به گزارش خبرنگار ایمنا، امروزه شهرهای ما با بحران‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و فرهنگی رو به رو هستند که شرایط را برای مواجه مدیریت شهری با مسائل مختلف سخت می‌کند. مدیران و برنامه‌ریزان شهری تقریباً همه روزه با مشکلات و مسائلی در حوزه‌های مختلف دست به گریبان هستند که در صورت نبود رسیدگی به موقع، شهر و زیرساخت‌های آن را با تهدید و خطر جدی مواجه می‌کند. در این مسیر مدیران شهرهای کشورهای مختلف تدابیر متفاوتی اخذ کرده و نتایج متفاوتی از اعمال این تصمیمات گرفته‌اند. بحران کرونا نمونه‌ای از یک بحران جهانی است که همه کشورهای جهان را درگیر خود کرده است اما واکنش هر کشور نسبت به دیگر کشورها متفاوت بوده و برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری‌ها در حوزه شهر نیز به تبع آن متفاوت بوده است.
طراحی متفاوت شهر و فضاهای شهری، توجه به شهرسازی نرم و اعمال طرح‌های مقطعی در راستای جلوگیری از شیوع گسترده کرونا از اقدامات در حوزه کالبدی بوده است. شهرهایی که توانسته‌اند مدیریت خوبی بر کنترل این بیماری داشته باشد، از قبل بسترهای فرهنگی و اجتماعی لازم را فراهم کرده‌اند. به اعتقاد کارشناسان اعتماد و مشارکت شهروندان نقش مهمی در کنترل همه گیری در بسیاری از شهرهای دنیا داشته است و مدیریت شهر بدون همراهی ساکنان نمی‌توانسته دیگر سیاست‌ها را پیاده سازی کند اما نحوه مشارکت شهروندان و فراهم آوردن بسترها و زیرساخت‌های مورد نیاز برای این همراهی اهمیت زیادی دارد.
عناصر مدیریت بحران باید به درستی شناسایی شود
فرزاد مؤمنی، کارشناس شهرسازی در این باره به خبرنگار ایمنا می‌گوید: شهرداری بستری جهت تحقق امر مشارکت در شهر ایجاد می‌کند و پایه و بنیان اقدامات و فعالیت‌های سازمان‌های مختلف شهرداری مشارکت شهروندان است.
وی می‌افزاید: چنانچه خواسته‌های شهروندان به درستی بیان و اعمال نشود قطعاً مدیریت شهر در رسیدن به اهداف خود ناموفق خواهند بود.
این کارشناس شهرسازی با تاکید بر اینکه نقش مشارکت شهروندان در همه امور شهری، حتی بحران‌های شهری تعیین کننده است، خاطرنشان می‌کند: بحران شهری زمانی اتفاق می‌افتد که به طور غیر منتظره اتفاقی در شهر رخ دهد و نیاز است به منظور مدیریت بحران تمامی ابعاد اجتماعی، فرهنگی و کالبدی شهر مورد توجه قرار بگیرد.
مؤمنی با بیان اینکه عناصر مدیریت بحران باید به درستی شناسایی شوند، ادامه می‌دهد: شهروندان، کالبد شهر و مدیریت شهری سه بازوی اصلی در کنترل بحران‌های شهری هستند و برای مشارکت پذیری بیشتر شهروندان در امور شهری به منظور کنترل بهتر بحران‌ها باید آنان را آموزش داد.
وی تاکید می‌کند: کالبد و فضاهای شهری نیز باید در راستای مدیریت بحران مورد توجه قرار بگیرد و امکانات و زیرساخت‌های لازم برای کنترل بحران احتمالی آماده شود به طور مثال به منظور کنترل بهتر بحران زلزله شهروندان باید بدانند چه اقداماتی را باید قبل، در حین و پس از وقوع زلزله انجام دهند.
این کارشناس شهرسازی اضافه می‌کند: از نظر کالبدی نیز نیاز است در شهرهای ما فضاهای باز در کنار فضاهای بسته طراحی شود زیرا نبود فضاهای عمومی موجب می‌شود در نهایت مدیریت شهری نتواند کنترل مناسبی بر بحران‌های احتمالی شهر داشته باشد حتی اگر شهروندان آموزش کافی و لازم را برای مشارکت دیده باشند.
