به گزارش خبرنگار ایمنا، شیراز به دلیل جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی، هنری، ادبی و… گردشگران بسیاری را از سراسر ایران و جهان به خود جذب می‌کند. شهری که از بدو ورود، ماجراجویی شگفت انگیز را برای مهمان خود رقم می‌زند و دریچه‌های اسرار خود را به روی آنها می‌گشاید، شهری که بنای آن را ظرافت، هنر، فرهنگ و ادب ساخته است و در هر سوی آن "تمدن" جلوه گر می‌شود. شیراز یکی از این ۴۸ شهری است که در سال ۱۳۹۸ به لیست شهرهای جهانی صنایع دستی پیوست.
شاید نتوان به نحو خلاصه از عجایب و صنعت این شهر و دست ظریف هنرمندان آن گفت، اما در ادامه سه نمونه از صنایع دستی این شهر معرفی می‌شود.
خاتم کاری
خاتم کاری، هنر کنار هم نشاندن تکه‌های رنگین چوب یا تکه‌های استخوان و خلق نقش و نگارهایی اعجاب برانگیز در آن است. این هنر از مهمترین و ارزشمندترین صنایع دستی شیراز به شمار می‌رود که با صبر، حوصله و ظرافت پیله می‌بندد و زمانی که جان گرفت به دنیای اصالت و هنر پرواز می‌کند.
خاتم کاری در معنای لغوی که دهخدا برای آن عنوان کرده است به معنی نشاندن تکه‌های استخوان در چوب با نقش و نگار است. تاریخ خاتم سازی به صدها سال پیش باز می‌گردد و نمی‌توان تاریخ دقیقی را برای ابداع این هنر مشخص کرد.
با وجود اینکه خاتم کاری در دوران صفوی به صورت جدی در اصفهان دنبال شده و آثارش به تولید انبوه رسیده است، اما روایت‌ها حاکی است که خاستگاه این هنر چوبین، شیراز است. امروزه آثار نفیس خاتم کاری را می‌توان در بازارهای اصفهان و شیراز یافت.
از نمونه‌های تاریخی خاتم کاری در شیراز منبر خاتم کاری در مسجد جامع عتیق با قدمتی بیش از هزار سال و سقف ایوان اصلی مسجد جامع عتیق شیراز مربوط به سده هشتم هجری (سده چهاردهم میلادی) را می‌توان مثال زد.
کاشی هفت رنگ
کاشی‌های هفت رنگ یکی دیگر از صنایع دستی شیراز به حساب می‌آید. پیشینه کاشی هفت رنگ را با توجه به آثار کشف شده در دوران هخامنشیان مربوط می‌دانند. در این آثار زیبا هفت رنگ، هفت آواز و هفت حس مختلف بر روی کاشی‌های لعاب‌دار سفید در ابعاد ۱۵ در ۱۵ و ۲۰ در ۲۰ سانتی‌متری کنار هم چیده می‌شود که با هفت رنگ متداول لاجوردی، فیروزه‌ای، قرمز، زرد، حنایی، سفید و سیاه رنگ آمیزی شده است.
کاشی‌ها بعد از طراحی و رنگ‌آمیزی با لعاب به کوره رفته و سپس آماده نصب می‌شود. در این شیوه رنگ‌ها مجزا هستند و درون مرزهای یکدیگر نفوذ نمی‌کند چرا که با خطوط مرکب رنگینی از منگنز و روغن دنبه از یکدیگر جدا می‌شود.
یکی از فوت و فن‌هایی که کاشی شیراز را از سایر کاشی‌های هفت رنگ متمایز و منحصر به فرد می‌کند، کیفیت و ترکیبات خاص لعاب است و تفاوت دیگر استفاده بسیار از نقش معروف به "گل و مرغ" است. در کاشی‌های شیراز بیشتر از رنگ‌های روشن و شاد نظیر پسته‌ای، صورتی، زرد و سفید استفاده می‌شود که در این بین رنگ صورتی چشمگیرتر است.
یکی از بهترین نمونه‌های این سبک هنری مسجد نصیرالملک است که کاشی کارهای شیراز به آن مسجدِ صورتی هم می‌گویند. از سایر بناهای مزین به کاشی هفت رنگ می‌توان به مسجد وکیل، عمارت نارنجستان و باغ عفیف آباد در شیراز اشاره کرد.
گبه
گبه یا قالیچه خرسک، فرشی است از الیاف پنبه یا پشم که معمولاً در ابعاد کوچک بافته می‌شود. بافت این نوع قالی در میان عشایر قشقایی و اقوام لر که در بخش‌هایی از استان فارس سکونت دارند بسیار رایج است.
آنها آرزوها و طرح‌های خیالشان را بر روی گبه‌ها پیاده می‌کنند. طرح‌ها و نقش و نگارهایی که روی گبه بافی‌ها می‌بینیم بیشتر طرح‌های هندسی هستند و معمولاً طرح‌های ذهنی بافندگان است. این بدان معنا است که بافنده بدون هیچ طرح از پیش آماده شده‌ای دست بافتن را آغاز می‌کند و دستش از حرف دلش حرف شنوی دارد. طبیعت اطراف منبع الهام هنرمند می‌شود.
همین امر باعث می‌شود که زیبایی گبه در مواردی از بقیه صنایع دستی در دنیای بافندگی متفاوت‌تر باشد البته باید گفت که امروزه در مواردی از طرح‌ها و نقشه‌های از پیش طراحی شده استفاده می‌شود و این کار هم نتیجه خوبی دارد و توانسته با سلیقه نسل جدید سازگار باشد.
این روزها شهر شیراز هم از هنر دست این اقوام بی نصیب نمانده است. گبه‌های زیبای این شهر به ویژه در طرح خشتی یا قابی شکل بسیار محبوب است به طوری که در سال ۱۳۹۵ فرش قشقایی و گبه استان فارس به ثبت جهانی رسیده است.
نظر شما