به گزارش خبرنگار ایمنا، سند ششدانگ شهر برای مردمی است که در آن زندگی می‌کنند، اگر زمانی پل روی پل ساخته شد و آهن و بتن، خیابان و ساختمان‌های شهر را شکل داد، برای آسودگی همین مردم بود.
کمی از عمر شوراهای شهر گذشت تا از شهرها بیشتر بدانند و بفهمند آنچه مردم از شهر سهیم هستند، تنها بهره‌برداری از زیرساخت‌های عمرانی نیست. شاید بتوان آنها را از خشت اول هر تصمیم شهری سهیم کرد و اگر قرار است آجر روی آجر محلات گذاشته شود چه بهتر که مردم همان محله درباره آن نظر دهند.
با این حال تلاش مدیریت‌های شهری در این چند سال برای افزایش مشارکت مردم در تصمیم‌گیری‌ها توفیق چندانی نیافته است. شوراهای محلی یا مانند تهران با نام شورایاری‌ها با ترس از نشستن برچسب غیرقانونی بودن، فعالیت کردند یا مانند دیگر شهرها شکل و شمایلی تشریفاتی به خود گرفتند.
همین هزار راه رفته و نرفته باعث شد شهرها کمتر به سراغ مشارکت ساختارمند مردم در تصمیم‌گیری‌ها بروند اما در اصفهان، رویکرد دیگری طرح و اجرا شد که آن را شبکه اجتماعی محلات نامیدند. کمیسیون اجتماعی و محیط زیست شورای شهر اصفهان مبدع این طرح بود که کوروش محمدی به عنوان رئیس این کمیسیون با حضور در خبرگزاری ایمنا، درباره جزئیات آن توضیح داده است که متن آن را در ادامه می‌خوانید:
کمیسیون اجتماعی و محیط زیست یک کمیسیون نوپا در شورای شهر اصفهان است، عملکرد آن را چگونه می‌دانید؟
فعالیت‌ها و برنامه‌ریزی‌ها در حوزه اجتماعی یکپارچه نیست. زمانی که برای شورای شهر ثبت نام کردم نیتم این بود که این حوزه حداقل در مدیریت شهری تقویت پیدا کند بدین سبب با مقاومت و رایزنی که انجام شد کمیسیون اجتماعی را از فرهنگی و ورزشی جدا کردیم و به واسطه مسئولیت‌های محیط زیستی، کمیسیون اجتماعی و محیط زیست تشکیل شد که اکنون در تمام کشور تنها کمیسیون فعال مستقل در زمینه اجتماعی و محیط زیست است.
در این کمیسیون به سمت حوزه‌های نهادی رفتیم یعنی نهادسازی در دل برنامه‌های اجتماعی شکل گرفت. اتفاقات بزرگی افتاد هر چند می‌دانستیم شروع یک برنامه و تغییر چیزی که سال‌ها یک روال داشته شاید کار ساده‌ای نباشد به همین دلیل نگاهمان را به سمت حوزه‌های نهادی بردیم و مبتنی بر آن ریل گذاری‌ها شد.
امروز شاید یکی از بی‌سابقه‌ترین دورانی است که شهرداری نه به وابسته حضور من و همکارانم بلکه به وابسته اقدامات زیرساختی که شده یکی از بی‌نظیرترین دوران خود در حیطه فعالیت‌های اجتماعی مانند مباحث خانواده، چالش‌های مربوط به محیط و آسیب‌های اجتماعی و بافت‌های آسیب دیده شهری را طی می‌کند.
ما امروز مشکلات فراوانی داریم اما در این چند سال تلاش کردیم فضا را شفاف کنیم. اکنون تیم‌های فعال حوزه اجتماعی و محیط زیست از دل مردم تشکیل شدند و اقدامات در نتیجه رایزینی‌هایی است که با دستگاههای دولتی انجام می‌شود.
فکر می‌کنم تقویت و ادامه این مسیر که به صورت نهادینه شده کار خود را شروع کرده، در آینده بتواند ثمرات خیلی زیادی داشته باشد زیرا در این سه سال توانست به خوبی هدف خود را پیدا کند.
