به گزارش خبرنگار ایمنا، نیل به توسعه پایدار از اهداف آرمان گرایانه‌ای است که مدیران و برنامه ریزان شهری را وا می‌دارد طرح‌ها و برنامه‌های خود را بر این اساس پیش ببرند.
مسیر رسیدن به توسعه پایدار برای هر شهری با توجه به ساختارهای کالبدی، اجتماعی و اقتصادی آن متفاوت است. برخی ابعاد شهر پایدار در بعضی جوامع شهری نقش بیشتری در رساندن شهر به توسعه پایدار دارد و به عبارتی سایر ابعاد را به طور مستقیم تحت تأثیر قرار می‌دهد. در این زمینه با «مهدی ابراهیمی»، دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری گفت‌وگویی داشته‌ایم که مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:
ابعاد مهم شهر پایدار چیست؟
شهر پایدار تمامی ابعاد زیستی، کالبدی، اقتصادی و اجتماعی را در برمی‌گیرد. همه این ابعاد باید در یک شهر مورد توجه قرار بگیرد تا بتوان گفت که یک شهر پایدار است. باید تاکید کنم که چنانچه شهری در بیشتر ابعاد عملکرد خوبی داشته باشد اما یکی از چند بعد شهر دچار خدشه باشد، در کل نمی‌توان کارکرد مناسبی را از شهر انتظار داشت و پایداری شهری زیر سوال می‌رود.
شهر پایدار چگونه شهری است؟
شهر پایدار به شهری گفته می‌شود که در ابعاد مختلف تضمین کننده زندگی پایدار و سالم برای ساکنان باشد. این ابعاد عبارت است از بعد زیستی که با بهداشت و سلامت شهروندان ارتباط دارد و باید به نحوی مؤلفه‌های آن در نظر باشد که شهری زیست پذیر داشته باشیم.
همچنین شهر از منظر کالبدی نیز باید پایدار باشد و در این راستا نیاز است به جنبه‌های فیزیکی شهر توجه شود و نیاز است که ساختمان‌ها، بناها و مستغلاتی که در شهر وجود دارد به اندازه کافی محکم و استوار باشد تا در مواقع بروز بحران‌های طبیعی یا غیر طبیعی پاسخگویی لازم را داشته باشد و جان و مال شهروندان به خطر نیفتد. از دیگر ابعاد مورد توجه شهر پایدار، بعد اقتصادی است. در یک شهر پایدار از نظر اقتصادی ساکنان به راحتی می‌توانند شغل مناسبی انتخاب کنند و کسب درآمد داشته باشند تا رفاه و آسایش آنان تأمین شود. از دیگر ابعاد مهم و تأثیرگذار در پایداری شهری، بعد اجتماعی شهر است که نیاز است مورد توجه قرار بگیرد زیرا وجود تعاملات چندگانه میان شهروندان، روابط اجتماعی سالم میان آنان و تأمین رفاه و امنیت اجتماعی در راستای نیل به شهر پایدار اهمیت زیادی دارد.
تأثیر تأمین مسکن مناسب در تحقق پایداری شهری چیست؟
حق مسکن به معنای داشتن مسکن و پناهگاه مناسب برای انسان‌ها و خانواده‌ها است و اهمیت آن حتی از قبل از دوره باستان نیز به عنوان یکی از نیازهای اساسی انسان، مورد توجه صاحب نظران بوده است. در تمدن بابل و قانون حمورابی بر داشتن مسکن مناسب تاکید شده و تمامی ادیان نیز حق مسکن را مورد توجه قرار داده‌اند.
اصل ۳۱ قانون اساسی کشور، داشتن مسکن متناسب را حق هر فرد و خانواده ایرانی دانسته است و دولت موظف به تأمین آن است. طبیعی است که هرچه مسکن مطلوب‌تر و مناسب‌تری در دسترس مردم باشد، تحقق پایداری شهری نیز میسرتر می‌شود. مسکن به ویژه با بعد کالبدی شهر پایدار ارتباط دارد و زمانی که شهر دچار سوانح طبیعی یا غیرطبیعی می‌شود، چنانچه مسکن‌ها محکم و استوار ساخته نشده باشند، صدمات زیادی متوجه زیرساخت‌های شهری و زندگی شهروندان خواهد شد.
