به گزارش خبرنگار ایمنا، مرتضی سامتی در یک وبینار که با موضوع تحلیل برنامه همکاری‌های اقتصادی ایران و چین در قالب تفاهم‌نامه ۲۵ ساله، برگزار شد، این تفاهم نامه را اینگونه تحلیل کرد: استفاده از سرمایه‌های متعارف پیش از ورود چین به موضوع سرمایه گذاری به این شکل بوده که بیشتر این سرمایه‌ها از کشورهای توسعه یافته قدرتمند، وارد کشورهای در حال توسعه می شده است و جریان پیدا کردن نیروی کار توسط این سرمایه‌ها اتفاق می‌افتد.
وی افزود: بیش از ۳۰ سال است در دنیا نیروی کار به دنبال سرمایه نمی‌رود و این سرمایه است که نیروی کار را پیدا می‌کند به همین دلیل است که می‌بینیم سرمایه‌های کشورهای قدرتمند وارد کشورهای در حال توسعه و با اقتصادهای نوظهور شده و تحولاتی را ایجاد کرده‌اند. این سرمایه‌ها از طریق شرکت‌های خصوصی با هدف سودآوری به کشورهای مختلف وارد می‌شوند، ادعای سرزمین ندارند و در تمامیت ارضی کشورهای جهان دخالت نمی‌کنند، ممکن است اثراتی بر دیپلماسی اقتصادی کشورها داشته باشند اما کمتر شاهد این موضوع بوده ایم که ورود این شرکت‌ها به کشورها توانسته باشد دیپلماسی سیاسی آنها را تغییر دهد.
این استاد دانشگاه گفت: سرمایه‌های اروپایی و آمریکایی همچنین تلاش کرده‌اند به کشورهایی که نیاز به سرمایه دارند وارد شده و نیروی کار ماهر را شناسایی کرده و یا در برنامه‌هایی نوع فعالیت دانشگاه‌ها را تغییر داده و با ایجاد تقاضا در بازار به نوع تعلیم دانشگاهی جهت دهند. این اتفاق در چین و کشورهای آسیای جنوب شرقی اتفاق افتاد و دانشگاه‌ها نیروهایی را تربیت می‌کنند که سرمایه‌گذارها نیاز دارند. کشورهایی همچون مالزی و ترکیه به دلیل ورود سرمایه‌های خارجی توانسته‌اند ابعاد مختلف رفاه اجتماعی را برای مردمشان به وجود آورند.
سامتی افزود: مدل دیگری از سرمایه‌ها که این روزها عنوان می‌شود استفاده از سرمایه‌های چینی در بسیاری از کشورهای جهان است، شاید بتوان گفت چین دومین قدرت اقتصادی دنیا است، مدل ارسال سرمایه از طریق چین به کشورهای جهان با مدل کشورهای اروپایی و آمریکایی کاملاً متفاوت است و بیشتر شرکت‌های سرمایه‌گذار دولتی هستند، این نوع سرمایه‌ها با هدف نوعی تسلط سرزمین حتی به اجاره به کشورها وارد می‌شود و در دیپلماسی سیاسی و اقتصادی کشورها تأثیر می‌گذارند، این موضوع برای کشور ما که درگیر تحریم‌ها هستیم مخاطره آمیز است.
وی تصریح کرد: علاوه بر این سرمایه‌های چینی هیچ اشتغالزایی در کشورهای هدف ایجاد نمی‌کند، همه نیروی کار سرمایه‌گذاران چینی توسط خودشان تأمین می‌شود. کشورهایی همچون سریلانکا، جیبوتی، پاکستان و بسیاری از دیگر کشورها از این سرمایه‌ها استفاده کرده‌اند.
دلایل ورود چین به دیپلماسی اقتصادی و سیاسی کشورها
این استاد دانشگاه گفت: "یک کمربند، یک راه"، سیاستی است که با آمدن رئیس جمهور جدید در چین دنبال می‌شود، کشور چین کمربند اقتصادی ابریشم و راه آبی ابریشم را برای خود متصور شده و در حال پیگیری آن است. نوعی دیپلماسی وام - تله در کشورهای دنیا با این هدف شکل گرفت، چین با ورود به کشورها به نوعی عمل کرده که علاوه بر سرمایه گذاری توانسته تسلط سیاسی نیز بر آنها داشته باشد.
