به گزارش خبرنگار ایمنا، آزار کودکان هر روز رنگ جدیدی به خود می‌گیرد؛ هنوز ماجرای قتل نوزاد ۱۷ ماهه از یادها نرفته که در رخدادی تازه کودکی به دلیل پافشاری بر جانبداری از تیم محبوبش از طرف فرد دیگری مورد آزار قرار می‌گیرد. در روزهای اخیر به یُمن وجود شبکه‌های مجازی، تصاویری منتشر شد که در آن فردی با آزار یک کودک او را مجبور به شعار دادن علیه تیم فوتبال محبوبش (استقلال) می‌کند. رسانه‌های محلی شهرستان "داورزن" این کودک را حدود ۱۲ ساله و اهل روستای نهالدان این شهرستان معرفی می‌کنند. اقدامی که پس از انتشار تصاویر آن، طیف بزرگی از کاربران فضای مجازی خواستار برخورد قانونی با مسببانش شدند.
سایت باشگاه استقلال تهران در واکنش به این رخداد اعلام کرد این باشگاه ضمن ابراز تأسف عمیق از این اتفاق از مراجع ذی‌ربط درخواست کرده افرادی که در این کلیپ، کودک هوادار این باشگاه را مورد خشونت کلامی و فیزیکی قرار دادند را مورد پیگرد قانونی قرار دهد.
دانستن چرایی و علل کودک آزاری بسیار مهم است و پرداختن به آن در ایجاد آگاهی، فرهنگ‌سازی، کاهش این معضل اجتماعی مؤثر خواهد بود. برای تحلیل بیشتر این آسیب اجتماعی با شهرزاد دوستانی، روانشناس و مشاور تخصصی کودک و نوجوان گفت‌وگویی انجام دادیم که شرح آن را در ادامه می‌خوانید:
کودک آزاری چیست؟
کودک آزاری چهار شکل اصلی عاطفی و روانی، بدنی، جنسی و غفلت و بی‌توجهی دارد و مواردی مانند سوزاندن، گاز گرفتن، کتک، شکنجه، تاباندن اندام، کوبیدن به دیوار و هرگونه اقدام تعمدی دیگر که حیاط، سلامت و امنیت کودک را در معرض مخاطره‌ای جدی قرار دهد از مصادیق کودک آزاری جسمی محسوب می‌شود و کودکان زیر پنج سال به دلیل ناتوانی و ضعیف بودن بیشتر از کودکان بزرگ‌تر مورد آزار جسمی قرار می‌گیرند، همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد گوشه‌گیری و انزوا، پرخاشگری و رفتارهای ضداجتماعی، احتمال فرار از مدرسه، احتمال استعمال دخانیات و سو مصرف مواد مخدر و الکل در دوران نوجوانی و جوانی، شکل‌گیری افکار خودکشی و بسیاری دیگر از آسیب‌های روانی در کودکانی که مورد خشونت جسمی قرار می‌گیرند، بیشتر از سایر کودکان است.
لایحه حمایت از کودکان در خصوص کودک‌آزاری چه می‌گوید؟
مطابق ماده ۱۱ لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان هرگونه اقدام تعمدی که منجر به آسیب جسمانی کودک شود، کودک آزاری محسوب می‌شود و پیگرد قانونی دارد.
اورژانس اجتماعی چه کمکی به رفع و یا پیشگیری از این معضل اجتماعی می‌کند؟
لازم است به کودکان بیاموزیم که در صورت مشاهده موارد ذکر شده می‌توانند به صورت شبانه‌روزی با شماره‌گیری خط ۱۲۳ مرکز اورژانس اجتماعی اداره کل بهزیستی تماس بگیرند و از آن‌ها برای حل مشکلات کمک گرفته شود. در این خط ارتباطی، مشاوران با تجربه خدمات تخصصی ارائه می‌دهند و همچنین در کوتاه‌ترین زمان ممکن امکان بررسی مورد را فراهم می‌کنند.