البته تأمین مسکن با ابعاد دیگر شهر پایدار نیز در ارتباط است و چنانچه مسکن مناسبی در اختیار افراد و خانواده‌ها نباشد، بسیاری از ابعاد دیگر شهر پایدار نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد. به طور مثال زمانی که ساکنان شهر در مسکن‌های نامناسبی زندگی کنند، آموزش آنان تحت تأثیر قرار می‌گیرد و سلامت ساکنان شهر نیز تهدید می‌شود.
با ایجاد نوسانات و تورم شدید در قیمت مسکن، پایداری شهر از منظر اقتصادی به شدت دچار لطمه می‌شود زیرا در شهری که تورم و گرانی وجود داشته باشد، ارائه خدمات شهری با چالش مواجه شده و همین امر زمینه را برای بروز بیشتر بیماری‌های روحی و جسمی شهروندان فراهم می‌کند؛ فردی که دچار سو تغذیه است نمی‌تواند آموزش مطلوبی داشته باشد که این خود منجر به نداشتن مهارت کافی برای فرد در آینده می‌شود و او مجبور است شغلی با درآمد کمتر داشته باشد و همین امر موجب گسترش فرق در جامعه شهری می‌شود.
بنابراین گرانی مسکن به طور مستقیم بر پایداری شهری اثر می‌گذارد و افراد به جای اینکه خانه‌های مستحکم و بزرگی در اختیار داشته باشند و به راحتی زندگی کنند در فضای نامناسبی زندگی می‌کنند. مشکل در تأمین مسکن مناسب در شهر در ابعاد مختلف اجتماعی، کالبدی و اقتصادی خود را نشان می‌دهد و مشکلاتی از جمله حاشیه نشینی و زاغه نشینی را برای شهرها ایجاد می‌کند.
اقدامات مدیریت شهری در راستای تحقق شهر پایدار چه می‌تواند باشد؟
بیشتر مشکلاتی که پایداری شهری را تحت تأثیر قرار می‌دهد، ناشی از سبک زندگی و مشکلات کلان اقتصادی است و بعد محلی و مدیریت شهری کمتر در این حیطه مؤثر است. بیکاری و تورم حتماً باید در جامعه کاهش پیدا کند. مدیریت ملی باید به تأمین رایگان خانه بپردازند، همچنین پوشش رایگان تأمین اجتماعی برای بیکاران جویای کار ضرورت دارد تا برای افرادی که حاضر و آماده به کار هستند اما جامعه شغلی در اختیار آنها قرار نداده است، مستمری پرداخت شود.
در این راستا نیاز است قوانین مرتبط در مجلس مصوب شود و مدیریت محلی نمی‌تواند بدون وجود بستر قانونی چنین اقداماتی را انجام دهد. در بعد شهرسازی که بیشتر در حیطه مدیریت شهری و محلی است کاهش فاصله میان محل زندگی و کار ضرورت دارد و یکی از اشکالات اساسی شهرهای ما پهنه بندی است که معمولاً محل کار از محل سکونت و زندگی به شدت فاصله دارد که نیاز است برنامه ریزی اصولی در این خصوص اقدام شود تا افراد کمتر در مسیر باشند تا مشکلات مربوط به ترافیک و آلودگی هوا و هزینه‌هایی که اعمال این رویکرد برای شهر و ساکنان آن دارد، برطرف شود. نیاز است اجازه شخصی کردن واحدهای مسکونی و اختلاط کاربری‌ها داده شود و بسیاری از کشورهای دنیا نیز به این نتیجه رسیده‌اند که به جای پهنه بندی و جدا کردن کاربری‌ها از یکدیگر، باید حتماً اختلاط کاربری ایجاد شود و فاصله میان محل کار و محل زندگی کاهش پیدا کند تا حدی از مشکلات شهری و اجتماعی کاسته شود.
نظر شما