به گزارش خبرنگار ایمنا، طراحی نمای بناها در قالب نظام سیما و منظر شهر از جمله مباحث مطرح در همه شهرهای دنیا به خصوص شهرهای کهن و تاریخی است. امروزه مدیران و برنامه ریزان با چالش‌های مدرنیته و ورود طرح‌های نو به شهرها روبرو هستند، طرح‌هایی که چندان با بافت‌های قدیم شهر همخوانی ندارد. برخی کارشناسان طرح‌های جدید را تهدیدی برای بافت‌های تاریخی شهر قلمداد می‌کنند و بعضی دیگر بر این باور هستند چنانچه برنامه ریزی درستی انجام شود، می‌توان از طرح‌های به روز نیز استفاده کرد به نحوی که هویت و اصالت بافت‌های تاریخی در معرض تهدید قرار نگیرد. در این زمینه گفت‌وگویی را با "حسن سجادزاده"، دکترای طراحی شهری انجام داده‌ایم، مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:
سیما و منظر در کدام ابعاد شهر قابل بررسی است؟
سیمای شهر یک وجه کالبدی دارد. آنچه که شهروندان می‌بینند را سیمای شهر می‌گویند در حالی که منظر شهر وجه ذهنی دارد و به خاطرات و رویدادهایی مربوط می‌شود که در ذهن شهروندان و ساکنان شهر شکل می‌گیرد و در حوزه منظر شهر وجه عاطفی نیز نمود پیدا می‌کند. منظر شهری از مقیاس یک بنا تا مقیاس یک شهر قابل توجه است، به عبارتی شامل یک خانه، یک خیابان، یک کوچه، یک محله، یک ناحیه و یک منطقه شده و در مقیاس کل شهر نیز قابل بررسی است. سلسله مراتب سیما و منظر شهر از جز تا کل، در همه اجزا و ارکان شهری وجود دارد. باید توجه داشت که معمولاً در بحث سیما و منظر، زمانی که درباره یک خیابان صحبت می‌کنیم، تنها نباید خیابان را ببینیم بلکه باید به حوزه بلافصل و بافت پیرامون نیز توجه کنیم؛ اینکه این خیابان در چه بافت و در چه موقعیتی از شهر قرار دارد، چه افرادی در این خیابان ساکن هستند یا چه رویدادهایی در طول تاریخ در این خیابان به وقوع پیوسته، همگی قابل توجه است.
اهمیت تهیه طرح جامع سیما و منظر شهر چیست؟
مؤلفه‌های زیادی در کیفیت بخشی به سیما و منظر شهری و نماهای شهری مؤثر است. نیاز است برای هر شهر طرح جامع سیما و منظر شهر تهیه شود. این طرح باید مبتنی بر نظام پهنه بندی باشد. زیرا شهرسازی باید هر نیاز و درخواستی را پاسخگو باشد. نمی‌توانیم نماهای کلاسیک یا سنتی را به طور کلی ممنوع کنیم زیرا شهر به این نماها نیز نیاز دارد و چنین نماهایی می‌تواند در قالب نظام پهنه بندی، در سیما و منظر یک شهر جانمایی شود. البته برخورد در حوزه بافت‌های تاریخی باید با احتیاط باشد زیرا ضروری است که هویت مختص این بافت حفظ شود. بنابراین نیاز است در ضوابطی که برای بافت تاریخی تعریف می‌شود، استفاده از مصالح سنتی، طبیعی و مصالح بومی را مدنظر داشت. بافت‌های تاریخی مکانی برای به‌کارگیری معماری‌های کلاسیک نیست و این بافت‌ها باید ضوابط مختص به خودش را داشته باشد اما باید توجه داشت که معماری‌های کلاسیک و نماهای رومی امروزی نیز مورد استقبال سازندگان بناها قرار گرفته و یک نیاز است. نمای شیشه‌ای، رومی یا آلومینیومی نیز نوعی از نمای امروزی است و شهر ساز باید در قالب نظام پهنه بندی منظر شهری برای همه نیازها پاسخگو باشد.
کاهش اغتشاشات بصری شهرها چگونه ممکن می‌شود؟
الگوسازی و پهنه بندی شهر برای طراحی متناسب سیما و منظر شهری یک نیاز است اما متأسفانه الگوی مشخصی برای طراحی سیما و منظر شهری و طراحی نمای ساختمان‌ها در گونه‌های مختلف بافت‌های شهری وجود ندارد. سازندگان عمدتاً از الگوهای مجله‌ای و از پیش تعیین شده استفاده می‌کنند که سیما و چهره شهر را دگرگون می‌کند. حتی در برخی شهرهای کشورهای اروپایی مناطقی از شهر را برای طراحی‌های متفاوت نماهای ساختمانی در نظر می‌گیرند، اما این تصمیم در صورتی می‌تواند مفید باشد که مکان یابی و مکان گزینی درستی انجام شود. بافت‌ها و پهنه‌های تاریخی ما باید ویژگی‌های بومی خودش را حفظ کند و تا جای ممکن نباید طراحی و استفاده از نماهای کلاسیک و رومی را در این بافت‌ها داد، اما در پهنه‌های جدید شهر، شهرها و شهرک‌های جدید می‌توان مجوزهایی برای استفاده از نماها و طراحی‌های جدید صادر کرد البته به شرطی که الگو و فضاسازی مشخصی برای طراحی این بافت‌ها در نظر گرفته شود.
ضوابط و مقررات سیما و منظر شهری چگونه تنظیم می‌شود؟
در این راستا نیاز است ضوابط و مقررات سیما و منظر شهری با استفاده از نظام پهنه بندی شهر تنظیم شود و بسیار می‌تواند کارگشا باشد در حالی که متأسفانه امروزه طراحی نما بیشتر در اختیار کارفرما و طراح قرار گرفته و با متن و زمینه بافت هماهنگی ندارد. متأسفانه امروزه در یک کریدور شهری نیز هماهنگی در طراحی نماها وجود ندارد و این نبود هماهنگی در سیما و منظر فضاها آزار دهنده بوده و در حوزه اغتشاشات بصری شهرها قابل بررسی است. هنوز نیز الگو و مدلی که بتواند بافت شهر را به صورت یک پیکره واحد در نظر بگیرد تا بر مبنای آن ضوابط و مقررات سیما و منظر را تدوین و تنظیم شود، وجود ندارد. پیشنهادم برای اصلاح این وضعیت، توجه به نظام پهنه بندی منظر شهری و ارائه الگوها است.
نظر شما