به گزارش ایمنا، روزنامه اعتماد نوشت: این جملات را یک فعال بازنشسته معدن «طزره» می‌گوید؛ معدنی که ظهر شنبه؛ ۱۱ اردیبهشت ماه دیواره‌هایش ریخت و دو کارگر استخراج؛ میلاد روشنایی و سیداصغر افضلی را بلعید و حالا؛ ۵ روز بعد از وقوع این حادثه تلخ، مسؤولان دولتی، تلاشی بیهوده خرج می‌کنند که از «پای کار بودن شأن» گزارش بدهند در حالی که خیلی خوب می‌دانند این بار هم، زنده و مرده‌ای در کار نخواهد بود.
سقف به کف رسید
ظهر شنبه؛ همزمان با روز جهانی کارگر، ساعاتی بعد از آغاز شیفت اول کار در تونل ۴۲ معدن طزره، وقتی میلاد روشنایی و سیداصغر افضلی، مشغول استخراج زغال از دیواره کارگاه بودند، سقف کارگاه ریزش می‌کند. خبر به واحد امداد و نجات معدن می‌رسد و تیم امداد، روانه معدن می‌شود و مسؤولان دولتی استان هم در جریان حادثه قرار می‌گیرند. از هلال احمر و اورژانس و فرمانداری دامغان هم کارمندانی به منطقه اعزام می‌شوند تا برای مرکز، گزارش بدهند. از ظهر شنبه تا عصر دیروز، اخبار تداوم عملیات امداد به روزرسانی می‌شود ولی لابه لای سطرهای این اخبار، هیچ جمله امیدوارکننده‌ای نیست جز آنکه تیم امداد، واگن‌های بیشتری برای تخلیه آوار داخل تونل نیاز دارد…
تمام کارگاه‌های استخراج معدن طزره، تعطیل است. یک پیشکسوت معدن که در اغلب حوادث معادن زغال سنگ، به عنوان مشاور فنی و نیروی عملیاتی، به محل وقوع حادثه دعوت می‌شده تا امداد و نجات با مدد تجربه و دانش همزمان پیش برود، به من می‌گوید که به دلیل نامعلوم، این بار و برای اولین بار در طول ۳۰ سال همکاری با معدن، او و دوستانش که عمرشان را در تجزیه لایه‌های معادن زغال صرف کرده‌اند، از اقدامات امدادی و فنی برای این حادثه، بی خبر مانده‌اند چون… کارگران معدن و متخصصان استخراج، از صحبت با رسانه‌ها منع شده‌اند چون… یکی از کارگران معدن، پس از اصرارهای مکرر من فقط می‌گوید که: «معدن، تازه به سودآوری افتاده بود. اقدامات رفاهی شروع شده بود. افزایش دستمزدها، بهبود ایمنی، با این اتفاق، شاید دوباره به جای اول برگردیم…» و گوشی تلفن را قطع می‌کند. حتماً این اتفاق نمره منفی دوباره ای در کارنامه شرکت زغال سنگ البرز شرقی خواهد بود. همان طور که خرداد سال ۱۳۹۸ و بعد از ریزش تونل معدن و جان باختن دو کارگر استخراج، رئیس کمیسیون کارگری استان سمنان، از مسؤولان استان خواست که گزارشی از این حادثه ارائه شود؛ گزارشی که هیچ گاه منتشر نشد. شاید به همین دلیل است که مسؤولان شرکت زغال سنگ البرز شرقی، در گفت وگوهای تکراری که ظرف روزهای گذشته با رسانه‌های دولتی داشته‌اند، تلاش کرده‌اند بار مسؤولیت خود را سبک کنند و تداوم اقدامات امدادی را بازنشر می‌دهند اما واقعیت، حرف‌های دیگری دارد؛ واقعیت این است که حالا، در همین ساعتی که این گزارش را می‌خوانید، ساعت‌ها از مرگ میلاد روشنایی و سید اصغر افضلی گذشته است؛ مرگی تلخ؛ تلخ‌تر از بوی گند زغال...
فعالان قدیمی معدن طزره که حالا یا بازنشسته شده‌اند، یا به بخشی دیگر از معادن چهارگانه منتقل شده‌اند، در حرف‌هایشان هر امیدواری به زنده یابی امدادگران را بیهوده می‌دانند چون مختصات فنی حادثه، جای هیچ امیدی باقی نمی‌گذارد.
