به گزارش خبرنگار ایمنا، "طراحی شهری" بخشی از هنر سازمان دادن فضای کالبدی است که با رشته‌های مختلف علمی و هنری مانند برنامه‌ریزی شهری، معماری و منظر سازی، مهندسی فنی، مهندسی ترافیک و حمل و نقل، روانشناسی، جامعه شناسی و اقتصاد سر و کار دارد و در عین حال با سیاست و فرهنگ نیز ارتباط پیدا می‌کند. البته هر شهر با توجه به موقعیت‌های مذهبی، سیاسی، تاریخی و فرهنگی مؤلفه‌های متفاوتی دارد، اصفهان با توجه به اینکه شهری تاریخی و میراثی است مؤلفه‌های کیفیت مختص خود را دارد.
برای آشنایی با اصول طراحی شهری در شهرهایی همچون اصفهان با سعید کورنگ بهشتی، مدیر کل دفتر فنی و طراحی شهرداری اصفهان به گفت و گو نشستیم که در ادامه می‌خوانید:
در شهر اصفهان که شهری تاریخی و میراثی است، مؤلفه‌های سازنده کیفیت طراحی شهری بر چه اساسی است؟
موضوع کیفیت طراحی شهری به طور عام همواره دغدغه تمامی کارشناسان و پژوهشگران این رشته بوده است و طبقه بندی‌های مختلفی برای آن تبیین شده است اما مؤلفه‌های سر زندگی، هویت و کنترل، دید و منظر شهری، رویکرد انسانی و پیاده محور، حفاظت تاریخی و مرمت شهرها، بستر و محیط فرهنگی، بستر و محیط طبیعی، توجه به ارزش‌های معمارانه محیط، مورد تاکید اکثر محققان و اساتید فن بوده و با نیازهای شهر تاریخی و میراثی اصفهان نیز همخوانی بیشتری دارند.
خیلی از این مولفه‌ها همزمان ترویج فرهنگ گردشگری را نیز به همراه دارند در موضوع هویت و کنترل و همچنین حفاظت تاریخی و مرمت شهرها توجه به پیشینه تاریخی شهر، حفظ آثار به شکل موجود، نوسازی، بهسازی و مرمت آثار تخریب شده و توجه به مؤلفه‌های معمارانه تاریخ منطقه در طراحی‌های جدید بدون تکرار تاریخ و با پرهیز از استفاده افراطی از تکنولوژی‌های جدید از ضروریات طراحی شهری است. همزمان توجه به بستر طبیعی در کنار توسعه اجتماعی و فرهنگی شهر باعث سرزندگی و برخورداری از منظر مطلوب شهری به همراه شهر سالم و هوای پاک نیز خواهد شد. اهمیت به فرهنگ دوچرخه سواری و محورهای پیاده، نظام زندگی شهروندان را جهت‌دهی کرده و ظرفیت‌های گردشگری شهر را ارتقا و سلامت و شادابی شهروندان را به همراه خواهد داشت.
طراحی شهری چه اندازه در ارتقای امنیت شهروندان تأثیرگذار است؟
امنیت و ایمنی به عنوان یکی از عوامل بسیار تأثیرگذار در توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی سکونتگاه‌های شهری مطرح شده‌اند. در نتیجه امن‌سازی فضاهای شهری به عنوان یکی از ضرورت‌های اساسی شهرسازی مطرح است به همین دلیل بسیاری از تلاش‌ها در عرصه‌ی شهرسازی به دنبال کاهش وقوع جرم و افزایش امنیت از طریق طراحی محیطی مناسب پیش بینی شده است؛ امنیت در فضاهای شهری دارای دو بعد عینی و ذهنی است بعد عینی امنیت با آمار وقوع جرم و جنایت بیان می‌شود و ابعاد ذهنی و روانی امنیت که تحت عنوان احساس امنیت بیان می‌شود.
مشخصات فنی و ابعاد و هندسه طرح معمولاً تأثیر بسزایی در بعد عینی امنیت شهری دارند و از سوی دیگر ایده کلی و ساختار کالبدی طرح نیز تأثیر جدی در ابعاد ذهنی خواهند داشت، بنابراین می‌توان با اعمال تغییراتی در ساختار کالبدی فضا از جمله نورپردازی، تزریق کاربری‌ها، اصلاح شبکه معابر، تشخیص حدود و قلمرو، افزایش نظارت غیررسمی، پوشش گیاهی مناسب، استقرار مبلمان شهری مناسب در مسیر پیاده راه‌ها، طراحی مناسب ساختمان‌ها، مهندسی محیط و منظر شهری و در مجموع، رفع نقاط بی دفاع شهری، از وقوع جرم جلوگیری کرد.
برای رفع آشفتگی در فضاهای شهری چه باید کرد؟
برای رسیدن به آسایش بصری در شهرها مؤلفه‌های زیادی دخیل هستند از جمله مواردی که می‌توان به آنها اشاره کرد عبارتند از رفع آلودگی‌های نمادی, دیداری, نور و رنگ، توجه به کیفیت‌های بصری منظر از قبیل منظر طبیعی و منظر مصنوع و توجه به میزان نور و روشنایی بافت‌های شهری بویژه در هنگام شب، نمای بصری و رنگ استفاده شده در سیمای بصری بناها و ساختمان‌های شهری، کیفیت دسترسی به فضاهای شهری، شبکه عبور و مرور (به طور ویژه)، توجه به تأسیسات شهری، کیفیت‌های محیطی، میزان نمای بدنه در بافت‌ها از جمله عواملی هستند که نقش بسزایی در ارتقای سطح آسایش بصری خواهند داشت.
