به گزارش ایمنا، بر اساس آخرین اطلاعات سازمان جنگل‌ها وسعت بیابان‌های کشور ۳۲ میلیون هکتار است که البته طی سال‌های اخیر به دلیل تغییر اقلیم و دخالت‌های انسانی حدود یک میلیون هکتار کانون گرد و غبار فعال به آمار بیابان‌های کشور افزود شده است. پرویز گرشاسبی - معاون آبخیزداری، امور مراتع و بیابان سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور - پیش از این گفته بود که چنانچه تغییری در سیاست‌های فعلی رخ ندهد و ما همچنان با گسترش سدسازی‌ها، افزایش سطح زیر کشت و عدم مدیریت آب در کشور مواجه باشیم، در آینده‌ای نزدیک نه تنها به سمت بیابانی شدن حرکت خواهیم کرد بلکه دشت‌های بزرگ و تولیدی کشور نیز از چرخه خارج خواهند شد.
وی در گفت و گویی با یک برنامه رادیویی ضمن بیان اینکه متوسط فرسایش خاک در ایران سالانه ۱۶.۴ تن در هکتار و متوسط فرسایش بادی نیز سالانه ۳۰ تن در هکتار است، اظهار می‌کند: از این‌رو متوسط فرسایش خاک در ایران بیشتر از میانگین جهانی است.
گرشاسبی در ادامه درباره چرایی این موضوع اظهار کرد: یکی از عوامل مهم فرسایش خاک در ایران این است که سرزمین ما سرزمین مرتفعی است و متوسط ارتفاع کشور ۱۲۵۰ متر از سطح دریاهای آزاد است. از سویی دیگر شیب تند و عوامل انسانی به‌ویژه بهره‌برداری بیش از حد از سرزمین در مراتع، جنگل‌ها، اراضی کشاورزی آبی و دیمی و بیابان از دیگر دلایل فرسایش بالای خاک در ایران هستند.
معاون آبخیزداری، امور مراتع و بیابان سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور در ادامه ضمن اشاره به موضوع بیابان‌زایی در کشور تصریح می‌کند: یکی از عوامل مهم بیابان‌زایی سدسازی‌های بی‌رویه است.
به گفته گرشاسبی طبق برنامه ششم توسعه باید در دو هکتار از بیابان‌های کشور اقدامات بیابان‌زدایی صورت می‌گرفت اما تاکنون فقط ۳۵۰ هزار هکتار آن محقق شده است.
وی گفته بود که حدود ۱۰۰ میلیون هکتار از اراضی کشور ما در معرض تخریب سرزمین است که در این بین ۷۵ میلیون هکتار در معرض فرسایش آبی و ۲۵ میلیون هکتار در معرض فرسایش بادی قرار دارد. از سویی دیگر ما در کشور ۳۲ میلیون هکتار بیابان داریم که هم منشأ زمین‌شناسی دارند و هم منشأ اقلیمی.
به گفته معاون آبخیزداری، امور مراتع و بیابان سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری متأسفانه طی دهه اخیر به دلیل اعمال سیاست‌های اشتباه در زمینه مدیریت منابع آب و کشاورزی و در مجموع به دلیل تغییر اقلیم و دخالت‌های انسانی حدود یک میلیون هکتار کانون گرد و غبار فعال به آمار بیابان‌های کشور افزود شده است.
از سویی دیگر جهانگیر پرهمت - عضو هیئت علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری - در گفت وگو با یک برنامه رادیویی درباره بیابان‌زدایی با اشاره به اینکه بیابان‌زایی ناشی از فعالیت‌های انسانی در محیط بدون توجه به توزیع منابع آبی است، تصریح می‌کند: اگر مناطق دارای جریانات سطحی مانند تالاب‌ها و دریاچه‌ها به‌دلیل استفاده از منابع آبی دچار کاهش سطح آبی شوند تبدیل به مناطق بیابانی خواهند شد.
پرهمت در ادامه ضمن انتقاد از از مدیریت بخشی در حوزه محیط زیست، اظهار می‌کند: اگر مدیریت یکپارچه آمایش سرزمین در مقیاس حوضه آبخیز رخ دهد، شاهد اتفاقاتی چون بیابان‌زایی نخواهیم بود. انجام اقداماتی مانند تعادل بخشی در آبخوان‌ها، مدیریت سیلاب و… ضروری و لازم هستند اما مدیریت بخشی باعث شده که بخش‌های مختلفی از کشور در مواردی در تخریب سرزمین با هم رقابت کنند.
این عضو هیئت علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری وابستگی شدید دامداران به مرتع و سدسازی بدون توجه به مدیریت آب را از دیگر عوامل بیابان‌زایی برشمرد.
وی در پایان صحبت‌های خود می‌گوید: استفاده از ظرفیت اشتغال‌زایی در بیابان‌ها می‌تواند از بهره‌برداری‌های بیش از حد - که منجر به بیابان‌زایی می‌شود - جلوگیری کند.
علاوه بر این هدایت فهمی - رئیس مرکز تحقیقات پژوه آب گستر - نیز با تاکید بر اینکه موضوع فرسایش و بیابان‌زایی یکی از بحران‌های امروز محیط زیست کشور است، اظهار می‌کند: ۲۰ درصد مساحت کشور ما را بیابان‌ها تشکیل داده‌اند اما در شرایط فعلی شاهد گسترش پدیده بیابان‌زایی در ایران هستیم.
فهمی در ادامه با بیان اینکه سالانه دو میلیارد تن از خاک کشور فرسایش پیدا می‌کند و این خسارتی حدود ۵۶ میلیارد دلار برای کشور به‌دنبال دارد، تصریح می‌کند: چرای بی‌رویه در مناطق مختلف کشور، جنگل‌تراشی، استفاده بیش از حد از خاک و کشاورزی غیر اصولی و غیر پایدار سبب کاهش پوشش گیاهی، افزایش فرسایش خاک و افزایش سیلاب‌ها می‌شود.
رئیس مرکز تحقیقات پژوه آب گستر در پایان ضمن اشاره به اینکه پوشش گیاهی در کشور به‌ویژه در دوران خشکسالی به‌شدت کم شده است، اظهار می‌کند: متأسفانه اعتبارات سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور و سازمان محیط زیست حتی درصد کمی از نیازهای و فعالیت‌ها مورد نیاز در حوزه منابع طبیعی را هم پوشش نمی‌دهد.
مدیریت صحیح منابع آبی همواره به‌عنوان یکی از مهمترین راهکارهای جلوگیری از بیابان‌زایی عنوان شده است چراکه مدیریت نادرست منابع آب، سبب خشک شدن تالاب‌ها و سفره‌های آب زیرزمینی زیادی می‌شود که این فرایند پدیده بیابان زایی را گسترش می‌دهد. از این‌رو نیاز است که برای جلوگیری از بیابان‌زایی و کاهش آثار خشکسالی، مدیریت منابع آبی با استفاده از روش‌هایی همچون تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی، آبخیزداری، مدیریت مصرف در بخش کشاورزی و… مورد توجه قرار گیرد.
منبع: ایسنا
نظر شما