یکی از پیشکسوتان ایمنی معدن طزره، مختصات کارگاه استخراج حادثه دیده را کنار تجربیات فنی و دانش معدن شناسی می‌گذارد و بعد از تجمیع محاسباتش، به من می‌گوید: «لایه زغال مثل یک مکعب مستطیل و دارای طول و عرض و ارتفاع و عمق است. کارگر معدن، این مکعب مستطیل را استخراج می‌کند. در زمان استخراج، فاصله بین سقف و کف این مکعب مستطیل، با پیکور (مته های صنعتی) تراشیده می‌شود. همزمان، برای جلوگیری از ریزش سقف بالای سر لایه‌ها، فضای خالی شده بین سقف و کف باید با الوارهای چوب پر شود. لایه در حال برداشت در تونل ۴۲، حدود ۵۰ متر طول و یک متر ارتفاع و ۱۲ متر عرض داشته. با برداشت اولین برش استخراج، هنوز سقف محکم بوده ولی معمولاً، سقف کارگاه، از عقب به سمت برش نشست و ریزش می‌کند تا در نهایت، ریزش کند و به کف بچسبد و به ازای ضخامت هر لایه‌ای که در فاصله سقف و کف، برداشت می‌شود، ۳ الی ۵ برابر، فشار و وزن از سطوح بالاتر ایجاد می‌شود. بنابراین، اگر ضخامت اولین لایه‌ای که برداشت شده، یک متر بوده، حدود ۵ متر فشار از سطوح بالاتر، تولید شده. بنا به اعلام مسؤولان شرکت، کارگران، ۱۳ متر زغال استخراج کرده‌اند و ۳۵ متر پیشروی در طول کارگاه داشته‌اند. معمولاً نزدیک جبهه کار، یک ردیف چوب کمکی موسوم به جرز کار گذاشته می‌شود که این منطقه، به عنوان منطقه امن، باید تخلیه و ممنوع از تردد باشد. وقتی سقف به وضعیت ریزش می‌رسد، گرد و خاک منتشر می‌شود و صداهایی مثل رعد و برق در داخل لایه‌ها تولید می‌شود که استاد کار، با مشاهده این علائم، باید خطر را بفهمد و بداند که کارگاه، به مرحله تخریب رسیده و به اصطلاح، بلوک اول، تخریب شده و باید بلافاصله کارگران را از کارگاه خارج کند چون حتماً بعد از دو یا سه شیفت کار، کل سقف ریزش می‌کند و روی کف می‌نشیند و در این تخریب هم، هیچکس زنده نخواهد ماند.»
این پیشکسوت معدن طزره، با ابراز تأسف از بی نتیجه بودن اقدامات امدادی و آوار برداری که به امید واهی زنده یابی کارگران محبوس از کارگاه معدن طزره در حال انجام است، می‌گوید: «نه تنها احتمال زنده ماندن این کارگران، صفر است، چون کل سقف، روی کف، خوابیده، تا انتهای سینه کار، لایه‌های زغال بوده ولی کارگران، زیر زغال دفن نشده‌اند چون آواری که ریزش کرده، زغال نیست بلکه تناژ سنگ است و در واقع، تا سقف کوه ریزش کرده و به کف چسبیده و با محاسبه عمق و ارتفاع و عرض و طول لایه در حال استخراج، می‌توان گفت که وزن آوار، بیش از ۴۳ تن بوده است. حتی با فرض خوش بینانه زنده بودن کارگران در همان روز اول حادثه، با گذشت ۴ روز، هر حفره هوایی که باز بوده هم تا حالا مسدود شده چون ریزش‌ها ادامه دارد. بعید می دانم که از این آوار حتی بتوانند جنازه‌ای بیرون بیاورند چون حجم آوار در حدی سنگین است که اصلاً جنازه‌ای وجود نخواهد داشت مگر اینکه به صورت روباز، کارگاه را بشکافند تا شاید به جنازه‌ها برسند. وگرنه، هرگونه عملیات برای خارج کردن جنازه، بی معناست چون صرف تخلیه آوار برای رسیدن به جنازه‌ها کفایت نمی‌کند بلکه باید اطراف آوار هم خالی شود.»
