به گزارش ایمنا، تمام استراتژی‌هایی که برای توسعه پایدار شهرها تبیین می‌شوند، متناسب با نیازهای افراد ناتوان و معلولان جسمی هستند و امروزه درصد بالایی از کلان‌شهرها به این امر مهم توجه زیادی دارند. گزارشی در این خصوص را که پیش‌تر در «پانزدهمین شماره مجله الکترونیک شهرگاه» منتشر شده است، در ادامه می‌خوانید:
هر اندازه طراحی و توسعه فضاهای مختلف شهری بهتر باشد، کاربری مکان‌ها برای افراد ناتوان بالاتر می‌رود و یک شهر به معنای واقعی به «توسعه پایدار» دست می‌یابد. در واقع اهمیت برابری شهروندی این است که افراد دارای معلولیت مانند سایر افراد جامعه از امکانات موجود در فضاهای عمومی شهری برخوردار شوند. افراد دارای معلولیت جسمی معمولاً به دلیل موانع جسمی، سیاست‌های ناعادلانه استفاده از زمین، ساختمان‌های غیراستاندارد و فضاهای عمومی ناکافی در دسترس، قادر به جابه‌جایی و حرکت استاندارد در شهرها نیستند.
برخی از کشورهای پیشرفته جهان از دهه هشتاد به بعد، به نیازهای معلولانی که از جنگ برگشته، پی برده‌اند. وقتی ابعاد اجتماعی مسئله گسترش یافت، این موضوع حتی بیشتر اهمیت پیدا کرد. این کشورها برنامه‌هایی را اجرا کردند که حرکت معلولان جسمی بدون مشکل در شهرها تضمین شود. همچنین مسئولیت جدیدی تحت عنوان «افسر دسترسی» ایجاد شد که استانداردهای توسعه شهری را بر اساس توصیه‌های جامعه معلولان تهیه می‌کرد.
طرح «افسر دسترسی» در شهرها
امروزه اکثر کلانشهرهای دنیا، «افسران دسترسی» دارند که گاهی «افسران طراحی دسترسی» یا «افسران معلولیت‌ها» نیز نامیده می‌شوند. آنها مسئول مذاکره با توسعه‌دهندگان، طراحان شهری و ساختمانی برای تهیه بهترین استانداردهای دسترسی در تمام ساختمان‌ها و بزرگراه‌های شهرها هستند که از این طریق نه تنها معلولان، بلکه سایر افراد مسن، کودکان و زنان باردار نیز بتوانند از امکانات شهری به راحتی استفاده کنند. در واقع این افسران در اختیار شهرداری‌ها هستند تا هنگام اجرای هر پروژه شهری یا ساختمانی به مجریان، پیمانکاران و توسعه‌دهندگان معرفی شده و همانند یک مشاور متخصص در کنار آن پروژه قرار گیرند.
نظارت بر سازگاری ساختمان‌های موجود با نیازهای افراد معلول جسمی و سایر افراد ناتوان و دسترسی فضاهای شهری در طرح‌های جدیدی همچون «افسر دسترسی» انجام شد. اجرای طرح «افسر دسترسی» یک تغییر عمده در جهت مناسب‌سازی فضاهای شهری برای استفاده معلولان و تأمین حقوق آنها در روند برنامه‌ریزی و توسعه شهری بوده است. طرح‌های توسعه شهری در کشورهای پیشرفته اکنون الزامات سازگاری فضای شهری را با برنامه‌ریزی مناسب برای استفاده از قانون زمین شهری، استانداردهای ساختمان و مقررات موجود اجرایی می‌کنند.
عملکرد کشورهای اسکاندیناوی از جمله سوئد در این زمینه بسیار موفق‌تر از سایر کشورهای جهان بوده است. درواقع همه شهرداری‌های جهان، استانداردهایی را برای برنامه‌ریزی و طراحی شهری براساس نیاز معلولان تعیین کرده‌اند. «افسر دسترسی» مسئولیت طراحی یک برنامه توسعه شهری را برعهده دارد. دسترسی افراد دارای معلولیت جسمی به ساختمان‌ها، تجهیزات شهری، شبکه‌های حمل‌ونقل، مراکز تفریحی، جهانگردی و سایر ساختارهای مختلف فیزیکی شهری، به‌درستی و با رعایت استانداردهای لازم در طرح «افسر دسترسی» دیده شده و مورد توجه قرار دارند.