نقش والدین در کاهش بروز کودک‌آزاری و آموزش کودک چیست؟
اگر والدین در آموزش حقوق کودک درست عمل کنند، امکان آسیب دیدن فرزندشان بسیار کمتر است. و البته اگر کودکی مورد آزار قرار گرفت، به جای سرزنش کردن خود، باید در اولین فرصت و بدون ترس از قضاوت دیگران، به مشاور و روانشناس متخصص مراجعه کرد چرا که هیچ مسئله‌ای مهم‌تر از سلامت روان کودک نیست.
به کودک خود بیاموزید که بدن او متعلق به اوست، این گونه آموزش بیشتر از آنکه از طریق کلام به کودک یاد داده شود، از رفتار بزرگترها، به خصوص والدین یاد گرفته می‌شود، بسیار صحیح است که کودک موضوع مالکیت را در سنین پایین تجربه کند، برای مثال به اجبار او را وادار نکنید که اسباب‌بازی مورد علاقه‌اش را با دیگران تقسیم کند و بهتر است در ابتدا به او اجازه دهید حس احترام شما به این مالکیت را درک کند و در مراحل بعد به ارزش بخشش بپردازید، کودکی که مفهوم مالکیتش بر اشیا را درک کرد، مالکیت بدن را نیز می‌فهمد.
آموزش چه نکاتی به کودک از میزان ناهنجاری کودک آزاری می‌کاهد؟
به کودک یاد دهید بدنش مال خودش است و باید از آن مراقبت کند و هیچکس حق ندارد چیزی را به بدنش تحمیل کرده یا با آن کاری کند که او نمی‌خواهد، هرگز کودک را مجبور نکنید که لباسی را بپوشد که دوست ندارد، به زور او را بغل نکرده و نبوسید، کودک را مجبور نکنید اقوام و دوستان را ببوسد یا بر روی پایشان بنشیند، او را به زور به حمام نبرید و همچنین به زور لباس از تنش بیرون نکنید مجموع این رفتارها به کودک می‌آموزد که دیگران باید به حریم خصوصی بدن او احترام بگذارند و مطمئن باشید رفتارهای آموزشی والدین و اطرافیان کودک بسیار مؤثر است. همچنین می‌توانید گاهی وظیفه مراقبت‌های بدنی، مثل لباس پوشیدن، چسب زخم زدن و ۰۰۰ را به خود کودک بسپارید، چرا که کودکی که همیشه انتظار دارد از او محافظت شود، راحت‌تر در خطر آزار جسمی و جنسی قرار می‌گیرد.
درباره کودک‌آزاری مربوط به پسربچه طرف‌دار یک تیم فوتبال چه نظری دارید؟
اگر فیلم حادثه کودک آزاری مربوط به کودک استقلالی منتشر نشده بود، احتمالاً بحثی پیرامون این معضل شکل نمی‌گرفت، اما کودک آزاری حقیقتی بسیار تلخ در جامعه است که باید با آن فراتر از رنگ و ملیت مبارزه کنیم، چرا که آبی، قرمز، زرد و … می‌توانند قربانی یک خشونت دیگر شوند اگر نیاموزیم و یاد ندهیم. اما نیمه پر حادثه کودک آزاری پسر آبی، این است که بخش اعظمی از بینندگان فوتبال و جامعه با واژه کودک آزاری و توضیحات آن حتی در پوشش رنگ‌ها بیشتر آشنا شدند.