این پیشکسوت ایمنی معادن زغال سنگ، به خاطره‌ای از حوادث معدن طزره اشاره می‌کند؛ خاطره‌ای که تاکید مجددی است بر اینکه میلاد روشنایی و سیداصغر افضلی برای همیشه از دست رفته‌اند: «مهندس استخراج، صبح که کارگران را در افق‌ها تقسیم می‌کند، می‌داند که کدام کارگر در کدام پله، مشغول به کار است. چند سال قبل، وقتی سقف یکی از کارگاه‌های معدن ریزش کرد، با حجم آواری غیر قابل تخمین مواجه شدیم و تنها راه مؤثر، این بود که مثل کانال کولر، نقب زدیم و از دل توده زغال، به عمق ریزش رسیدیم و در آن عمق، موفق شدیم پای جنازه را ببینیم و بدنش را از زیر آوار خارج کنیم. دسترسی به آن جنازه، یک معجزه بود، ولی معجزه تکرار نمی‌شود.»
ساعت ۷ عصر دیروز، ۸۰ ساعت از وقوع حادثه ریزش کارگاه معدن طزره گذشته بود. مجتبی خالدی؛ سخنگوی اورژانس کشور، بعد از کسب آخرین خبر از تکنیسین اورژانس مستقر پای ورودی معدن طزره، در یک پیامک برای من نوشت: «پس از ۸۰ ساعت، وضعیت، همان طور است.»
«همان طور» بعد از اخباری که از عصر روز شنبه ۱۱ اردیبهشت ماه منتشر شده، یک معنای ساده دارد؛ نه جنازه‌ای پیدا شده، نه موفقیتی برای رسیدن به کارگران محبوس به دست آمده، نه صدایی، نه علامتی، هیچ، هیچ نشانه‌ای که امید به زنده بودن میلاد روشنایی و سید اصغر افضلی را تقویت کند، وجود ندارد.
مظفر محمدخانی؛ مدیر جمعیت هلال احمر استان سمنان، در جواب سوالم، درجات مرگ تدریجی معدنچیان محبوس را این طور توصیف می‌کند: «یک انسان، اگر ۳ دقیقه از اکسیژن محروم بماند، سه روز آب نخورد، سه هفته غذا نخورد، می میرد. اما، هیچکس نمی‌داند این کارگران در چه شرایطی هستند؛ آیا زیر آوار مانده‌اند یا در جان پناه هستند؟ احتمال هر فرضی درباره زنده بودن یا مرگ آنها، یک در هزار است.»
سال ۱۳۹۳، روزنامه اعتماد به مناسبت فرا رسیدن روز جهانی کارگر، گزارشی از احوال و کار کارگران معدن زغال سنگ طزره منتشر کرد. برای تهیه این گزارش مصور، داخل معدن طزره رفتیم؛ تا عمق ۲۴۰ متری زمین، داخل تونل‌ها، داخل کارگاه‌ها؛ تونل‌ها، هرچه پایین‌تر و پایین‌تر می‌رفتی، تاریک‌تر و سردتر و باریک‌تر می‌شد. کارگاه، حفره‌های باریکی بود در درازای تونل‌ها و در سرازیری یا سربالایی شیب کوه. عمق کارگاه، معادل محیط بدن یک نفر بود. کارگر استخراج، باید خود را مماس با دیواره زغال در کارگاه بالا می‌کشید و به اصطلاح، «افق بالا» را استخراج می‌کرد یا در چاه‌های تک نفره، به کمک الوارهای پرچ شده به دیوار تکیه گاه، آویزان می‌ماند و با مته های ۱۰ کیلویی و ۱۵ کیلویی، لایه زغال را از دیواره جدا می‌کرد. هر دو؛ کارگر استخراج افق بالا یا افق پایین، به معاوضه مرگ و زندگی می‌آمدند در هر نوبت کاری. وقتی از سر حفره افق بالا، به انتها نگاه کردم و هیچ نوری ندیدم و گرده زغال فقط بر سرم می‌بارید، وقتی روی برش‌های چوبی افق پایین، آویزان مانده بودم و نمی‌توانستم وزن بدنم را از آن سراشیبی منتهی به ده‌ها تن خاک زغال، بالا بکشم، این معاوضه مرگ و زندگی را ملموس‌تر از دم و بازدمی که الان دارم لمس کردم، ترسیدم. خیلی ترسیدم. ولی آن ده‌ها کارگری که با ما حرف زدند و جلوی دوربین دانیال شایگان؛ عکاس روزنامه «اعتماد» ایستادند و تن‌های استخوانی و صورت‌های سیاه و دست‌های پینه بسته شأن را شستند، تعریف «ترس» را از یاد برده بودند چون باید به ضرورت «نان» فکر می‌کردند.
