به گزارش خبرنگار ایمنا، فردوسی شاعری جهانی است که با خلق اثر کم نظیر خود مرزهای جغرافیایی را شکافت. شاهنامه او را می‌توان دروازه فرهنگ ایران دانست. وجود حکایات مربوط به اساطیر باستانی، روایات تاریخی و داستان‌های پهلوانی این کتاب را به میراثی ملی برای ایرانیان تبدیل کرد. فردوسی با فضاسازی‌های شگفت انگیز و توصیفات بدیع حکایتی عظیم از تقابل خیر و شر، اسطوره، افسانه و تاریخ باستانی ایران را تا پیش از حمله اعراب یعنی تا پایان حکومت ساسانیان به زبان منظوم روایت می‌کند.
او در این کتاب چهار دودمان پادشاهی پیشدادیان، کیانیان، اشکانیان و ساسانیان را در سه بخش اسطوره‌ای، پهلوانی و تاریخی شاهنامه گنجانده است. بازتاب شکوه تاریخ و فرهنگ ایران در قالب یک اثر ادبی و از همه مهم‌تر انعکاس آن در سطح جهانی پاداش تحمل رنج ۳۰ ساله فردوسی برای نجات آشفتگی زبان فارسی است که پس از سلطه اعراب بر ایران به وجود آمده بود. در این مدت زبان فارسی بیش از هر زمان دیگری مورد تهدید قرار گرفت و به همین دلیل شاعران این زبان از جمله فردوسی برای احیای آن دست به کار شدند.
یکی از وجوه قابل تأمل شاهنامه فردوسی زبان گیرای آن است؛ با وجود اینکه مفاهیم ارزشمندی در این کتاب گنجانده شده، اما به حدی قابل درک است که کودکان را نیز به خود علاقمند می‌کند و گذشت زمان منجر به فراموشی آن نشده، چراکه ماوای آن قلب ایرانیان است.
برای نگارش این اثر ابتدا از خط کوفی سپس نسخ و در نهایت از قرن نهم به بعد از نستعلیق که خط رسمی بود استفاده شده است. کهن‌ترین نسخه‌ای که از این اثر ارزشمند باقی مانده است مربوط به قرن هفتم هجری است. به گفته محققان از این زمان به بعد تقریباً هزار نسخه از این اثر توسط کاتبان نوشته شده است که نیمی از آنها نام کاتب دارند. حمید رضا قلیچ‌خانی، محقق خط در این باره نوشته است: " کهن‌ترین دست نوشته حماسه ملی ایران به سده هفتم و سال‌های ۶۱۴ ق (نسخه فلورانس) و ۶۷۵ ق (نسخه موزه بریتانیا) مربوط است. از بررسی این تاریخ‌ها دوباره به حمله مغولان و غارت فرهنگ و هنر و کشتار بی‌رحمانه هم میهنانمان متوجه می‌گردیم و این نکته به خاطر می‌رسد که تقریباً تمام نسخه‌های بازمانده به پس از این واقعه مربوط است."
بر این اساس قدیمی ترین نسخه خطی شاهنامه که تقریباً ۲۰۰ سال پس از سرایش آن دست نویس شده است اکنون در موزه فلورانس ایتالیا قرار دارد. یعنی محققان و پژوهشگران زبان فارسی برای مشاهده و مطالعه مستقیم این اثر باید به ایتالیا سفر کنند. نسخه خطی دیگر شاهنامه که پیش از پی بردن به قدمت نسخه فلورانس مورد پژوهش و مطالعه محققان قرار می‌گرفت نیز در موزه بریتانیا قرار دارد.
اینکه چرا قدیمی ترین نسخه از اصیل‌ترین محصول فرهنگ ایران که بخشی از هویت ادبی و تاریخی مردم این کشور را روایت می‌کند، در موزه کشورهای خارجی قرار دارد، خود رنجی است که سر درازی دارد و لزوم هوشیاری مضاعف در خصوص حفاظت از چنین گنجینه‌هایی را گوشزد می‌کند. اما به صورت کلی علاوه بر نسخه‌های خطی که از این اثر در موزه‌های ایران موجود است، طبق مقاله "کاتبان شاهنامه"، دست نویس هایی از این کتاب در موزه‌های استانبول، سن پترزبورگ، قاهره، پاکستان، هند، انگلستان، نیویورک، پاریس و مونیخ نیز یافت می‌شود.
نظر شما