به گزارش ایمنا و به نقل از روابط عمومی اداره کل اوقاف و امور خیریه استان اصفهان، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمهدی خاموشی نماینده ولی فقیه و رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه در گفت‌وگویی درباره پاسخ رهبر معظم انقلاب اسلامی پیرامون استفتاء «صحت وقف پول و استفاده از منافع آن در جهت نیت واقف» اظهار کرد: «وقف» در نگاه فقها، عنوانی فقهی است که در اصطلاح گفته می‌شود از منابع فقهی ارشادی است و تاسیسی نیست؛ منابع فقهی ارشادی یعنی در ادیان گذشته بوده یا مثلاً در بین عقلا و عرف بوده و شارع بر او صحه می‌گذارد؛ مثل بیع (خرید و فروش.)
وی با اشاره به اینکه یکی از عناوین ارشادی، وقف بوده که در ادیان، ملل و اقوام گذشته بوده است، افزود: شبیه به وقف در سراسر دنیا وجود دارد؛ بسیاری از دانشگاه‌های کشورهای غربی از طریق وقف و پول مردم اداره می‌شوند؛ یعنی پول مردم در طول زمان، حجم پیدا کرده و برای توسعه این مراکز علمی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه با بیان اینکه «وقف» در زبان فقیهان قدیم، «تحبیس العین و تسبیل المنفعه» تعریف شده است، گفت: «تحبیس العین» یعنی اصل شی‌ای که قابلیت استمرار دارد، حبس می‌شود؛ منظور از حبس یعنی برای غرضی که همان منفعت خاصی است، حبس می‌شود و مالیت از آن نشأت می‌گیرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین خاموشی ادامه داد: در قدیم‌الایام، اموال غیرمنقول همچون زمین را برای نیات مختلف وقف می‌کردند؛ عین یعنی همان عرصه است؛ موقوفه می‌تواند عین منقول هم باشد؛ یعنی اموال منقول همچون ماشین را هم می‌شود با نیات مختلف وقف کرد.
وی با بیان اینکه «تسبیل المنفعه» یعنی منفعت در جهت نیت واقف هزینه شود، تصریح کرد: فقیهان قدیم، یک تعریف دیگری از وقف مبنی بر «تحبیس الاصل و تسبیل المنفعه» هم داشته‌اند؛ تحبیس الاصل یعنی شیء قوام‌داری حبس و منافعش در جهت نیت واقف هزینه می‌شود.
رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه افزود: این دو تعریف («تحبیس العین و تسبیل المنفعه» و «تحبیس الاصل و تسبیل المنفعه») از روایات و سیره متشرع بوده است؛ عمده روایات در این باب از امام حسن عسکری است اما این سیره از زمان نبی مکرم اسلام (ص) و امام علی (ع) بوده است که نشان می‌دهد، چطور قناتی را حفر یا چشمه‌ای را جاری و سپس وقف می‌فرمودند.
حجت‌الاسلام والمسلمین خاموشی ادامه داد: در اینکه شیء قابل بقا قابلیت وقف دارد، هیچ اختلافی وجود ندارد؛ بحث اینجاست که آیا می‌شود پول را وقف کرد؟؛ در زمان قدیم ثمن اشیا یعنی قیمتی که برای اشیا به‌عنوان عوض پرداخت می‌شده، درهم یا دینار بوده است؛ از موقعی که ضرب سکه در تمدن بشری انجام شده، سکه یا اعتبار و پشتوانه‌اش ارزش مالی پیدا کرد.
وی خاطرنشان کرد: فقهای قدیم در خصوص اینکه درهم و دینار قابل وقف شدن هستند، پاسخی منفی دادند و استدلالشان این بود چون درهم و دینار خرج‌شدنی هستند، پس ماندنی نیستند؛ بنابراین قابل وقف شدن نیستند اما عده‌ای از فقها گفتند که اگر از این درهم و دینار، زیور آلات ساخته شود، قابلیت وقف کردن دارد؛ در اینجا بحث اعتبار به‌شدت مطرح است.
