به گزارش خبرنگار ایمنا، در طول تاریخ برای اجرای مناسک مربوط به ماه رمضان، آئین‌های بسیاری در سراسر ایران پدید آمد که موسیقی به خصوص آواز و به یک اعتبار ردیف در آن حضور قابل توجهی داشته است. در واقع آنچه به عنوان موسیقی رمضان شناخته می‌شود ریشه در ردیف و موسیقی دستگاهی دارد و حتی در بعضی از این آئین‌ها سازهایی همچون نقاره و دمام هم به کمک می‌آیند.
موسیقی رمضان را می‌توان مجموعه موسیقی‌هایی نامید که در سراسر ایران با موضوع رمضان به استقبال این ماه یا وداع با آن می‌روند. این موسیقی انواع مختلفی دارد و آداب و رسومش در نزد هر قوم ویژه است. بوشهر در حوزه برگزاری مراسم آئینی و مذهبی از استان‌های صاحب سبک است و مردم دیندار این استان در طول تاریخ با برگزاری مراسم مختلف فرهنگی و مذهبی این موضوع را اثبات کرده‌اند. موسیقی رمضان در بوشهر انواع مختلفی دارد که چندی پیش از شروع رمضان تا زمان عید فطر پابرجا است. با وجود قدمت چند صدساله این آئین‌ها در استان بوشهر خوشبختانه همچنان این آئین و مراسم‌ها فراموش نشده است از جمله آئین‌های مربوط به ماه رمضان در بوشهر می‌توان به آئین دم دم سحری اشاره کرد.
دم دم سحری
با توجه به این که در روزگاران گذشته وسایلی مانند ساعت زنگ دار در دسترس نبوده تا اهل محل، سحر بیدار شده و پیش از اذان، سحری خود را میل کنند زحمت آن بر دوش آوازخوانان و نوازندگان می‌افتاده است. این مراسم با خواندن اشعار دعاگونه و نواختن دمام همراه است. دم دم، صوتی است که با کوبش بر دمام پدید می‌آید و با بیت: "خداوندا تو ستاری همه خوابند تو بیداری / به حق لا اله الا الله همه عالم نگه دار" شروع می‌شود.
همچنین اشعاری عربی نیز در این آئین خوانده می‌شود که شامل چنین عباراتی است: "محمد یا رسول الله، علیاً یا ولی الله، السلام السلام یا شهر رمضان یا شهر صیام علیک السلام، هذا شهر المغفره یا شهر مبروک علیک السلام، آمنک الله بالله اَسکنک الله جنه، رحیم الله لدنهُ، جمیعاً النّار و العذاب، عبادالله ذکرالله یرحم کم الله، لا اله الا الله، یاایها المومنون، یا ایها المسلمون"
پیشینه این رسم به پس از ظهور اسلام بازمی‌گردد. پیش از اسلام نیز آیین‌هایی شبیه به این مراسم به شیوه‌هایی گوناگون رواج داشته که از این میان می‌توان به نواختن ساز در نقاره‌خانه‌های پادشاهان ساسانی و کرنا نوازی که جنبه خبررسانی داشته است اشاره کرد.
اجرا کنندگان مراسم دم دم سحری، پس از ۳۰ شب از ماه مبارک رمضان، روز عید فطر با نواختن دمّام به طرف خانه‌ها می‌روند و با استقبال و هدیه اهالی محل رو به رو می‌شوند.
واژه دُم دُم سحری در اصل دَم سحری است؛ یعنی وقت سحر یا نزدیک به سحر. افرادی که دم دم سحری اجرا می‌کردند به طور معمول سه تا چهار نفر بوده‌اند که به صورت گروهی شعرهایی در وصف ماه رمضان می‌خواندند. نوازندگان این نوع موسیقی حدود یک ساعت و نیم پیش از اذان صبح، در کوچه‌ها شروع به نواختن می‌کنند و ۱۰ تا ۱۵ دقیقه قبل از اذان به کار خود پایان می‌دهند.
در قدیم این آئین تنها با آواز برگزار می‌شد و دعایی خوانده می‌شد و دق الباب یا تک تک زدن مردم را بیدار می‌کردند تا این که بعدها کم کم دمام و نوازندگی آن هم به این آئین اضافه شد. در حال حاضر در بعضی از محله‌های قدیمی شهر بوشهر ازجمله محله دهدشتی، کوتی، بهبهانی، شنبدی، جبری و برخی از محله‌های قدیمی دیگر این آئین برگزار می‌شود.
شعرهای این آئین در شب‌های اول و آخر ماه رمضان تفاوتی ندارد و تنها تفاوت آن در سلام و وداع گفتن با ماه مبارک رمضان است. در واقع شب‌های اول السلام یا شهر رمضان خوانده می‌شود، اما در شب آخرالوداع یا رمضان خوانده می‌شود و هر سلامی که در شعرهای شب اول وجود دارد، شب آخرالوداع می‌شود یعنی با ماه رمضان خداحافظی می‌شود.
ریتم دمام این نوع موسیقی به صورت سه ضربی است و درهمان قالب، نوازنده دمام مجال بداهه پردازی دارد و باید بدون اینکه از قالب اصلی ریتم خارج شود، ریتم را خرد کند.
نظر شما