این اتفاقات که با همراهی مردم رقم خورد، منجر به شکل‌گیری شبکه اجتماعی محلات شد درباره آن توضیح دهید
همانطور که گفتم یکی از مسیرهایی که رفتیم جلب مشارکت مردم بود. امروز بزرگترین طرح اجتماعی کشور به طور متمرکز در اصفهان انجام می‌شود. طرح شبکه سازی اجتماعی منحصر به اصفهان است. طرحی که مردم را پای کار و تصمیم‌گیری می‌آورد و حوزه قدرت و حاکمیت در مباحث مدیریتی و خدمات اجتماعی آنها را به رسمیت شناخته است. ما برای این طرح یک سال مطالعه داشتیم سپس طرح به شورای شهر آمد، همه اصول مثبت و منفی آن دیده شد و رأی گرفت اکنون سامانه مربوط به آن نیز طراحی شده است.
در دل ۲۲۰ محله شهری اصفهان شبکه‌ای از افراد نخبه، معتمدین، روحانیون، فعالان بسیج، زنان خانه‌دار، تحصیل کرده و شاغل و جوانان و نوجوان علاقه مند به مسائل شهری از دل همان محله، یک شبکه محلی تشکیل شد. این افراد از طریق یک سامانه به ۲۲۰ شبکه محلی وصل می‌شوند و تمام این ۲۲۰ شبکه از طریق سامانه مربوط به آن به نام "سام" به شبکه حامی متصل خواهند شد.
مدیریت شهری که همه این برنامه‌ریزی‌ها را کرده در کنار بسیج، بهزیستی، دانشگاه علوم پزشکی، کمیته امداد و سایر دستگاه‌ها تنها یک عضو این شبکه حامی است که شبکه‌های محلی را حمایت می‌کنند.
گفتید در حال برنامه ریزی هستید تا مردم خود برای شهر تصمیم بگیرند، آیا این رویه باعث ایجاد رانت نمی‌شود؟ آیا می‌توان گفت آسیب‌هایی که موضوعات شبیه به شورایاری تهران در تشریفاتی بودن داشتند در این طرح دیده شده و تکرار نمی‌شود؟
فرایند شبکه اجتماعی محلات با شورایاری متفاوت است. این شبکه فرایندی باز دارد، رانتی برای کسی ایجاد نمی‌کند و مبتنی بر پایگاه‌های اجتماعی و دواطلبانه است که احساس تعلق و مسئولیت پذیری افراد را بالا می‌برد.
شبکه اجتماعی محلات اکنون در چه مرحله‌ای است؟
اکنون این شبکه در ۲۲۰ محله تشکیل شده و از طریق سامانه به شبکه حامی متصل هستند. دستگاههای حاضر در شبکه حامی نیز از کارکرد شبکه اجتماعی محلات توجیه هستند البته سامانه ضعف‌هایی دارد که در حال به روزرسانی است.
من به عنوان یک شهروند چگونه می‌توانم از مزایای این شبکه مطلع بشوم؟ برای آگاهی‌رسانی در این رابطه چه اقدامی شده است؟
در هر شهرداری منطقه یک کارشناس شبکه محلی حضور دارد یعنی نیروی جدید استخدام و ساختار مربوط به آن ایجاد شده است. اساس این سامانه با مشارکت مردم زده شد، این که ادعا می‌کنیم شورای پنجم شهر اصفهان به مشارکت مردم اهمیت می‌دهد منظور اساسی است که در طرح‌هایی مانند شبکه اجتماعی محلات گذاشته شد.
به نظرم اوج و انفجار مدیریتی در حوزه اجتماعی اینجا بود زیرا تصمیم‌گیری‌ها به مردم واگذار شد بنابراین به نظرم مردم در جریان این اتفاق بوده‌اند و با مراجعه به بخش مربوط به آن می‌توانند داوطلبانه در تصمیمات شهر سهیم باشند.