حالا، ۷ سال بعد، یکی از همان ده‌ها کارگر که در اتاقک چوبی محل استراحت کارگران؛ بیرون از معدن، کنار ما نشست و از کتری دوده زغال بسته، برای‌مان چای ریخت و حرف زدیم و از آتش روشن در پیت حلبی وسط اتاقک، دست و صورت زغالی مان را گرم کردیم، پای تلفن، می‌توانم تصور کنم که همین طور که گوشی تلفن در دست دارد و سوالات من را می‌شنود، دوباره، چشم‌هایش خیس می‌شود از اینکه باز هم… باز هم و باز هم… قصه مرگ کارگران معدن زغال سنگ، نقطه پایان ندارد.
«یک درصد، خدا کند که یک درصد زنده باشند. یک درصد خدا کند فرصت فرار داشته باشند. اگر خودشان را به جان پناه رسانده باشند، تا ۲۱ روز هم زنده می‌مانند چون آنجا هوا هست. اگر زیر آوار له نشده باشند، اگر به جان پناه رسیده باشند، زنده می‌مانند. فقط یک درصد…»
گاه شماری حادثه ریزش کارگاه معدن طزره
۱۱ اردیبهشت؛ اولین روز وقوع حادثه:
قبل از ظهر، به دنبال ریزش سقف کارگاه استخراج در تونل ۴۲ معدن زغال سنگ طزره (از معادن چهارگانه شرکت زغال سنگ البرز شرقی و موسوم به کارگاه استخراج ۱۳ پیشرو) دو کارگر که مشغول استخراج رگه‌های زغال بوده‌اند، زیر آوار حبس می‌شوند. این کارگاه، ۷۰ متر عمق داشته و میلاد روشنایی و سید اصغر افضلی، در عمق ۳۵ متری این کارگاه، مشغول کار بوده‌اند.
مهدی بندرآبادی، فرماندار شهرستان دامغان: در اولین لحظات بعد از دریافت این خبر، تیم‌های امداد و نجات مجموعه البرز شرقی، برای حفر دو تونل جهت دسترسی به معدنچیان محبوس، عملیات امداد را آغاز کرده‌اند. ۴ تیم امداد و نجات از شاخه البرز شرقی در استان گلستان هم به منطقه اعزام شده‌اند.
۱۲ اردیبهشت؛ ۲۴ ساعت بعد از وقوع حادثه:
تلاش گروه‌های امدادی برای یافتن ۲ کارگر گرفتار در معدن طزره دامغان ادامه دارد اما هنوز از وضعیت این ۲ نفر اطلاعی در دست نیست. برای اکسیژن دهی به کارگران محبوس، در تونل حفره‌ای حفر شده است.
۱۳ اردیبهشت؛ ۴۸ ساعت بعد از وقوع حادثه:
سخنگوی استانداری سمنان: سه اکیپ از استان گلستان جهت کمک به مهار حادثه ایجادشده در معدن طزره دامغان اعزام و در محل حادثه مستقر هستند. عملیات ایجاد دستک به منظور ورود به کریدور اصلی در حال انجام است و تا این لحظه به افراد حادثه دیده دسترسی پیدا نشده است. همزمان با ایجاد دستک عملیات تخلیه زغال هم در حال انجام است. اکسیژن رسانی به معدن کاران و حادثه دیدگان به وسیله شلنگ‌های مخصوص در داخل معدن ریزش کرده در حال انجام است و نگرانی از بابت کمبود اکسیژن وجود ندارد. چهار پایگاه امداد و نجات زغالی در سطح کشور فعالیت دارند که یکی از این پایگاه‌ها در استان سمنان فعال است.
