به گزارش خبرنگار ایمنا، مدرنیته از یک قرن پیش به ایران ورود پیدا کرد و هم اکنون نیز در جریان دارد این در حالی است که کشور هیچگاه زیرساخت‌های مدرنیته را به صورت کامل در اختیار نداشته و همواره با کمبودهایی رو به رو بوده است به همین دلیل معماری نیز به خاطر وجود نقصان‌ها موجود تنها به شکل ظاهری از معماری مدرن تقلید کرده است.
نداشتن مدیریت صحیح مسئولان و مهاجرت بی رویه به شهرها از عواملی بوده که باعث معماری نامطلوب شده است به نحوی که رشد کمی و کاهش کیفیت جامعه را سمت ساختمان سازی و بساز بفروشی که خود به نوعی سرمایه گذاری است سوق داده است.
آنچه که امروز مورد غفلت واقع شده معماری به معنای واقعی است زیرا آنچه که امروز تولید می‌شود ساختمان سازی است و رنگ و لعابی از معماری در آن دیده نمی‌شود و حتی می‌توان گفت این موضوع رشد شهری است نه شهرسازی هر چند در میان ساختمان سازی امروز به ندرت بنای با ارزشی نیز دیده شود اما به طوری کلی بیشتر بناهای بی ارزش و ناموزون به چشم می‌آید.
در کلانشهر تهران نیز همچون بسیاری از کلانشهرها ساختمان‌های بزرگ و کوچک خود نمایی می‌کند که از نظر ظاهری شاید بسیار زیبا، شیک و لوکس به نظر آید، اما درون مایه آن تهی است یا حتی در مکان‌هایی بنا شده که ممکن است روزی خطر آفرین باشد و جان هزاران نفر را به خطر بیندازد حتی این موضوع در ثروتمند نشین ترین منطقه نیز وجود دارد در همین زمینه گفت و گویی را با «مهدی زارع» کارشناس مدیریت بحران انجام داده‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
امروز مدرن سازی شهرهای ایران الگوی خاصی دارد؟
خیر، ذهنیت و نتیجه‌ای که از مدرنیته سازی شهری به ایران رسیده، تنها قسمت‌هایی از شهرسازی مدرن، شهرک سازی و ساخت آپارتمان‌های آسمان خراش بوده که در آمریکای شمالی و کانادا رواج داشته است.
این فرهنگ ساختمان سازی و یا به عبارت دیگر الگوی مدرنیته ساختن شهری از اروپا و آمریکا گرفته شده که کورکورانه و فقط برای جلوه بیشتر این صنعت در ایران کپی برداری شده و برخی از سازنده‌ها در سازه‌های خود از این طرح بی‌صلاحیت استفاده کرده‌اند.
این روش نادرست از شهرسازی مدرن در کشورهای در حال توسعه چه نقشی داشته است؟
در کشورهای در حال توسعه‌ای مثل ایران، ترکیه و اندونزی این شیوه شهرسازی نادرست شکل گرفته و همچنان در حال گسترش است. صنعت ساختمانی مدرن در شهرهای متوسط و در حال پیشرفت معمولاً یک افزایش ارزش افزوده خیلی مهمی را داشته که به یکی از مهم‌ترین جنبه‌های اقتصادی زندگی مردم تبدیل شده و نه تنها از نظر شهری بلکه به عنوان یک موضوع اقتصاد زندگی برای همه شهروندان مورد اهمیت قرار دارد.
چرا خانه‌دار شدن افراد می‌تواند در شیوه نادرست ساختمان سازی مدرن تأثیر گذار باشد؟
صاحب خانه شدن به هر قیمتی هنگامی تأثیر گذار و مهم می‌شود که سایر جوانب و موارد دیگر از جمله موانع طبیعی و مخاطرات در ساختمان‌های به اصطلاح مدرن دیده نشود و به اینکه کجای شهر ریسک بیشتری برای حوادث دارد و چه خطراتی در کمین ساختمان‌ها در نقاط مختلف شهر است بی توجهی شود.
برای مثال در منطقه ولنجک تهران تمامی مدرن سازی‌ها و ساختمان‌های جدید از نظر اصول اولیه بحران و مدیریت آن نه تنها نکته مثبتی ندارد بلکه از پایه مشکل‌دار بوده است.
اگر در ولنجک، خیابان و میدان الف را از بالا به پایین نگاه کنید و امتداد رودخانه ولنجک را بررسی کنید می‌بینید که در بالاترین قسمت آن بلندترین برج‌های مسکونی دوقلو ۲۲ طبقه به آسانی و بدون در نظر گرفتن حوادث طبیعی بر روی گسل اصلی شمال تهران بنا شده است. در واقع ساختمان‌های ولنجک با نادیده گرفتن دو اصل ریسک پذیر بحران، هم در حریم رودخانه و هم بر روی گسلی که هر لحظه ممکن است فعال شود ساخته می‌شود.
