به گزارش خبرنگار ایمنا، در حالی که انتظار می‌رفت پس از حضور بایدن در کاخ سفید آمریکا به برجام بازگردد و تحریم‌های حداکثری علیه ایران کاهش یابد، اما پافشاری تهران و واشنگتن بر لزوم برداشته شدن گام نخست از سوی دیگری در راستای احیای برجام، به گره‌ای پیچیده بر این پرونده تبدیل شده است؛ با این حال مجموعه‌ای از تحولات طی چند روز گذشته نشان از خروج برجام از بن بست دارد.
روز گذشته در پایان هجدهمین نشست کمیسیون مشترک برجام، انریکه مورا، معاون دبیر کل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا که ریاست این نشست را بر عهده داشت با صدور بیانیه‌ای از آمادگی اعضا برای پرداختن به موضوع بازگشت کامل آمریکا به توافق هسته‌ای ایران در چارچوب تلاش‌های مشترک خبر داد.
این نشست را که با هدف یافتن راه‌حلی دیپلماتیک برای بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ برگزار شد می‌توان به نوعی عبور از سیاست‌های اعلامی آمریکا در زمینه برجام تلقی کرد.
در مورد بررسی چشم‌انداز بازگشت کامل آمریکا به برجام و آینده این توافق با دیاکو حسینی، مدیر برنامه مطالعات جهانی مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری و کارشناس روابط بین‌الملل به گفت‌وگو نشسته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
با توجه به بیانیه اخیر اتحادیه اروپا در راستای برگزاری کمیسیون مشترک برجام، تا چه میزان شرایط را برای احیای توافق هسته‌ای مهیا می‌بینید؟
به نظر می‌رسد دولت جدید آمریکا به صورت جدی خواستار احیای برجام است و همینطور به خوبی آگاه است که جمهوری اسلامی نیز خواستار بازگشت به برجام و لغو تحریم‌های حداکثری است، اما در هفته‌های ابتدایی روی کار آمدن جو بایدن، برجام به بن بست خورد و بر سر این که کدام کشور گام اول در راستای احیای برجام را بردارد وارد تنش شدند.
واشنگتن به خوبی می‌داند گذشت زمان و تأخیر در احیای برجام می‌تواند تبعات منفی داشته باشد زیرا اولتیماتوم سه ماهه سازمان انرژی اتمی برای احیای مصوبه مجلس شورای اسلامی مبنی بر اخراج بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی رو به پایان بوده و در صورتی که مصوبه مجلس اجرا شود، روند بازگشت ایران به برجام پیچیده‌تر خواهد شد همچنین مقامات آمریکا به خوبی آگاهی دارند که با توجه به نزدیکی انتخابات ریاست جمهوری در ایران، تعلل در احیای روند توافق هسته‌ای می‌تواند شرایط را پیچیده‌تر کند.
در حال حاضر نه تنها ایران و آمریکا بلکه اتحادیه اروپا و کشورهای چین و روسیه نیز خواستار احیای برجام هستند؛ بر همین اساس باید منتظر نتیجه نشست کمیسیون مشترک برجام در وین بود اما با توجه به این که در دولت ترامپ بیش از ۱۶۰۰ تحریم علیه جمهوری اسلامی ایران اعمال شد دولت بایدن برای لغو این تحریم‌ها و بازگشت به برجام با دشواری‌های حقوقی در داخل مواجه خواهد شد که باید در توافقی با تهران، جدول زمانی مشخصی برای کاهش تحریم‌های حداکثری در نظر بگیرد بنابراین مذاکرات کمیسیون مشترک برجام در وین حول محور زمان بندی اقدامات متقابل خواهد بود.
انعقاد سند ۲۵ ساله ایران و چین در هفته گذشته چه اثری بر روند احیای معاهده برجام خواهد گذاشت؟
آمریکا به صورت کلی نسبت به افزایش نفوذ چین در دنیا حساس بوده و نگرانی خاصی در این زمینه دارد؛ بر همین اساس انعقاد سند ۲۵ ساله بین تهران و پکن توانست مانند یک کاتالیزور باعث ایجاد ابتکار عمل در جهت بازگشت ایالات متحده به برجام و جلوگیری از گسترش نفوذ چین عمل کند؛ بنابراین این سند توانست نگرانی آمریکا و اتحادیه اروپا در مورد ایران را تشدید کند؛ زیرا گسترش روابط بین تهران و پکن به ویژه در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ تأثیرات منفی برای آمریکا داشت. آمریکا به این نتیجه رسیده که تعلل در بازگشت به برجام و توافق با ایران از لحاظ استراتژیک و در رقابت با چین کاملاً به زیان این کشور است و تلاش می‌کند جمع بندی‌های خود در مورد احیای برجام را تسریع کند و از گسترش روابط ایران و چین جلوگیری کند.
با توجه به تاکید مقامات سیاست خارجه ایران مبنی بر مذاکره نکردن موارد جدید در برجام، آیا آمریکا حاضر به احیای توافق هسته‌ای که در سال ۲۰۱۵ منعقد شد خواهد بود؟
در سیاست بین‌الملل، آرزوهای کشورها همیشه به واقعیت تبدیل نمی‌شود. بایدن تحت فشار جمهوری خواهان و تندروهای داخلی مطالبی بسیاری را در مورد به‌روزرسانی برجام و مذاکره بر سر مسائل موشکی و نقش ایران در منطقه مطرح کرد، اما باید به این نکته توجه داشت که این آرزو به واقعیت تبدیل نمی‌شود؛ زیرا اگر جمهوری اسلامی حاضر بود بر سر این مسائل مذاکره‌کند، قطعاً این مذاکرات در دوران ریاست جمهوری ترامپ رخ می‌داد.
دولت بایدن به خوبی می‌داند به‌روزرسانی برجام و مذاکره بر سر مسائل موشکی ایران زیاده‌خواهی است و مورد تأیید مابقی اعضای برجام و حتی متحدان آمریکا نیز قرار نمی‌گیرد؛ بنابراین اگر قرار باشد چشم اندازی برای تعامل بیشتر آمریکا و ایران وجود داشته باشد قطعاً نقطه شروع آن لغو تحریم‌های ظالمانه و احیای برجام بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل است. دولت جدید واشنگتن واقع بین بوده و بر اساس واقعیت‌های بین‌المللی تصمیم‌گیری می‌کند.
محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه طی روزهای گذشته احتمال هرگونه گفت‌وگوی مستقیم با ایالات متحده را رد کرد، اما در مقابل واشنگتن اعلام کرده که به گفت‌وگوهای غیرمستقیم بین تهران و ایالات متحده خوش‌بین است. به نظر شما گفت‌وگوی غیر مستقیم با آمریکا سازنده خواهد بود؟
یکی از خطوط قرمز تیم مذاکره کننده ایران، ممنوعیت مذاکره مستقیم با آمریکا است بر همین اساس واشنگتن چاره‌ای جز پذیرش این موضوع ندارد زیرا بر اساس قانون، تنها مجاری گفت‌وگوی مستقیم با آمریکا، چهارچوب برجام بود و در حال حاضر به دلیل خروج این کشور از توافق هسته‌ای، طبیعی است که گفت‌وگوی مستقیم تا زمانی که واشنگتن به تعهدات خود بازنگردد امکانپذیر نخواهد بود. گفت‌وگوهای غیرمستقیم ایران و آمریکا می‌تواند تأثیر بسزایی در روند احیای برجام داشته باشد.
نظر شما