به گزارش ایمنا، محمد اقبال لاهوری شاعر، فیلسوف و سیاستمدار پاکستانی بود که آزادی و عدالت را مهم‌ترین سرلوحه زندگی بشر می‌دانست. او توانست اندیشه بیداری اسلامی را که پیش‌تر به وسیله مصلحان اجتماعی ایجاد شده بود در ذهن مسلمانان بیدار کند و اینگونه به عنوان یکی از روشنگران اسلامی شناخته شود.
زندگینامه اقبال لاهوری
اقبال لاهوری جمعه – ۱۸ آبانماه ۱۲۵۶- در سایلکوت یکی از شهرهای ایالت پنجاب پاکستان متولد شد. وی در خانواده‌ای مسلمان رشد پیدا کرد و به عنوان یکی از برترین‌ها در دوران تحصیلش موفق به تحصیل در دانشگاه‌های مطرحی چون کمبریج و مونیخ شد و در نهایت دکتری فلسفه خود را در سال ۱۸۹۹ از دانشگاه مونیخ دریافت کرد.
اقبال لاهوری پس از پایان این دوره از تحصیلات دانشگاهی، در بخش زبان‌های شرقی همان دانشکده دولتی به تدریس پرداخت و عهده دار دروسی در زبان عربی، ادبیات انگلیسی، اقتصاد، تاریخ و فلسفه شد. یکی از نخستین کارهای او در این ایام، تألیف مقاله‌ای به زبان انگلیسی درباره ” انسان کامل” از دیدگاه عبدالکریم جیلی بود.
اقبال لاهوری در سیاست نیز حضور داشته است وی در سال ۱۹۲۷ به اصرار دوستان و نزدیکان خود اولین حضور جدی‌اش را در صحنه سیاست تجربه کرد. اقبال لاهوری با حضور در مجلس شورای ایالتی در سال ۱۹۳۰ به ریاست حزب «مسلم لیگ» منصوب شد. اقبال در سال‌های بعد از آن نیز در چند دوره از ریاست این حزب شرکت کرد. حتی در زمانی که پاکستان جز شبه‌قاره هند بود، اقبال لاهوری به عنوان یکی از افرادی که خواهان استقلال پاکستان بود، مورد توجه قرار گرفت و به عنوان رهبر مسلمانان هند، خواهان استقلال پاکستان شد.
سبک شعر اقبال لاهوری
اقبال لاهوری شاعر متفکر، عارف و فیلسوف پاکستان، بدون تردید یکی از نوابغ دوران اخیر است. اقبال ضمن آفرینش اشعار و آثاری به زبان اردو، زبان فارسی را برای بیان افکار و احساسات خود انتخاب کرده است. اشعار فارسی و حتی اشعار اردوی او سرشار از مفاهیم عالی عرفانی، فلسفی، انسانی و اجتماعی است.
زبانی که اقبال در سرودن اشعار خود برگزیده، زبان شاعران گذشته ایران است. البتّه بیان این مطلب دلیلی بر مقلد صرف بودن اقبال نیست، بلکه اقبال با تیز هوشی و استعداد فطری خود، هم از نظر زبان و هم محتوا، طرحی نو درافکنده است و سبکی خاص اقبال لاهوری را پدید آورده است.
از نظر مضمون، شعر اقبال لاهوری بیان عشق به دین و قرآن، محبت پیغمبر اسلام (ص) و امامان بزرگوار (ع)، فلسفه، اندیشه و طرح مسائل سیاسی و فرهنگی روز است. شعر اقبال لاهوری عصاره و چکیده فرهنگ اسلامی _ عرفانی گذشته و حال است.
اقبال لاهوری شعر
گلچینی از زیباترین و معروف‌ترین اشعار اقبال لاهوری در زیر گرد آوری شده‌اند:
دیوانه و دلبسته اقبال خودت باش!
سرگرم خودت عاشق احوال خودت باش!
یک لحظه نخور حسرت آن را که نداری
راضی به همین چند قلم مال خودت باش!
دنبال کسی باش که دنبال تو باشد!
اینگونه اگر نیست به دنبال خودت باش!
پرواز قشنگ است ولی بی غم و منت
منت نکش از غیر و پر و بال خودت باش!
صد سال اگر زنده بمانی گذرانی
پس شاکر هر لحظه و هر سال خودت باش!
رمز عشق تو به ارباب هوس نتوان گفت
سخن از تاب و تب شعله به خس نتوان گفت
تو مرا ذوق بیان دادی و گفتی که بگوی
هست در سینه من آنچه به کس نتوان گفت
از نهانخانه دل خوش غزلی می‌خیزد
سر شاخی همه گویم به قفس نتوان گفت
شوق اگر زنده جاوید نباشد عجب است
که حدیث تو درین یک دو نفس نتوان گفت
به برگ لاله رنگ آمیزی عشق
به جان ما بلا انگیزی عشق
اگر این خاکدان را واشگافی
درونش بنگری خونریزی عشق
شنیدم در عدم پروانه می‌گفت
دمی از زندگی تاب تبم بخش
پریشان کن سحر خاکسترم را
ولیکن سوز و ساز یک شبم بخش
گر خدا داری ز غم آزاد شو
از خیال بیش و کم آزاد شو
هر که پیمان با هوالموجود بست
گردنش از بند هر معبود رست
مؤمن از عشق است و عشق از مومنست
عشق را ناممکن ما ممکن است
مسلم اول شه مردان علی
عشق را سرمایه‌ی ایمان علی
از ولای دودمانش زنده‌ام
در جهان مثل گهر تابنده‌ام
نقطه نوری که نام او خودی است
زیر خاک ما شرار زندگی است
از محبت می‌شود پاینده‌تر
زنده‌تر سوزنده‌تر تابنده تر
از محبت اشتعال جوهرش
ارتقای ممکنات مضمرش
فطرت او آتش اندوزد ز عشق
عالم افروزی بیاموزد ز عشق
عشق را از تیغ و خنجر باک نیست
اصل عشق از آب و باد و خاک نیست
مرگ اقبال لاهوری
بیماری کلیه در سال ۱۹۲۴ به سراغ اقبال لاهوری آمد، اما طبیب مشهور هندی حکیم «عبدالوهاب انصاری» اقبال را معالجه کرد و حدود ۱۰ سال دیگر اقبال از سلامتی برخوردار بود، ولی از سال ۱۹۳۴ به بیماری‌های مختلفی مثل کم‌شنوایی و کم‌بینی چشم دچار شد و به تدریج دچار کسالت ممتدی شد و سر انجام در ۱ اردیبهشت ۱۳۱۷ (۲۱ آوریل ۱۹۳۸) در سن ۶۶ سالگی از دنیا رفت و پیکرش در جوار «مسجد پادشاهی لاهور» به خاک سپرده شد. امروز مصادف با هشتاد و سومین سالگرد درگذشت اقبال لاهوری است.
مؤسسه اقبال لاهوری
مؤسسه آموزش عالی اقبال لاهوری پس از کسب مجوز از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، در سال ۱۳۸۵ فعالیت آموزشی و پژوهشی خود را آغاز کرد.
نظر شما