شبکه اجتماعی محلات چه دستاوردی برای اصفهان خواهد داشت و مردم ۱۰ سال دیگر به‌طور ملموس چه تغییری را نسبت به دهه گذشته شهر احساس خواهند کرد؟
چند اتفاق پیش بینی کردیم. این طرح چهارچوب دار است. برای آن کار کارشناسی شده و ایده‌ها مدون شده است. این طرح مصوبه دستگاههای نظارتی و بالادستی را دارد بنابراین تلاش شده پس از این ادامه داشته باشد.
ما چند هدف را دنبال کردیم یکی این که مردم خود اگر در تصمیم‌گیری‌ها شرکت کنند بهتر از حاکمیت می‌توانند مشکلات محله را حل کنند. نکته دوم اگر مردم به عنوان عامل و رابط انتقال داده قرار بگیرند و حاکمیت نگاه از بالا به پایین خود را محدود کند و به مردم اعتماد شود، خود مردم بهتر می‌توانند افراد محله را از آنچه مورد نیاز شهر است آگاه کنند. با توجه به سنخیتی که بین افراد حاضر در شبکه و اهالی محله وجود دارد ارتباطات نیز نزدیک‌تر و با قوام بیشتر خواهد بود.
نکته بعدی که با تشکیل شبکه‌های محلی دنبال تحقق آن بودیم این معضل است که اقدامات یکپارچه شود؛ اکنون دستگاهی که به‌طور مشخص متولی آسیب اجتماعی باشد نداریم مثلاً درباره اعتیاد دستگاههای مختلف متولی‌گری می‌کنند. همگی موازی یکدیگر، با ذهنیت خود به این عرصه ورود می‌کنند؛ از دادگستری گرفته تا آموزش و پرورش، شهرداری و دیگر دستگاه‌ها که البته هیچ کدام هم با دیگری هماهنگ نیست.
در این میان منابع به دلیل موازی کاری هدر رفته و کارها بی ثمر می‌شود، اقدامات مقطعی می‌شود و رویکردها بر اساس نگاه بالا و پایین شکل می‌گیرد. هدف دیگری که ما در شبکه‌های محلی دنبال کردیم ایجاد همکاری، تعامل و همراهی بین دستگاه‌ها بود؛ به گونه‌ای که برنامه‌ریزی هر کدام در شرایط مختلف از یک کانال عبور کرده و یک هماهنگی و هارمونی بین آنها برقرار می‌شود.
یکی دیگر از مزیت‌های شبکه محلی این است که شهر از روش‌های پایلوت محور نجات پیدا خواهد کرد یعنی این تفکر که کار را همواره به سمت پایلوت و اجرا در یک محله برده و منابع هدر می‌رود اتفاقی نمی‌افتد چون بقیه شهر رها می‌شود و صرفاً روی نقطه‌ای خاص متمرکز می‌شوند. در شبکه‌های اجتماعی محلات موازی کاری وجود ندارد پوشش صدرصد است و کاری ندارد کدام محله مشکل دارد. همه شهروندان را یا در معرض آسیب یا آسیب دیده می‌بیند.
کاهش هزینه‌ها، هماهنگی و وحدت بین سرفصل‌های آموزشی و جلوگیری از چندگانگی و تعارضات اداری و آموزشی برای شهروندان در این شبکه رقم می‌خورد.
درواقع باید بگویم در این طرح شبکه محلی را توانمند می‌کنیم و آموزش می‌دهیم، دستگاههای دیگر که همراه شهرداری شده‌اند را توانمند می‌کنیم و اطلاعاتی که باید برای مقابله با آسیب‌ها به مردم منتقل کنیم، از طریق این شبکه منتقل می‌کنیم. فرض کنید یک آموزش در مدتی کوتاه بین دو و نیم میلیون نفر در کلانشهر اصفهان توزیع می‌شود. یقیناً با توجه به این توضیحات، مردم نتیجه تشکیل شبکه اجتماعی محلات را به چشم خواهند دید.
گفت‌وگو از علی یگانه‌نسب، خبرنگار شهری ایمنا
نظر شما