به گزارش خبرنگار ایمنا، چند سالی است که نشر اشعار و متون برخی نویسندگان و شاعران با نام‌های جعلی و فاقد سند، به هزینه تخریب ادبیات جلب توجه می‌کند و نسلی که به مطالعه و تحلیل منطقی عادت ندارد را دچار کج فهمی می‌کند. در واقع می‌توان گفت امروزه نشر جعلیات یکی از اساسی‌ترین مشکلات ادبیات به شمار می‌رود. عبدالجبار کاکایی، شاعر معاصر در این باره گفته است: "در شبکه‌های مجازی شعری مبتذل به نام من منتشر می‌شود که روحم هم خبر ندارد چنین شعری گفته باشم". شاعران معاصری که در قید حیات هستند، می‌توانند نسبت به جعلیات واکنش نشان دهند، اما این مساله زمانی جدی‌تر می‌شود که میراث مولانا، سعدی، حافظ، فردوسی و سایر شاعران کهن فارسی نیز از این جعلیات در امان نمی‌ماند. در این میان متخصصانی هستند که سعی می‌کنند مانع ورود خوراک جعلی به ذهن مردم شوند.
بهار مشیری، دختر فریدون مشیری که تلاش می‌کند مانع نشر جعلیاتی به نام این شاعر شود، درباره هدف از نشر جعلیات ادبی به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: از آنجایی که مشخص نیست هدف از نشر جعلیات تخریب ادبیات فارسی است یا خیر، نمی‌توان در این خصوص به شخصی اتهام زد، اما ادبیات فارسی با نشر جعلیات تخریب نمی‌شود. افرادی که جعلیات را نشر می‌دهند صرفاً خود را به سخره می‌گیرند.
وی با اشاره به اینکه یکی از راه‌های درک جعلی بودن متون ادبی کتابخوانی است، می‌افزاید: افراد باید توجه بیشتری به خواندن کتاب داشته باشند تا اطلاعات مفیدی به ذهن خود انتقال دهند. از طرفی وقتی با اشعار و متن‌های ادبی آشنایی داشته باشند می‌توانند تفاوت میان جعلیات و مستندات را از یکدیگر تشخیص دهند.
دختر فریدون مشیری ادامه می‌دهد: از نظر من دلیل بی‌توجهی نسل جوان و دیگر افراد به کتاب و مستندات، گرایش بیش از حد آنها به فضای مجازی است. مردم ما به چیزهای بی اهمیت بیشتر توجه می‌کنند تا خواندن کتاب، در واقع کتاب در کشورهای جهان اول جزو سبد اصلی خرید مردم است، اما در فرهنگ ما جایگاه چندانی ندارد.
مشیری ضمن بیان راه‌های فرهنگ سازی بهتر درباره کتابخوانی، تصریح می‌کند: فرهنگ سازی برای افراد و خصوصاً نسل جوان باید از مدرسه آغاز شود. به طور متوسط در اکثر خانه‌ها دیوان حافظ یا شاهنامه وجود دارد، اما ممکن است به آن رجوع نشود. در بعضی از خانواده‌ها پدر یا مادر فرزندان خود را به آموختن اشعار تشویق می‌کنند یا دانش آموزان برای انجام تکلیف مرتبط با این کتاب‌ها ارتباط بیشتری با آنها برقرار می‌کنند.
وی اضافه می‌کند: علاقمند به شعر و ادبیات همیشه مسیر خود را پیدا کرده و به مرور زمان نسبت به کتاب و کتابخوانی علاقه پیدا می‌کند. اما معلمان و اساتید با معرفی کتاب‌های خوب به دانش آموزان و دانشجویان می‌توانند نقش بسزایی در این فرهنگ سازی داشته باشند.
خطر ورود جعلیات به آثار چاپی جدی است
نازنین توتونچیان، مدیر کمپین مبارزه با نشر جعلیات ادبی، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: نمی‌توان تاریخ دقیقی مشخص کرد، اما نشر جعلیات ۷ یا ۸ سالی است که با گسترش شبکه‌های اجتماعی آغاز شده و به مرور زمان نیز در حال افزایش است. درباره هدفمند بودن این جعلیات نمی‌توان به طور قطع نظر داد. مسلماً بسیاری از مردم هدف خاصی ندارند و صرفاً از روی ناآگاهی جعلیات را منتشر می‌کنند، اما گاهی به نظر می‌رسد که برخی افراد سودجو، آگاهانه از این آب گل‌آلود ماهی می‌گیرند.