بنابراین بررسی عدم تطابق فضاهای عمومی شهری با نیازها و خواسته‌های افراد دارای معلولیت جسمی بسیار مهم است. برنامه‌ریزی صحیح استفاده از زمین برای ایجاد فضاهای کاربردی شهری و تأمین نیازهای معلولان در شهر، بهترین راه برای بیرون آوردن افراد از کار افتاده از خانه‌هایشان است. چنین اقدامی از طریق ایجاد فضاهای شهری مناسب و در دسترس، امکان‌پذیر خواهد بود.
درواقع طرح «افسر دسترسی» در هر پروژه‌ای متناسب با فضای شهری، قوانین مربوطه و ساختار آن پروژه، مشاوره‌های لازم را می‌دهد و به طور دقیق براساس نقشه‌های تخصصی می‌گوید که چطور آن پروژه شهری یا ساختمانی باید امکانات و دسترسی‌های لازم برای معلولان و افراد ناتوان را دراختیار داشته باشد.
کدام کشورها موفق عمل کردند؟
استرالیا، کانادا، هند، ژاپن، مکزیک، آمریکا و انگلستان از جمله کشورهایی هستند که بیشترین برنامه‌ریزی‌های شهری را برای افراد معلول و سایر ناتوان‌های جسمی داشته و طرح «افسردسترسی» را به طور کامل اجرایی کرده‌اند. درواقع تمامی این طرح‌ها به گونه‌ای اجرا می‌شوند که افراد معلول و ناتوان بتوانند به راحتی در کنار افراد عادی جامعه، زندگی و به خوبی از امکانات استفاده کنند.
شهرهای نیویورک، وینستون، اورلاندو و شیکاگو در ایالات متحده آمریکا از بهترین محیط برای معلولان برخوردارند. همچنین «بیرمنگام» در انگلستان به دلیل محبوبیت منابع برای معلولیت در فهرست برترین‌ها قرار گرفته است. این در حالی است که «برلین» آلمان هم به دلیل سیاست‌های جامع معلولیت و میزان بالای سرمایه‌گذاری افراد معلول و سایر افراد، در صدر شهرهای جهان جای دارد.
علاوه بر این، بندر «نانت» فرانسه در امتداد ساحل رودخانه لورین، به خوبی برای افراد معلول طراحی شده و به نوعی یک شهر ایده‌آل برای آنهاست. همچنین «استکهلم» شهری زیبا در سوئد که ۳۰ درصد آن بر روی آب است، با ایجاد شبکه‌های مختلفی از پل‌ها و خطوط شهری، برای معلولان بسیار مفید طراحی شده است.
نظریه‌ها
از منظر تئوری، شناسایی دقیق وضعیت معلولان و محدودیت‌های آنها در ارتباط با فضاهای عمومی شهری می‌تواند راهنمای ساختن شهرها و مکانی بهتر برای معلولان باشد. به منظور برنامه‌ریزی بهتر شهری برای انطباق فضاهای شهری مانند مسکن، مسیرهای عبوری، فضاهای اداری، ورزشی تفریحی و… طبقه‌بندی معلولان بر اساس ضوابط مختلف، ضروری است. مهمترین معیارها شامل نوع معلولیت و محدودیت عملکردی، نوع وسایل حمل‌ونقل، نوع مسکن و کیفیت زندگی هستند.
از نظر جامعه‌شناسی، معلولان و جامعه وظایف متقابل دارند. وظیفه جامعه مدرن، سازگاری فضاهای شهری با همه افراد جامعه از جمله معلولان است. به‌عنوان یک موجود اجتماعی، انسان‌ها برای تأمین نیازهای فردی و اجتماعی‌شان، تقاضای برقراری ارتباط با محیط خود را دارند.
درواقع دسترسی به امکانات شهری پیش‌نیاز اجتماعی شدن است. افراد معلول باید به عنوان بخشی از جامعه‌ای که از فضاهای مختلف شهری استفاده می‌کنند، مورد توجه قرار گیرند. بنابراین از دیدگاه نظری و تئوری، ضروری است که همه مردم از جمله معلولان در شهر فعال باشند. ازاین‌رو دسترسی به فضاهای عمومی مستلزم پذیرش این ایده است که همه افراد، از جمله افراد دارای معلولیت باید از تمام امکانات شهر بهره‌مند شوند. در مقررات ساخت‌وساز باید طراحی ساختمان‌ها و اماکن عمومی در دسترس همگان باشد؛ یعنی شهرها باید مناطق کافی از زمین‌های شهری را به فضاها و زیرساخت‌های عمومی که همزمان معلولان و ناتوانان جسمی هم بتوانند از آنها بهره ببرند، اختصاص دهند. علاوه بر این، هر شهر باید به گونه‌ای طراحی شود که هرکسی بتواند از آن برای هدف مورد نظر خود مانند حرکت یا ماندن استفاده کند.
نظر شما