مشارکت شهروندان نیازمند داشتن یک برنامه و سناریو است
مؤمنی تصریح می‌کند: مدیری که قرار است یک بحران را مدیریت کند، چنانچه آموزش لازم را ندیده باشد و تخصصی در این زمینه نداشته باشد نمی‌تواند ارتباط مؤثری با شهروندان برقرار کند و در نحوه اولویت بندی اقدامات لازم جهت اجرا در مراحل مختلف مدیریت بحران و مدیریت هزینه دچار مشکل می‌شود.
وی می‌گوید: مدیریت شهر به منظور کنترل بهتر شرایط، مانورهایی برای نحوه برخورد با بحران در سطح سازمانی و در سطح شهروندان برگزار می‌کند که به مشارکت پذیری بیشتر شهروندان می‌انجامد و مدیران شهر را برای کنترل بهتر بحران یاری می‌کند.
این کارشناس شهرسازی خاطرنشان می‌کند: مشارکت پذیری شهروندان با به‌کارگیری ابزارهای تحکمی و قهری ممکن نیست و نیاز است بر اساس علاقه و نیاز ساکنان شهر یک سناریو برای مشارکت آگاهانه شهروندان تعریف شود در غیر این صورت تحقق مشارکت ممکن نخواهد بود.
وی ادامه می‌دهد: به طور مثال مقامات شهری استرالیا روزی را به عنوان روز نظافت تعیین کرده‌اند، در این روز شهروندان به نقاط مختلف شهر از جمله ساحل شهر رفته زباله‌ها را جمع آوری کرده و ساحل را پاکسازی می‌کنند و فعالان محیط زیست نیز داوطلبانه در کنار مردم در این اقدام مشارکت دارند که این نمونه‌ای از بسترسازی برای مشارکت داوطلبانه شهروندان است.
وی تاکید می‌کند: نیاز است شهرداری در فرآیند مشارکت شهروندان حمایت لازم را انجام دهد، جوایزی تدارک ببیند یا مسیرهایی را تعیین کند تا این رویداد مردمی به صورت خودجوش اتفاق بیفتد و در این میان توجه به مسائل روانشناختی و جامعه شناسی شهری نیز اهمیت زیادی دارد.
توان جامعه برای دفع خطر باید افزایش پیدا کند
«شریف مطوف»، کارشناس شهرسازی در این باره به خبرنگار ایمنا می‌گوید: مفهوم مدیریت بحران باید به درستی درک شود و نمی‌توان با به کارگیری روش‌های معمول در شرایط عادی با یک بحران مواجه شد و با آن مقابله کرد.
وی خاطرنشان می‌کند: در شرایط بحران باید توان جامعه برای دفع خطر افزایش پیدا کند و مدیریت شهری در کنار شهروندان، با توان مضاعف و با بسیج نیروهای بیشتر به رفع خطر بپردازد.
این کارشناس شهرسازی تاکید دارد: خطر زمانی بروز می‌کند که حوزه‌های آسیب پذیر جامعه در معرض تهدید قرار بگیرد و این تهدید بر نقاط و ساختارهای آسیب پذیر منطبق شود.
مطوف می‌افزاید: در شرایط بحران دفاع غیرعامل یا همان پیشگیری بهترین راه حل است و در این راستا نیاز است همه امکانات و زیرساخت‌ها از جمله آموزش شهروندان برای مشارکت پذیری فراهم شود تا آسیب پذیری شهر نسبت به بحران‌های مختلف کاهش پیدا کند.
وی تصریح می‌کند: به منظور پیشگیری و مقابله با بحران‌های شهری نیاز است امکانات در سطح محله‌ها افزایش پیدا کند و رویکرد محله محوری به عنوان بستری برای مشارکت بیشتر شهروندان مورد توجه طراحان و برنامه‌ریزان قرار بگیرد تا مدیران نیز در ارتباطی متعامل بتوانند کنترل بهتری بر بحران‌ها داشته باشند.
نظر شما