همچنین باید به افراد جامعه آموخت که جریان سازی فکری کودک و تخریب قوه اراده و تفکر او به واسطه تعصباتی که از والدین و اطرافیانش به او منتقل می‌شود، هیچ گونه ارزشی ندارد؛ بلکه با این کار قدرت انعطاف و تشخیص را در موقعیت‌های این چنینی از او می‌گیرد. رفتارهای آزاردهنده‌ای که می‌تواند از جانب والدین، نزدیکان، معلمان و سایر افراد انجام شود کودک‌آزاری محسوب می‌شود، با این حال کودک آزاری معمولاً به دلیل شرایط خانوادگی، فردی و اجتماعی به وجود می‌آید و با عوارض متعددی برای کودک و خانواده او همراه است، گاهی شدت فشار بر روی کودک و والدین به قدری زیاد می‌شود که مسائلی از جمله خودکشی و یا قتل اتفاق می‌افتد.
مهم‌ترین عوامل کودک‌آزاری چیست؟
شرایط خانواده جزو مهم‌ترین عوامل کودک آزاری است که در ابعاد مختلف می‌تواند زمینه‌ساز این آسیب شود، زمانی که در خانواده‌ها یکی از والدین به دلیل طلاق یا فوت حضور ندارند و یا یکی از والدین ازدواج دوم می‌کند، کسی حضور ندارد تا از کودک پشتیبانی کند و در کنار آن در خانواده‌هایی که حمایت کافی از کودک صورت نمی‌گیرد کودک بیشتر از هر کودک دیگری ممکن است در خطر کودک آزاری قرار گیرد. اهمیت خانواده در این زمینه بسیار به چشم می‌خورد.
نداشتن مهارت فرزندپروری که بسیاری از مواقع به خصوص زمانی که کودک آزاری از نوع روحی و روانی است، در بروز این معضل تأثیرگذار خواهد بود، گاهی والدین از رفتارهای خود آگاه نیستند و نمی‌دانند که در حال وارد کردن چه آسیبی به فرزند خود هستند، همچنین از دیگر عوامل خانوادگی نیز می‌توان به طلاق، اعتیاد، تحصیلات والدین، جمعیت خانواده، بیماری‌های روانی، جسمی و اختلافات خانوادگی اشاره کرد.
کودکانی که از نظر جسمی دارای ناتوانی هستند و نیاز به مراقبت‌های بهداشتی دارند احتمال اینکه مورد آزار قرار بگیرند، بیشتر است و در این موارد باید حمایت و مراقبت بیشتری از کودک صورت بگیرد، از جمله این ناتوانی‌ها می‌توان به معلولیت ذهنی و یا ناتوانی ذهنی و کودکان با شرایط خاص اشاره کرد.
شرایط، قوانین و فرهنگ جامعه چه تأثیری در بروز این رفتار ناهنجار دارد؟
قوانین، فرهنگ، هنجارها و موقعیت جغرافیایی یک جامعه می‌تواند بر میزان جرایم و نوع خشونت در آن تأثیر بگذارد، در جوامعی که خشونت سازمان یافته مثل جنگ یا انواع آسیب‌های اجتماعی زیاد است و نابرابری‌های اجتماعی وجود دارد و همچنین در جوامعی که خشونت در سطح جامعه، رسانه‌ها و وسایل ارتباط جمعی، مقبول است و قوانین مشخص و مؤثری در زمینه حمایت از حقوق کودکان وجود ندارد، میزان این پدیده بسیار بالاتر است.
عوامل دیگری چون شرایط اقتصادی، مشکلات محیط آموزشی، فقدان نظارت بر مراکز نگهداری کودک، ضعف در باورهای دینی از جمله علل اجتماعی هستند که می‌توانند در ایجاد این معضل اجتماعی دخیل باشند. فرهنگ جوامعی که کودکان و خانواده‌ها به دلیل ترس از دیدگاه افراد دیگر نمی‌توانند از فرد خطاکار شکایت کنند، میزان کودک آزاری را در آن جوامع بالا می‌برد. به همین خاطر والدین لازم است که با تربیت جنسی کودک خود آن‌ها را در مقابل چنین افرادی آگاه کنند و در کنار آن به رشد کودک خود نیز اهمیت دهند.
نظر شما