به گزارش خبرنگار ایمنا، روستای کلپورگان از توابع شهر سراوان در سیستان وبلوچستان است. کلپوره، نام گیاهی است با مصرف دارویی، به ویژه در منطقه سیستان و بلوچستان؛ اما کلپورگان، نام روستایی است مملو از سفال‌هایی با رنگ و بوی عشق و مردمی که مهربانی، مهمان نوازی و صبر، در رگ‌هایشان جاری شده. اهالی این روستا اغلب کشاورز هستند و به کشت سبزیجات مشغول‌اند و سبزی درختان خرما و مرکبات را به خشکی زمین هدیه دادند. آن‌ها در کویر خشک، آبادی ساختند.
سفر به این روستا و نفس کشیدن هوایش که بوی گِل سفال می‌دهد، چه کیفی دارد!
کلپورگان، پیش از این روزهای تنهایی کرونا، پیش از آن که به هم نزدیک بودن و رفت و آمدها مرگ‌آور باشد، سالانه مقصد ۲۰ تا ۲۵ هزار گردشگر بوده. گردشگرانی از گوشه گوشه دنیا و سراسر کشور که آوازه این روستا و عجایبش را شنیده بودند و برای لمس تلفیقی منحصر به فرد از تاریخ و خلاقیت، به آن جا سفر کردند. این گردشگران، از صبح راهی کوچه پس کوچه‌های کلپورگان می‌شدند تا زمان را صرف تماشای هنر کنند. شب نیز با جمعی از همراهان، خود را به طعم تنورچه، غذای محلی کلپورگان می‌سپاردند. آن‌ها ظروف سفالی را به امید خواندن داستانی که نقش نگارها روایت می‌کنند، به سوغات می‌گیرند. نقش و نگارهای سیاه یا قهوه‌ای رنگ، سرشار از ناگفته‌ها و فریادهای درونی سفالگر از دنیای بیرونش.
نقش و نگارهای انتزاعی که نمادهایشان، شبیه به نقوش سفالی باستانی هستند و نسل به نسل، به یادگار مانده‌اند. این نقوش، نه با لعاب کاری، بلکه با جان دادن سنگ تیتوک جان می‌گیرند. سنگ تیتوک در منطقه تپه آچار در کهوران مهرستان یافت می‌شود و از آن، رنگ‌های سیاه یا قهوه‌ای حاصل می‌شود.
مردان این روستا نیز با حمل خاک رس از معدن مسکوتان، آماده کردن گل و پختن سفال‌ها رد خود را در آثار سفالی به جای می‌گذارند و ساختن و مزین کردن ظروف بر عهده زنان است. از نکات جالب درباره سفال‌های کلپورگان، می‌توان به دسته آن‌ها اشاره کرد. به طوری که این دسته‌ها بر خلاف سفال‌های امروزی دیرتر از بخش‌های دیگر سفال می‌شکنند. ظروف سفالی این روستا، اغلب به شکل کاسه، کوزه، جام، قدح، پارچ و لیوان و قلک ساخته می‌شود و اغلب ظرف‌های ساخته شده آن نیز دارای سرپوش است که گاه خود به عنوان ظرفی مستقل مورد استفاده قرار می‌گیرد..
اما آن چه که کلپورگان را از سایر نقاط جهان متمایز کرده، ساختن سفال‌ها بدون استفاده از چرخ سفالگری و به روش سنتی است. شیوه‌ای خاص که از حدود چهار تا شش هزار سال پیش در این منطقه رایج بوده و دست نخورده مانده؛ چرا که چرخ سفالگری در دوران مس و سنگ ابداع شده و شیوه سفالگری سنتی و دستی مربوط به پیش از این دوره، یعنی دوران نوسنگی با سفال بوده است. دوره‌ای بین ۹۰۰۰ تا ۴۵۰۰ سال پیش از میلاد. ویژگی‌ها و بی مانند بودن روستای کلپورگان باعث شده که این روستا در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱، به عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شده و در سال ۱۳۹۶ نیز به ثبت جهانی رسید.
اما چطور؟ این روایت‌های سفالی بی همتا، چگونه بدون کمک چرخ سفالگری ساخته می‌شوند؟ اصطلاح محلی "بونو" راهی است برای شکل دادن به این سفال‌ها. ابتدا توده‌ای از گل ورز داده شده را بر روی «بونو» که جنسش از سفال است می‌گذارند. البته معمولاً روی بونو پارچه‌ای برای نچسبیدن گل قرار داده شده. حفره‌ای با انگشتان دست در میان آن ایجاد می‌کنند و سپس همراه با چرخش گل بر روی بونو حفره ایجاد شده توسط انگشتان دو دست را به تدریج گشاد می‌کنند. با این عمل دیواره ظرف نازک می‌شود. در حین انجام این عمل از تکه چوبی به طول حداکثر ۲۰ سانتی متر استفاده می‌کنند و دیواره ظرف را به جهت‌های مختلف که مناسب کار است هدایت می‌کنند، با این شیوه دیواره‌های ظرف در همه قسمت‌های آن یکسان می‌شود. در اصطلاح محلی به این تکه چوب «گل موش» می‌گویند.
روش لوله‌ای یا فتیله‌ای (کویل) روش دومی در ساخت سفال کلپورگان است، در این روش ابتدا پارچه‌ای را روی بونو پهن کرده کف ظرف مورد نظر را از گل و روی پارچه قرار می‌دهند و برای ساختن فرم ظرف گل را به صورت لوله‌های موردنظر درست کرده پس از این مرحله ظرف‌ها را در معرض آفتاب قرار می‌دهند تا کاملاً خشک شوند.
این کار شاید چندین روز طول بکشد. پس از خشک شدن سفال آن را با سنگ مخصوصی (سائنوک) مالش و سطح خارجی آن را صیقل می‌دهند و بااین عمل سطح سفال خام برای نقاشی آماده می‌شود.
و همه این‌ها برگرفته از ذوق و هنر مردم کلپورگان است که به روستایشان نور بخشیده‌اند و خورشید روی زمینش شده‌اند. دیداری با این مردم و روزی در این روستا، چه کیفی دارد!
نظر شما