به گزارش خبرنگار ایمنا، فوتبال در غرب قاره کهن همواره به قدرت‌های پرتعداد عربی آن شناخته شده و در میان‌شان، تنها ایران و ازبکستان با زبانی متفاوت به چشم می‌خوردند. حالا اما با افزایش تعداد تیم‌های حاضر در لیگ قهرمانان ۲۰۲۱، این فرصت به وجود آمده تا ملت‌ها، فرهنگ و زبان‌های متفاوت‌تری از این منطقه از آسیا پا به معتبرترین تورنمنت قاره بگذارند؛ اتفاقی که شاید بسیاری به آن منتقد باشند و رنگ و لعاب جذابی به این رقابت‌ها بخشیده است.
به طور قطع حضور استقلال دوشنبه از کشوری هم‌زبان با ما یعنی تاجیکستان، احساس ویژه‌ای برای ایرانیان دارد. تاجیک‌ها با فرهنگی غنی از ایران کهن و سال‌های حضور در بند شوروی پهناور، با تلفیق کلام فارسی و رسم‌الخطی منحصر به فرد با نام "سیرلیک"، به گفته خودشان "تاجیکی" را زبان معیار کشورشان کرده‌اند. آن‌ها اگر چه عمده واژه‌هایشان با آنچه در ایران و افغانستان صحبت می‌شود، شباهت دارد اما ورود برخی کلمات روسی و استفاده از واژگان نامتداول در ایران، خود را تا حدی متمایز کرده‌اند ولی همین تفاوت شنیدن کلام تاجیکی را برای ایرانی‌ها دل‌پذیر کرده است.
فوتبال که پدیده‌ای نوین محسوب شده و سیل کلمات نوینش را در سال‌های جدایی ملت‌های فارسی زبان به ایران، افغانستان و تاجیکستان برده معمولاً اصطلاحات بسیار متفاوتی و به خصوصی در هر یک از این کشورها دارد. عباراتی که گزارشگران تاجیکی برای گزارش یک مسابقه فوتبال به کار می‌برند، در نوع خود بسیار جالب بوده و شنیدنش خالی از لطف است.
حالا که استقلال تاجیکستان که برخلاف استقلال ایران، قرمز به تن دارد توانسته در آسیا خوش بدرخشد، بهانه خوبی برای پرداختن به واژگان فوتبالی در این کشور ماوراءالنهر است. آن‌ها در گروه A رقابت‌ها با برد ناباورانه چهار بر یک مقابل الهلال و سپس برتری در نود و هفتمین دقیقه مقابل شباب الاهلی برخلاف پیش‌بینی‌ها، صدر نشین گروه شده و از شانس بالایی برای صعود به یک هشتم نهایی در نخستین حضورش در ACL برخوردار است.
با این حساب اگر همه چیز برای تراکتور، استقلال و استقلال دوشنبه خوب پیش برود، احتمالاً شاهد حضور چهار تیم فارسی زبان در میان هشت تیم نهایی لیگ قهرمانان این فصل در منطقه غرب خواهیم که اتفاقی منحصر به فرد است؛ چرا که هر چند در ابتدا تنها پنج نماینده کشورهای فارسی زبان در مراحل گروهی حضور داشتند ولی حالا این شانس را دارند تا نیمی از مرحله حذفی منطقه غرب را تحت سلطه خود در آورند. در ادامه به بررسی برخی اصطلاحات خاص و جذاب گزارشگران تاجیکی به ویژه در دو مصاف آخر استقلال دوشنبه خواهیم پرداخت.
بسیار هم عالی دوستان ارجُمَند!
در برد پرگل استقلال مقابل الهلال، دو بازیکن با نام "منوچهر" نقش اصلی را داشته و هر کدام با ثبت دبل، این تیم قدرتمند عربستانی را پس از هجده سال در مرحله گروهی لیگ قهرمانان چهارتایی کردند. سومین گل این مسابقه را منوچهر صفروف با ارسال از سمت راست و روی اشتباه محاسباتی گلر الهلال به ثمر می‌رساند؛ جایی که دروازبان به خیال گذشتن سانتر مهاجم استقلال دوشنبه به بیرون، توپ را رها می‌کند تا پس از برخورد به تیرک، حریف ناآشنا را سه بر یک پیش بیاندازد.
گزارشگر تاجیکی این گل را درست مانند گزارشگرهای عرب با تب و تاب و مد طولانی روی آن تلفظ می‌کند: "وارد دروازه… و گل… و گل… و گللللللل … منوچهر صفروف… احسنت دوستان ارجمند".