طراحی شهری در بازآفرینی بافت محلات قدیمی چقدر تأثیرگذار است؟
محلات قدیمی شهرها که دارای بافتی با ارزش و کهن بوده‌اند، به مثابه قلب تپنده شهرها به حساب می‌آیند، اما امروزه کارکردهای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی خود را از دست داده‌اند. بازآفرینی شهری رویکردی است که درصدد احیا و معاصرسازی این محلات سنتی گام بر می‌دارد و تلاش تزریق روحی دوباره در این مناطق و فراهم آوردن شرایطی برای حضور و مشارکت همگان در فرآیند آن، از اهداف ارزشمند این رویکرد است.
محرک‌های توسعه بازآفرینی شهری مولدهایی هستند برای بازگرداندن رونق و توسعه به مناطق مورد نظر. بر این اساس پروژه‌های بازآفرینی شهری تعریف می‌شود تا چرخه فعالیت زنده و پویا را در این مناطق به راه بیندازند.
اصول طراحی شهری چیست و چگونه می‌توان شهری ایده‌آل طراحی کرد؟
طراحی شهری بخشی از مدیریت فنی بر عمران شهر است که یک رویکرد چند جانبه دارد و با تمامی حوزه‌های عملیاتی، اجرایی و فنی شهری در ارتباط است. به عبارت دیگر این هنر جدید از حوزه کاری شغل‌های دیگر به دست آمده و فراتر از فعالیت طراحان شهری است.
برای این که یک طراحی شهری انجام شود نیاز به تشکیلات رسمی دارد تا اقشار مختلف بتوانند در این راستا به خواسته‌ها و آرزوهای خود برسند. در این مسیر، اخذ نظرات رسمی و غیر رسمی تمامی ذی‌نفعان، قبل و بعد از اجرا، تأثیر جدی در شکل گیری طرح خواهد داشت. برای اجرای بهترین طرح‌های شهری باید وضعیت محل مورد نظر و داده‌ها کاملاً با هم همخوانی داشته و هماهنگ باشند و طراحی باید با آگاهی از تمام مسائل شهری صورت گیرد، چرا که این علم، موضوعی هندسی نیست، بلکه نوعی تفکر به همراه احساس است و این مستلزم صبر و حوصله است.
چیزی که طراحی شهری را به تصویر می‌کشد مناظر طبیعی و ظاهر شهر نیز هست و این موضوع اهمیت این طراحی را نمایان می‌کند و به نوعی می‌توان طراحی شهری را حد وسط شهرسازی و معماری دانست که مشخصه‌های هر دو را شامل می‌شود. این نوع طراحی از سایر رشته‌ها مجزا نیست بلکه در کنار آنها معنی‌دار می‌شود و در حقیقت به ارائه راه حل‌هایی با هدف سازماندهی به کالبد عمومی شهر می‌پردازد و در نهایت توسعه جلوه بصری شهر را به همراه دارد.
شهرداری اصفهان در زمینه طراحی شهری چه اقداماتی کرده است؟
شهرداری اصفهان همه ساله صدها طرح در زمینه‌های مختلف، تهیه و پس از انتخاب پیمانکار به مرحله اجرا و بهره برداری می‌رساند. بیش از ۶۰ درصد این طرح‌ها مربوط به عبور و مرور شهری بوده و شامل خیابان‌ها، بزرگراه‌ها، تقاطع‌های غیر همسطح، میادین، مسیرها و پایانه‌های حمل و نقل عمومی و از این قبیل است که همگی باعث کاهش آشفتگی معابر عمومی و به نوعی در راستای تأمین امنیت شهروندان و در جهت ایجاد شهر سالم و هوای پاک برنامه‌ریزی شده است.
طرح‌های خدمات شهری از جمله پارک‌ها، سیستم‌های ذخیره، تصفیه و انتقال آب و پساب، ایستگاه‌های آتش‌نشانی و ساختمان‌های خدماتی همگی تأثیر بسزایی در آسایش شهروندان، کاهش آشفتگی و ارتقای امنیت شهروندان دارند. طرح‌های فرهنگی و تفریحی نیز از جمله مجموعه‌های ورزشی، مراکز فرهنگی و آموزشی شهروندی، سالن‌های نمایش و اجتماعات برطرف کننده نیازهای مدنی و اجتماعی شهروندان هستند. در بحث بازآفرینی محلات قدیمی نیز ایجاد مرکز محلات، پارک‌های محلی، نوسازی و بهسازی محورهای تاریخی و فرسوده در مناطق مختلف، طراحی و اجرا می‌شوند.
نقشه و برآورد موارد ذکر شده به همراه ده‌ها عنوان طرح در دیگر زمینه‌ها، در طول سال توسط گروه‌های طراحی، تهیه و برای اجرا به گروه‌های اجرایی ارائه می‌شود. در سال گذشته به رغم مشکلات و محدودیت‌های ناشی از شیوع بیماری کرونا برای اولین بار در طول تاریخ تشکیل سازمان طراحی بیش از ۴۳۰ طرح تهیه و یا بازنگری شده و برای اجرا ابلاغ شده است.
نظر شما