به گزارش ایمنا، روزنامه شرق در ادامه نوشت: انگلستان برای جلوگیری از پیشرفت آلمان و متحدانش در سال ۱۹۱۴ م، بصره را اشغال کرد. علمای نجف در آن روزگار فتوای جهاد صادر کردند و جنگ‌های چریکی پراکنده‌ای با کمک مردم عراق انجام شد تا اینکه دولت آلمان شکست خورد و انگلستان و فرانسه در قرارداد ۱۹۱۸ م با یکدیگر بخش‌هایی از دولت عثمانی را تحت سلطه خود درآوردند و به این ترتیب در این سال عراق به صورت کامل به اشغال انگلستان درآمد. مرجع تقلید آن روزگار، آیت‌الله محمدکاظم یزدی بود که در سال ۱۲۹۷ ش / ۱۹۱۹ م وفات یافت و آیت‌الله میرزا محمدتقی شیرازی، معروف به میرزای دوم، جانشین وی شد. محمدتقی شیرازی با صدور فتوای معروف به «فتوای جهادیه»، به صورت مستقیم علیه انگلیسی‌ها اعلان جهاد داد. در این فتوا آمده بود مطالبه حقوق بر عراقیان واجب است و آنان می‌توانند درخواست‌های خود را با رعایت آرامش و امنیت مطالبه کنند و اگر انگلیسی‌ها خودداری کردند، جایز است به قوه دفاعی متوسل شوند. به این ترتیب، گروهی از علما برای مبارزه مستقیم با قوای بریتانیا، همراه با عشایر و مردم عراق اقدام به جنگ‌های پراکنده‌ای کردند که به انقلاب ۱۹۲۰ م مردم عراق معروف شده است. این اقدامات بعضاً با شکست و دستگیری عراقی‌ها و کشته‌شدن سربازان انگلیسی مواجه شد.
عراقی‌ها امکانات نظامی اندکی داشتند؛ در اوایل فقط یک توپ در اختیارشان بود و بدیهی بود که اگر پیروزی‌های موقتی هم به دست می‌آوردند، نمی‌توانستند قوای اشغالگر را شکست دهند. از سوی دیگر، انگلیسی‌ها به روش همیشگی خود با تطمیع برخی از عشایر، تصمیم به برگزاری یک همه‌پرسی نمایشی داشتند که نتیجه آن قرار بود به نفع بریتانیا تمام شود. میرزای دوم و یارانش متوجه این نیرنگ شدند و میرزا تصمیم گرفت با رئیس‌جمهور و سفیر آمریکا و نیز سازمان ملل متحد مکاتبه کند تا شاید بتواند بر این مشکل فائق آید. در اینجا متن نامه نخست میرزای شیرازی به سفیر آمریکا آورده می‌شود.
لازم به ذکر است که این نامه همراه با اسناد مربوط به انقلاب ۱۹۲۰ م عراق، در موزه‌ای در نجف اشرف، در محل ساختمان موزه خان‌الشیلان، به نمایش گذاشته شده است. این موزه در سال ۱۹۷۷ م افتتاح شد و اسناد مربوط به انقلاب و نقش علما و ازجمله دو سند مکاتبه مرجع تقلید آن عصر در این موزه در معرض دید بازدیدکنندگان قرار دارد که راقم این سطور، این اسناد را از آن موزه عکس‌برداری کرده است. در بخش‌های دیگر آن، مردم‌شناسی و فولکلور مردم نجف شامل لباس‌ها، تزئینات و اسحله‌ها به نمایش درآمده است.
نامه میرزای شیرازی به سفیر آمریکا
تاریخ پنجم شهر جمادی‌الاولی ۱۳۳۷[ هجری قمری]، طهران
خدمت جناب جلالت‌مآب اجّل سفیر محترم دول متحده آمریکا دامت رأفته
بعد از اکرامات فائقه و احترامات لایقه، لازم شد که مختصری نگارش نماید. در این دوره زمان که دولت معظمه آمریکا دامت معدلته، نظر به احقاق حقوق بشر قائم به تحریر شعوب شده است، بتوسط آن جناب که امین و نماینده آن دولت معظمه دامت معدلته می‌باشد. به جهت اتمام و اتقان حقوق اسلامیه راجع به تشکیل دولت عربی مراجعه به دولت معظمه دامت معدلته بشود.