رئیس سازمان اوقاف تصریح کرد: سوالی که محضر رهبر معظم انقلاب اسلامی طرح کردم، این بود که آیا پول قابلیت وقف کردن دارد؛ پیشنهادم این است که اصل پول در یک حساب بانکی تحبیس شود و هر ساله نرخ تورم به مبلغ افزوده شود تا ریزشی از پول صورت نگیرد و از سود پول در راستای اجرای نیت واقف هزینه شود؛ مثلاً واقفی ۱۰۰ میلیون تومان وقف کرده و این ۱۰۰ میلیون تومان با گردشی که انجام می‌شود با تضمین اصلش مثلاً ۱۰ میلیون تومان سود کرده است؛ نرخ تورم به مبلغ اصلی اضافه شده و مابقی (سود پول) برای نیت واقف هزینه شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین خاموشی ادامه داد: از رهبر معظم انقلاب اسلامی پرسیده شد که آیا اصل تحبیس پول و سرمایه‌های این چنینی می‌تواند ممکن باشد؛ ایشان نیز اشاره فرمودند که «تحبیس العین» در آن زمان اصل نبوده و شیء قابل بقا معیار بوده است و در حال حاضر پول قابل بقا است بنابراین می‌شود که تحبیس شود.
وی با تاکید بر اینکه پاسخ معظم له به این استفتاء بسیار مهم بوده و مسیر را هموار می‌کند، افزود: پاسخ رهبر معظم انقلاب اسلامی، سرفصل مهمی برای وقف است و ثانیاً برای آینده راهگشا خواهد بود.
رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه تصریح کرد: در کشورهای اسلامی و غیر اسلامی بانک‌های وقفی داریم که بسیار قدرتمند هستند؛ علتش این است، کسی که پولی را وقف می‌کند، رابطه مالکانه خودش با پول را قطع می‌کند و زمانیکه رابطه مالکانه‌اش قطع شد، پول می‌ماند و حجم پیدا می‌کند و اگر چنین چیزی صورت بگیرد، یک سرمایه قدرتمندی جمع می‌شود؛ این پول قدرتمند می‌تواند معضلات زیادی را با هدف نیت واقفین رفع کند.
حجت‌الاسلام والمسلمین خاموشی گفت: شاید کسی سرمایه ملکی ندارد اما حاضر است تا برایش حساب بانکی افتتاح شود و ماهیانه ۱۰۰ هزار تومان را به نیتی وقف کند و در مرور زمان این پول افزایش یابد.
وی با اشاره به اینکه رهبر معظم انقلاب اسلامی در جواب استفتاء، بقا مالیت پول در عصر حاضر را پذیرفتند، تاکید کرد: راهگشایی این پاسخ در این است که ما می‌توانیم «صندوق اعتباری وقف پول» را تٲسیس کنیم یا می‌توانیم با قوانین و مقررات موجود و کمک هیئت دولت، «بانک وقف» را داشته باشیم و اگر این اتفاق بیفتد نیات واقفین در سرمایه‌های انباشته به کار گرفته خواهد شد؛ با این تفاسیر «وقف سهام» هم امکان‌پذیر خواهد بود و از نظر ایشان «وقف پول» و «وقف سهام» بلااشکال است و به نظر می‌رسد که می‌شود «صندوق وقف سهام» هم تشکیل داد.
رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه خاطرنشان کرد: جامعه علمی و خانواده بزرگ وقف و مردم شریف ایران اسلامی چه در داخل کشور و چه خارج از کشور به فتوای راهگشای رهبر معظم انقلاب اسلامی توجه کنند و برای «وقف پول» اهتمام بورزند؛ اگر سرمایه‌های خرد جمع شود با مکانیزم‌های قانونی و شرعی هزینه خواهد شد.
نظر شما