فرماندار شهرستان دامغان: قریب به ۴۸ ساعت از این سانحه می‌گذرد و هنوز موفق به رسیدن به محل سانحه نشده‌ایم.
منصور شریف، مدیرعامل شرکت زغال سنگ البرز شرقی: این حادثه با حجم زیادی از ریزش آوار همراه است و به همین دلیل تاکنون دسترسی به کارگران محبوس شده امکان پذیر نشده است. تا صبح امروز، بیش از ۲۰۰ واگن آوار از محل وقوع حادثه خارج شده است. ۵ گروه امدادی، دو مسیر تونل و حفره‌های جدیدی برای رسیدن به محل حادثه ایجاد کردند که تلاش‌ها از طریق تونل موازی با محل حادثه بی نتیجه بود و هم اکنون در مسیر دوم امدادگران در حال آواربرداری هستند و اکسیژن دهی با تجهیزات تهویه مصنوعی برای کارگران محبوس هم در حال انجام است.
رئیس هلال احمر شهرستان دامغان: فرآیند عملیات امدادرسانی و آواربرداری توسط تیم‌های تخصصی معدن البرز شرقی و برخی از تیم‌های تخصصی معدن آزادشهر در حال انجام است اما متأسفانه به دلیل حجم بالای ریزش معدن هنوز به معدنچی‌ها دسترسی پیدا نکردند و هیچ ارتباطی هم با معدنچیان برقرار نشده است. متأسفانه حجم بالایی از زغال و خاک در اثر ریزش معدن تلنبار شده و همین سرعت رسیدن به معدنچیان را طولانی می‌کند. تاکنون هیچ اطلاعی از معدنچیان گرفتار در دسترس نیست و ممکن است دسترسی به آنها طی ساعات آینده یا حتی چند روز آینده ممکن شود. کار تخلیه معدن به تدریج در حال انجام است، امیدواریم که معدنچیان گرفتار نجات داده شوند، اما به هر حال هیچ اطلاع یا ارتباطی با آنها برقرار نشده است.
۱۴ اردیبهشت؛ ۷۲ ساعت بعد از وقوع حادثه:
رئیس شورای کار معادن البرز شرقی: ۴ اکیپ ۳۰ نفره در حال امداد و نجات به معدنچیان محبوس در منطقه طزره دامغان هستند. از ابتدای وقوع حادثه تونل اضطراری به طول حدود ۳۰ متر حفر شد که به ازای پیشروی هر یک متر دستک‌هایی به داخل کارگاه ایجاد می‌شد تا از حضور معدنچیان در محل کار اطلاعاتی کسب کنیم. پس از حفر تونل به سمت محل کار کارگران و عدم حضور آنها در این محل، با توجه به احتمال حرکت معدنچیان به سمت گام تخریب باید ابتدا زغال و ریزش‌های ناشی از تخریب تخلیه شود. با مشاهده چوب‌های استفاده شده توسط معدنچیان و جرزهایی که بسته بودند حرکت کارگران به سمت گام تخریب بیشتر محتمل است و باید ریزش‌های داخل تخریب تخلیه شود و هنوز به صورت قطعی نمی‌توانیم در این زمینه اظهارنظر کنیم.
معاون معدنی و بهره برداری شرکت زغال سنگ البرز شرقی: به خاطر وجود تخته سنگ‌ها در مسیر آوار برداری تونل، عملیات با کندی صورت می‌گیرد ولی پیش بینی‌ها حاکی از پایان این عملیات تا حوالی ظهر امروز است.
رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت دامغان: تاکنون ۳۰۰ واگن زغال سنگ و آوار از محل محبوس شدن ۲ معدنچی طزره دامغان خارج شده است اما هیچ نشانه‌ای از معدنچیان یافت نشد. تیم‌های تخصصی طی ۷۵ ساعت اخیر از ظهر شنبه تاکنون بدون وقفه و با تلاش فراوان در حال آواربرداری برای رسیدن به ۲ کارگر محبوس در معدن هستند ولی به نتیجه‌ای نرسیده‌اند. طبق برآوردها، هزار و ۵۰۰ تن حجم خاک آوار موجود در محل حادثه است که توسط امدادگران معدن در حال تخلیه است.
نظر شما