سامتی افزود: اکنون چین کریدورهای زمینی از مغولستان به سمت مسکو، کریدور دیگری به سمت اوراسیا جدید و کریدوری به سمت ایران و آسیای مرکزی و غرب آسیا در نظر گرفته است. آمدن این کریدور به ایران اهمیت بسیاری دارد. ناوگان دریایی کشور ما حرف برای زدن نداشته و ناوگان هوایی نیز با توجه به ظرفیت‌های بزرگی که در کشورهای همسایه همچون ترکیه ایجاد شده است، کارایی لازم را برای سرمایه گذاران جهانی ندارد.
وی ادامه داد: در رابطه با ناوگان ریلی برون شهری نیز حضور جاده ابریشم در کشور ما بسیار مفید خواهد بود زیرا اکنون راه آهن دو بانده ای در حال ایجاد است که می‌تواند هاب پر پتانسیلی از شرق جهان به غرب جهان با مرکزیت کرمان و اتصال این خط آهن به راه ابریشم ایجاد کند. بنابراین اگر بتوانیم توسعه ریلی این منطقه را در این شرایط به فعلیت برسانیم می‌توانیم تا ۱۵ میلیون شغل به وسیله این بارانداز ایجاد کنیم. این کریدور از محل خوبی از ایران عبور می‌کند و اگر ایجاد شود به نفع ایران است.
وی تصریح کرد: علاوه بر سه کریدور گفته شده، کریدور چهارمی از چین به پاکستان با هدف اتصال چین به بنادر ایجاد خواهد شد، کریدوری نیز به هند و بنگلادش ایجاد می‌شود، کریدوری هم به اندونزی متصل می‌شود. چین نهادسازی مالی برای پیاده سازی این پروژه‌های انجام داده است، در این راستا صندوق راه ابریشم با سرمایه ۴۰ میلیارد دلار سرمایه در سال ۲۰۱۴ شروع به کار کرد، بانک سرمایه گذاری زیربنایی آسیا نیز با سرمایه پایه ۱۰۰ میلیارد دلار و با مشارکت سایر کشورها در سال ۲۰۱۵ افتتاح شده است.
اقتصاد کشورهای زیادی تا کنون از هماکاری با چین آسیب دیده است
این استاد دانشگاه گفت: نمی‌توان انتظار داشت که با ورود سرمایه‌های چین به کشور، جمعیت چین به ایران وارد نشود، چینی‌ها به هر منطقه‌ای وارد می‌شوند ادعای محافظت و ایجاد امنیت برای خودشان داشته و نیروهای نظامی با خودشان به کشورها وارد می‌کنند. پاکستان اکنون درگیر این پروژه‌ها است و مردم پاکستان فقط مصرف کننده تولیدات چینی‌ها هستند. وارد کردن سرمایه‌ها اگر بیش از توان باز پرداخت کشورها باشد منجر به حداقل تسلط بر سرزمین در حدود اجاره می‌شود و این سیاستی است که در بیشتر مواقع توسط چین دنبال شده است.
سامتی افزود: در دو دهه اخیر چین حدود ۱۵۰۰ میلیارد دلار به ۱۵۰ کشور جهان در این قالب وام داده است، این رقم بیش از مجموع وام‌هایی است که بانک جهانی، صندوق بین‌المللی پول و سازمان همکاری‌های توسعه اقتصادی در اختیار کشورهای مختلف قرار داده است.
وی تصریح کرد: برنامه جامع همکاری‌های مشترک ایران و چین در بهار سال ۲۰۲۰ امضا شد، در قالب این برنامه ۲۵ ساله، ۲۸۰ تا ۴۰۰ میلیارد دلار در صنعت نفت، گاز پتروشیمی، زیرساخت‌ها و همکاری‌های فرهنگی و … انجام می‌شود، البته هنوز هم جزئیات این برنامه کاملاً منتشر نشده است.
چین نمی‌تواند همکار اقتصادی برای ایران باشد
این استاد دانشگاه گفت: اگر قرار است برنامه ۲۵ ساله همکاری‌های بین ایران و چین اتفاق افتد که تنها گزینه روی میز ما است، باید فعالیت‌های بخش خصوصی و اشتغال در قالب چنین برنامه‌هایی حل شود. موضوع تسلط بر سرزمین در دستور کار کمربند جهانی چین وجود دارد و نقشه بسیار حساب شده‌ای برای آن توسط این کشور ثروتمند ایجاد شده است.
نظر شما