نکته منفی دیگری که در ساخت و مجتمع‌های بلند مرتبه منطقه ولنجک دیده می‌شود این است که علاوه بر ساخت آن‌ها بر روی گسل و حریم رودخانه حتی بعضی از این ساختمان‌ها روی دامنه زمین‌های لغزشی احداث شده که هیچیک از قوانین ابتدایی مدیریت بحران برای ساختمان سازی را رعایت نکرده‌اند. در این منطقه علاوه بر گسل، خطر زمین لغزشی وجود دارد البته تاکنون نیز این منطقه دچار لغزش زمین شده است.
شهرداری به دلیل اینکه سرتاسر محدوده ولنجک مدرن‌تر شود کل بستر رود خانه را بتن ریزی و جدول بندی کرده است، اما این اقدام نیز با چشم پوشی از نکات بحرانی بوده چراکه هنگام بارش‌ها، آب باران و گل و لای به جا مانده آن در محدوده جدول کشی و بنای بتنی نفوذ پذیری ندارد و با بارش ناگهانی و شدید شاهد به راه افتادن سیل خواهیم بود.
باید چنین منطقه‌ای را به خاطر وجود مخاطرات طبیعی کمی نقض کرد؟
وقوع سیل و زلزله ممکن است هر روز یا هر هفته اتفاق نیفتد، اما به طور حتم هر چند سال یکبار شاهد باران‌های شدید و زمین لرزه‌های ضعیفی هستیم که قطعاً سیل و خرابی و آوار را در پی خواهد داشت.
تنها باید ولنجک را از نظر بحرانی بودن مخاطرات طبیعی مورد نقد و بررسی قرار داد؟
بله، شاید ولنجک را همه مردم ایران نشناسند، اما باید گفت یکی از مدرن‌ترین مناطق ایران و تهران از نظر امکانات و زیر ساخت رفاهی، مراکز تجاری و اداری است، بنابر این قطعاً در محدوده ولنجک از نظر ظاهری و کاربردی با بناها و مراکزی مواجه می‌شویم که معادل و مشابه آن را می‌توان در شیک‌ترین نقاط کشورها پیدا می‌کنید. این همه بزرگی و زیبایی ظاهری و مشابه سازی با کشورهای مدرن دنیا در نقطه‌ای از شهر رخ داده که اساساً به یکی از خطرناک‌ترین مکان‌های تهران از نظر فیزیکی مبدل شده است.
چه مناطق دیگری از تهران بحران ساز خواهند بود؟
این نوع شهرسازی مدرن تنها شامل منطقه ثروتمند نشین ولنجک نیست و مناطق کم درآمدتری از تهران مثل نواحی حاشیه‌ای شهر همچون شهر ری، پاکدشت و قرچک نیز شامل می‌شود، اما ساخت آپارتمان‌های این منطقه نیز بدون در نظر گرفتن نکات ایمنی و نداشتن رعایت موارد بحرانی ساختمان بوده است.
چه بسیار مناطق حاشیه نشین تهران هستند که زمین‌های آنان لغزشی و کشاورزی است و تنها از نظر ظاهری جلوه‌ای مدرن دارند و حتی اصول اولیه ساختمانی نیز در آن دیده نمی‌شود.
نقطه مشترک مدرن سازی ساختمان‌ها با شرایط بحرانی چیست؟
توسعه تهران از دهه ۴۰ شکل گرفته و طراحی و برنامه ریزی هایی که برای پیشرفت این شهر در دست گرفته شده تنها یک کپی برداری نادرست است، چون ابتدا باید به ویژگی و جوانب مختلف هر شهر نگاه و پس از آن برای طراحی و رتبه بندی اقدام کرد. در هر صورت نکته‌ای که با آن مواجه هستیم یک نوع مدرن سازی شهری است که در اصل یک کپی برداری بسیار ناپایدار و خطرناک از شیوه‌ای است که در غرب اجرا و در آن هیچیک از نکات و پایه ریزی‌های ایمنی برای جلوگیری از وقوع بحران پیش بینی نشده است.
پس می‌توان گفت مسئولیت این خطرات و اجراییات به عهده مدرنیته غربی نیست بلکه به عهده مدیریت شهری و برج سازهایی است که بدون داشتن علم کافی و شناخت درست از منطقه‌های مختلف شهری تنها برای سود بیشتر ساختمان‌هایی را بنا می‌کنند. همچنان در تهران شاهد ساختمان سازی‌های کلان هستیم که بدون در نظر گرفتن مخاطرات طبیعی، سازندگان بزرگ با این ساز و کار و بدون در نظر گرفتن اولیه سازی اصول زندگی انسانی تنها منطقه‌ای جذاب ایجاد کرده اند.
نظر شما