وی می‌افزاید: نشر جعلیات آسیب‌های مختلفی دارد. برای نمونه باعث می‌شود تصورات نادرستی از شاعران و سبک آنها در ذهن مردم شکل بگیرد و این امر به تدریج ذائقه هنری و ادبی مردم را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اگر با این آفت مقابله نکنیم به ادبیات و فرهنگ آسیب جدی وارد می‌شود. تأثیر جعلیات بر نسل جوان و به ویژه نوجوانان به دلیل ارتباط بیشتر آنها با فضای مجازی بیشتر است به طوری که ارتباط آنها با آثار اصلی در حال از بین رفتن است و جعلیات به مرور جایگزین آثار اصلی می‌شوند.
مدیر کمپین مبارزه با نشر جعلیات، تصریح می‌کند: نشر جعلیات به ادبیات آسیب وارد کرده و در صورت ادامه این روند و ورود جعلیات به منابع چاپی، این آسیب بیشتر و جدی‌تر نیز خواهد شد. با اطلاع‌رسانی به مردم می‌توان تا حد بسیاری با جعلیات مقابله کرد.
توتونچیان ادامه می‌دهد: خوب است که مردم بدانند بخش عظیمی از اشعار و متون منتشر شده در فضای مجازی قابل اعتماد نیست. راه‌های مختلفی برای مقابله با جعلیات وجود دارد. رسانه‌ها می‌توانند نقش پررنگی در اطلاع‌رسانی و افزایش آگاهی مردم ایفا کنند همچنین آموزش نسل جوان به طوری که هر مطلب غیر مستندی را نپذیرند و به اشتراک نگذارند و کتاب‌ها را منبع خود قرار دهند نیز بسیار مؤثر است علاوه بر این برگزاری برنامه‌های فرهنگی مرتبط و حتی آموزش معلمان ادبیات می‌تواند نتایج مثبتی داشته باشد.
وی می‌افزاید: با انتشار هر چه بیشتر آثار اصلی شاعران و نویسندگان می‌توان با جریان مخرّب نشر جعلیات مقابله کرد. اجرای طرح‌های مفید و خلاقانه برای دعوت به مطالعه منابع اصلی نیز می‌تواند حرکت مؤثری باشد.
مدیر کمپین مبارزه با نشر جعلیات خاطر نشان می‌کند: مردم و به ویژه اهالی فرهنگ و ادبیات استقبال خوبی از کمپین مبارزه با نشر جعلیات داشته‌اند، اما برای مبارزه با این جریان مخرّب به همراهی افراد بیشتری نیاز است و انتظار می‌رود که رسانه‌ها در این زمینه اطلاع‌رسانی کنند.
جعلیات ذوق شعری مردم را ضعیف کرده است
مرتضی رشیدی، عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه نجف آباد، در این باره اظهار می‌کند: داستان جعلیات موضوع تازه‌ای نیست و در تاریخ ادبیات سابقه داشته است. در جُنگ‌های شعری و مجموعه‌های ادبی قدیم نیز نمونه‌هایی دارد. اما با رشد و توسعه فضای مجازی جعلیات ادبی و فرهنگی گسترش بیشتری پیدا کرده است به‌طوری که حتی برای تبلیغات هم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وی می‌افزاید: البته پیشینه و ریشه فرهنگ و ادبیات چنان غنی و قوی است که به این سادگی آسیب جدی نمی‌بیند، اما گسترش جعلیات به فکر توده مردم آسیب رسانده و ذوق شعری و درک ادبی آنها را ضعیف کرده است؛ به شکلی که عموماً قدرت تشخیص شعر خوب از بد را از دست داده‌اند و حتی متوجه نمی‌شوند که مثلاً مولانا شعر نو نمی‌گفته است و بسیاری از شعرهایی که به حافظ و سعدی و خیام نسبت می‌دهند ربطی به آنها ندارد.
این استاد ادبیات تصریح می‌کند: علی‌رغم گسترش جعلیات و رشد جریان‌هایی که عمداً و به قصد آسیب رساندن به فرهنگ و ادبیات رواج می‌یابند، همچنان علاقمندی به شعر و ادبیات در کشور ما بسیار است و به مدد شبکه‌های اینترنتی، متخصصان حوزه شعر و حتی عامه مردم اقبال بیشتری به شعر، ادبیات و فرهنگ نشان داده‌اند.
رشیدی اضافه می‌کند: حضور به موقع متخصصان و اهل ادب در این حوزه بسیار راهگشا است. خوشبختانه چند سالی است که با عضویت و همکاری تعدادی از دوستان دانشگاهی و خانواده برخی شاعران معاصر، «کمپین مبارزه با نشر جعلیات فرهنگی» تشکیل شده و در تلگرام و اینستاگرام و فیس‌بوک فعالیت دارند.
گزارش از: محمد صابری، خبرگزاری ایمنا
نظر شما