانی که در این حوزه فعالیت می‌کنند، همه چیز خرد می‌شود. این اشتباه است! در خانه مطبوعات بنا بر این گذاشته شد که این قضیه به صورت جدی پیگیری شود و به سوی تخصصی شدن قدم برداریم. این موضوع به مسئولان، خبرنگاران و همچنین مردم کمک می‌کند. اگر خبرنگاری مدام در حال تغییر حوزه و سرویس فعالیت خود باشد خروجی کار ضعیف خواهد بود و این مسئله به نوعی روی امنیت شغلی هم تأثیر می‌گذارد.
مدیر خانه مطبوعات اصفهان معتقد است که مسئله امنیت شغلی خود به خود برای یک خبرنگار با کیفیت رفع می‌شود و همیشه هستند کسانی که طالب کار با او باشند و در این باره می‌گوید: یکی از دلایلی که رسانه‌های ما در اجتماع امروز جایگاه قوی ندارند، همین است زیرا مردم به دنبال شنیدن خبری تخصصی و حرفه‌ای هستند. در سال ۹۱ و ۹۲ اقداماتی در خصوص این مسئله صورت گرفت، اما همکاری لازم نشد. مجدداً از یکی دو ماه پیش زمزمه‌ها دوباره جان گرفتند. گرچه عملاً به توفیقی نرسیدیم، اما با همکاری ارگان‌های مربوطه، فکر می‌کنم تا پایان سال خبرهای خوبی از راه برسد.
نظر شما