پوشیده و مخفی نخواهد بود هر ملتی که محاط به قوای عسکریه باشد، خود را آزاد در کلام و مستقل در رأی نخواهد دانست. با آنکه اشاعه آزادی در رأی می‌شود مع‌ذالک به این‌گونه حرف‌ها مطمئن نمی‌شوند، لهذا کثیری از اهالی خائف از اظهار ما فی الضمیر می‌باشند و ظهورات خارجه هم مبنی بر خوف بوده و به این سبب اهالی عراق متوسل به آن دولت معظمه دامت رأفته می‌باشند که اقدام در انجام این امر مهم و احقاق حقوقشان را بنمایند.
محمدتقی الشیرازی.
نامه فوق به زبان فارسی است. پس از گذشت چند روز میرزای شیرازی در دوازدهم جمادی‌الاول همان سال برای رساندن پیام خود به سفیر آمریکا اکتفا نکرده و نامه‌ای به رئیس‌جمهور آمریکا می‌نویسد.
میرزای شیرازی در آن روزگار بیمار بود و جانشین وی شیخ‌الشریعه اصفهانی به‌عنوان مرجع تقلید مطرح بوده است. میرزای شیرازی به همراه جانشین خود، شیخ‌الشریعه، نامه‌ای به زبان عربی به رئیس‌جمهور آمریکا می‌نویسند که حائز اهمیت بسیاری است. در اینجا بخش‌هایی از این سند دوم آورده می‌شود.
نامه می‌رازی شیرازی و شیخ‌الشریعه اصفهانی به رئیس‌جمهور آمریکا:
حضرت رئیس‌جمهور ولایات متحده آمریکا
... از آنجایی که جناب‌عالی آغازگر برنامه رفاه و صلح برای ملت‌های مظلوم هستی پناهگاهی هم در رفع موانع آن خواهید بود. مردم عراق خواستار تشکیل دولت عربی مستقل با مجلس ملی و حاکمیت پادشاه مسلمان که مقید به مجلس وطنی گردد می‌باشند. او در پایان از رئیس‌جمهور آمریکا می‌خواهد که در جهت رفع موانع و تحقق این اهداف، کوشا باشد که نامش در تاریخ آزادی عراق و تمدن امروزی آن جاودان خواهد بود.
نامه میرزای شیرازی به جامعه ملل
پس از آن، در ۲۷ ذی‌القعده ۱۳۳۸، میرزای شیرازی نامه‌ای به جامعه ملل که اینک به نام سازمان ملل متحد شناخته می‌شود، می‌نویسد. خلاصه این نامه به این شرح است:
بعد از اینکه مرجعیت روحانی از طرف امت اسلام به من محول گردید، من از طرف این امت به مقام رفیع جامعه ملل به خاطر آنچه انگلیس با قساوت‌ها و ریختن خون بی‌گناهان انجام می‌دهد، شکایت می‌کنم…. چون جامعه ملل یاری‌دهنده ضعفاست، شما را از نقش انگلیس آگاه ساختیم و به جامعه ملل که نماینده عدالت است متوسل می‌شویم.... این نامه در ۱۹۲۰ م به سازمان ملل فرستاده شد. پس از مدتی کوتاه، در همان سال (در آگوست ۱۹۲۰ م) میرزای دوم درگذشت و شیخ‌الشریعه جانشین وی شد. با اقدامات آنها و بنا بر نظر پژوهشگران، انقلاب ۱۹۲۰ عراق در پی مذاکرات آنها با نمایندگان کشورهای مختلف و با همکاری آمریکا سرانجام در ۱۹۲۱ م قرارداد صلح امضا شد و استقلال عراق به رسمیت شناخته شد و ملک‌فیصل که مورد تأیید انگلیسی‌ها هم بود، پادشاه عراق شد و مردم با او بیعت کردند و به این ترتیب، سال ۲۰۲۱ م صدمین سال استقلال کشور عراق است.*
* درباره انقلاب ۱۹۲۰ م ده‌ها کتاب و مقاله به زبان عربی، فارسی و انگلیسی موجود است؛ مانند کتاب الثوره العراقیه الکبری، عبدالرزاق الحسنی، لبنان؛ و دیگری الحقایق الناصعه، دکتر علی الوردی، جلد ۵، لبنان؛ نگاهی به تاریخ انقلاب اسلامی ۱۹۲۰ عراق، صادقی‌تهرانی. در اکثر این منابع، دو نامه میرزای شیرازی به آمریکا وجود ندارد و این اسناد فقط در همان موزه موجود است.
نظر شما