او با تاکید فراوان بر لفظ "دوستان ارجمند" که احتمالاً معادل "بینندگان محترم" گزارشگرهای خودمان است، گل را اینگونه شرح می‌دهد: "همگی را غافل‌گیر می‌کند دوستان ارجمند… دروازبان الهلال در این وضعیت نتوانست ضربه منوچهر صفروف را دیده… اَی منوچهر… اَی منوچهر.. بسیار هم عالی دوستان ارجمند… امروز منوچهرها در میدان قهرمان بودند… ببینید چگونه پرتاب (ارسال) غافل‌گیر وارد دروازه الهلال و حساب کار سه بر یَک"!
اندکی نفس تازه می‌کَشیم
پس از افزایش اختلاف با الهلال به دو گل، فشار این تیم عربستانی برای جبران گل خورده بیشتر می‌شود تا تاجیک‌ها را نگران از دست رفتن نتیجه بی‌نظیرشان کند اما باز هم منوچهر صفروف با گلزنی در اواخر بازی، کار آبی‌پوشان باقدمت آسیا را تمام می‌کند. این بار رستم سوییروف توپ را برایش می‌کارد. بله رستم! این اسم‌های دو قسمت فارسی - روسی در تاجیکستان عادی بوده و بخش فارسی اغلب نام‌ها، برگرفته از متون قدیمی و فارسی کهن مثل شاهنامه است.
گزارشگر تاجیکی این صحنه را این چنین گزارش می‌کند: "رستم سوییروف، فوتبال‌باز (بازیکنان) امید بخش دسته (تیم) استقلال ببینید چگونه توپ را برای منوچهر صفر می‌گذارد (می‌کارد) و ضربه (شوت) منوچهر واقعاً هم عالی وارد دروازه می‌شود"
سپس بر طرف شدن نگرانی‌اش را بسیار شبیه به نفسی راحت می‌کشیم اما با عبارتی جدید و زیبا توضیح می‌دهد: "آه… باور کنید اندکی نفس تازه می‌کشیم از این گلی که دسته (تیم) استقلال زد".
نه تنها حساب را نگه داشتیم، بلکه توانستیم غلبه را از آن خود کنیم
استقلال دوشنبه آخرین دیدار خود را با شباب الاهلی امارات در حالی با پیروزی پشت سر گذاشت که تا دقیقه ۹۵ همه چیز برابر بود و به یک باره روی ضد حمله و خروج اشتباه دروازبان حریف، به گل رسیدند تا با این برد دراماتیک، راه صعودشان به مرحله حذفی را هموار کرده باشد.
برای روایت این گل هیجان‌انگیز، گزارشگر تاجیکی با ریتمی بسیار تند شروع به ادا کلمات می‌کند که فهمیدن برخی واژه‌هایش را دشوار می‌سازد: "نورعلی نور شود و چگونه امکانیات (موقعیت) بزرگ برای فوتبال باز موجود… و گللللللللل… ما نه تنها حساب (نتیجه) را نگاه داشتیم، بلکه توانستیم غلبه (برتری) را هم از آن خود کنیم بینندگان ارجمند".
"ما نود و پنج دقیقه انتظار کشیدیم تا که در دقیقه نود و ششم غلبه کنیم و این پیروزی تاریخی راه ما به مرحله پلی آف بزرگ لیگ قهرمانان را هموار کند".
خلاصه‌ای از اصطلاحات متفاوت گزارشگران تاجیکی!
فوتبال‌باز: (فوتبالیست)
دسته: (تیم)
نفسی تازه کشیدن: (نفس راحت کشیدن)
دوستان یا بینندگان ارجمند: بینندگان محترم یا عزیز)
حساب: (نتیجه)
غلبه: (برتری)
ضربه کُنجی: (کرنر)
پرتاب: (سانتر)
خط حمایه: (خط دفاع)
نیمه حمایه: (هافبک)
خط هجوم: (خطّ حمله)
ضربه نشان‌دار: (ضربه کات)
کنار: (اوت، بیرون)
جریمه‌گاه: (منطقه جریمه)
گرفت توپ: (حفظ توپ)
وقت‌گذرانی: (وقت‌کشی)
وقت ضایع: (وقت اضافه)
مخلص: (طرفدار)
به دور دیگر گذشتن: (صعود به مرحله بعد)
قاعده بازی را ویران کردن: (خطا)
امکانیات: (موقعیت گل)
نظر شما